درنگ29

يكى -مانند انسانهاى عادى- مى تواند تخت “بلقيس"را چند روزه به بارگاه سليمان بياورد, و يكى مثل آن ديو جنى يك ساعته مى آورد و يكى مثل “آصف بن برخيا"-وصى حضرت سليمان- قبل از يك چشم به هم زدن مى آورد.

همين انسانهاى عادى, هم اكنون به بركت تكنولوژى و صنعت, فاصله هاى زمانى و مكانى را كم كرده اند; ولى هيچ كدام, از نظام اسباب طولى و عرضى خارج نشده اند. بشر امروز از راه دانش و صنعت, توانسته است با تصرفاتى در علل و اسباب عرضى تغييراتى در جهان پديد آورد. او توانسته است گل خيار را يك روزه خيار و جوجه يك روزه را يك ماهه مرغ كند و از يك بوته گوجه فرنگى صدها گوجه فرنگى بچيند و …
اژدها شدن عصا از مجارى عادى در نظام طبيعت, وقت زيادى مى خواهد. بايد عصا خاك شود و وارد اندام گياهى گردد و از آنجا وارد بدن حيوانى شود و مارى آن حيوان را شكار كند و در معده خود هضم كند و بخشى از آن, سلول نطفه اى شود و آن مار, تخم گذارى كند و از آن تخم, بچه مارى خارج شود و سالها بگذرد تا مارى ستبر و اژدهايى مخوف گردد. ممكن است انسانها با علم و تكنيك جديد, تا آنجايى كه مى توانند زمان را كوتاه كنند, ولى آيا ممكن است اين كار را به طور دفعى انجام دهند؟ معجزه موسى اين بود كه عصا را بى درنگ اژدها كرد.
همه اين كارها -چه عادى و چه غير عادى- به خدا منتهى مى شود. آيا خداوند مستقيما در عصا تصرف كرد و به امر (كن) و بلاواسطه اژدهايش كرد(فيكون) يا اين كه از طريق سلسله اسباب طوليه و عرضيه اين كار را انجام داد؟
هيچ كدام اينها نقض اصل عليت نيست. منتهى اگر خارج از مقتضاى نظام طولى و عرضى باشد, با قاعده “إبى الله إن يجرى الامور الا بإسبابها"(2). سازگار نيست.

صفحات: 1· 2· 3· 4· 5· 6· 7· 8· 9· 10· 11· 12