«خصائص اسوه ای امام صادق علیه السلام»
امام صادق علیه السلام به عنوان امام و پیشوا دارای خصائص اسوه ای اند، که هریک ازاین خصیصه می تواند الگوی برای دلدادگان آن حضرت باشد ازهمین روبرخی از این خصیصه آورده می شود تاشاید به برکت وجود آن حضرت توفیق الگو گیری را پیداکنیم ودر رفتار عملی خود نهادینه و مهندسی نماییم:
یکم؛«عبادت عارفانه و بندگى خالصانه»
امام صادق علیه السلام همانند پدران بزرگوارش از جهت عبودیت و خشوع و ذکر و دعا و نماز، سرآمد همه عارفان وسالکان، ودر مرتبه اعلاى انسانیت و برترین مردم عصر خویش بود.از باب نمونه به برخى از آنها اشاره مىشود.
1-روایت شده که امام صادق علیه السلام در حال نماز، به تلاوت قرآن مشغول بود که از حال عادى خارج شد، هنگامى که به هوش آمد علت این حال را از او پرسیدند، فرمود: «آیاتى از قرآن را آن قدر تکرار کردم که گویا آنها را به طور شفاهى از خداى متعال یا جبرئیل مىشنیدم.»( بحارالأنوار، ج 47، ص 58.)
2-ابان بن تغلب گفته است: «بر حضرت صادق علیه السلام وارد شدم در حالى که مشغول نماز بود، اذکار رکوع و سجده آن جناب را شمارش کردم، شصت مرتبه تسبیح گفت.»(همان، ج 47، ص 50.)
3-حمزة بن حمران و حسن بن زیاد گفتند: بر حضرت صادق علیه السلام وارد شدیم در حالى که با جمعیتى مشغول نماز عصر بود. ذکر«سبحان ربّى العظیم و بحمده»را 33 یا 34 مرتبه در رکوع و سجده تکرار کرد.(همان)
4- یحیى بن علاء گفته است: «امام صادق علیه السلام شب بیست و سوم ماه رمضان، سخت بیمار و بسترى بود. دستور داد بستر او را به مسجد رسول خدا صلى الله علیه و آله بردند و تا صبح مشغول عبادت بود.»(همان، ص53)
5-ابن تغلب گفته است: «در سفر، بین مدینه و مکه، در خدمت امام صادق علیه السلام بودم. هنگامى که به حرم رسید پیاده شد، غسل کرد، کفشهاى خود را به دست گرفت و با پاى برهنه داخل حرم شد.»(همان، ص54)
6-حفض بن بخترى از امام صادق علیه السلام نقل کرده که فرمود: دوران جوانى، در عبادت، بسیار جدّیّت مىکردم، پدرم فرمود: «پسرم! در عبادت، خودت را به سختى نینداز، زیرا خداى متعال وقتى بنده اش را دوست داشت، اعمال کم او را نیز قبول مىکند.»(همان)
7-معاویة بن وهب گفته است: با حضرت صادق علیه السلام به سوى بازار مدینه مىرفتیم، سوار بر الاغ بود. نزدیک بازار رسیدیم، حضرت از حیوان سوارى خود پیاده شد و به سجده افتاد، سجدهاش طولانى شد. هنگامى که سر از سجده برداشت، عرض کردم: «از مرکب خود پیاده شدید و سجده کردید؟» فرمود: «یکى از نعمتهاى خدا به یادم افتاد، به همین جهت براى شکر خدا سجده کردم.» عرض کردم: «در نزدیک بازار که مردم رفت و آمد دارند؟» فرمود: «کسى مرا ندید.»«. همان، ص 21»
8- مالک بن انس گفته است: «مدتى خدمت جعفر بن محمد رفت و آمد داشتم. او را جز در یکى از این سه حال ندیدم، یا در حال نماز بود یا روزهدار بود یا در حال قرائت قرآن کریم. در حال نقل حدیث همیشه با وضو بود.»(. تهذیب التهذیب، ج 2، ص 104 و مناقب آل ابى طالب، ج 4، ص)
9- مالک بن انس گفت: در یک سفر حج، خدمت امام صادق علیه السلام بودم. در میقات، حیوان سوارى خود را نگه داشت تا محرم شود، ولى هر چه مىخواست لبّیک بگوید، نمىتوانست. صدا در دهانش قطع مىشد. به گونهاى که نزدیک بود از روى مرکب سقوط کند. عرض کردم: «یا بن رسول اللّه! چرا تلبیه نمىگویى؟» فرمود: چه گونه لبّیک بگویم، در حالى که امکان دارد خداى متعال بگوید:
«لا لبّیک و لا سعدیک»؟(. مناقب آل ابى طالب، ج 4، ص 142)
دوم «کار و تلاش و دستگیری از مستمندان»
امام صادق (علیه‌السّلام) نه‌تنها دیگر ان را دعوت به کاروتلاش می‌کرد، بلکه خود نیز با وجود مـجالس درس و مناظرات درروزهای داغ تابستان،در مزرعه‌اش کارمی‌کرد.یکی از یاران حضرت می‌گوید:آن حضرت را در باغش دیـدم،پیراهن زبروخشن بـر تن و بـیل در دست،باغ را آبیاری می‌کرد و عرق ازسر و صورتش می ریخت،گفتم:اجازه دهید من کار کنم.فرمود:من کسی را دارم که این کارها را بکند ولی دوست دارم مرد در راه به‌دست آوردن روزی حلال از گرمی آفتاب آزار ببیندوخداوند بـبیند که من در پی روزی حلال هستم.(بحارالانوار،ج۴۷،ص۵۷.)
حضرت در تجارت نیز چنین بود و بر رضایت خداوند تاکید داشت لذا وقتی کار پرداز اوکه با سرمایه امام برای تجارت به مصر رفت و با سودی کلان برگشت، امام از او پرسید:این هـمه سـودرا چگونه به‌دست آورده‌ای؟او گفت:چون مردم نیازمند کالای ما بودند،ما هم به قیمت گزاف فرو ختیم.امام فرمود:سبحان الله! علیه مسلمانان هم‌پیمان شدید که کالایتان را جزدر برابرهردینارسرمایه یک دینارسود نفروشید!امام اصل سرمایه را برداشت و سودش را نپذیرفت و فرمود:ای مصادف! چکاچک شمشیرها ازکسب روزی حلال آسانتر است(وسایل الشیعه، ج۶، ص۱۶۰-۱۴۱.)،(سبحان الله تحلفون علی قوم ا لا تبیعونهم الابربح الدیـنار دیـنارا..ثم قال:یا مصادف! مجالده‌السیوف اهون‌من طلب الحلال.)
حقیقت این است که امام علیه السلام در نهایت علاقه به کار‌و تلاش،هر گز فریفته درخشش درهم و دینار نـمی‌شد و مـی‌دانست که بهترین کار از نظر خداوند تقسیم دارایی خود با نیازمندان است،حقیقتی که ما هرگز از عمق جان بدان ایمان عملی نداشته و نداریم.امام خود درباره باغش می فرمود:وقتی خرماها می‌رسد،می گو یم دیـوارهارا بـشکافند تا مردم وارد شوندوبخورند،هـمچنین می گویم ده ظـرف خرما که برسرهریک ده نفر بتوانندبنشینند،آماده سازندتا وقتی ده نفر‌خوردند،ده نفردیگر بیایند و هریک،یک مدخرما بخورند.ان‌گاه مـی‌خواهم بـرای تـمام همسا یگان باغ (پیرمرد،پیرزن،مریض،کودک وهر کس دیـگر کـه توان آمدن به باغ را نداشته)یک مد خرما ببرند.پس مزد باغبان و کارگران را می‌دهم و باقی مانده محصول را به مدینه آورده بین نـیازمندان تـقسیم مـی‌کنم ود ست آخراز محصول چهارهزار دیناری، چهارصددرهم برایم می‌ماند(بحار الانوا،ج۴۷،ص۵۹)
سوم «پارسایی و ساده‌زیستی»
از خصیصه های اسوه ای امام صادق علیه السلام «پارسایی،زهد و ساده زیستی» است که با وجود فراهم بودن امکانات به حداقل قانع بود از همین رو همانند مردم معمولی لباس می‌پوشید و در زندگی رعایت اقتصاد را می‌کرد می‌فرمود: بهترین لباس در هـر زمان، لبـاس مـعمول همان زمان است.
لذا گاه لباس نو و گاه لباس وصله‌دار‌بر تن می‌کرد،لذا وقتی سفیان ثوری به وی اعتراض می‌کردکه:پدرت علی لباسی چنین گرانبهای نمی‌پوشید، فرمود: زمان علی (علیه‌السّلام)زمان فقر و اکنون زمان غـنا و فـراوانی اسـت و پوشیدن آن لباس در این زمان،لباس شهرت است و حرام،پس آستین خودرا بالا زد و لبـاس زیـر را کـه خشن بود، نشان داد و فرمود:لباس زیررا برای خدا و لباس نورا برای شما پوشیده‌ام.( اعیان الشیعه،ج۷،ص۲۶۶)
با این هـمه حضرت همگام و همسان با مردم بود و اجازه نمی‌داد،امتیازی برای وی و خانواده‌اش در نظر گرفته شـودو‌ایـن ویژگی هنگام بروز بحران‌های اقتصادی و اجتماعی بیشتر بروز می‌یافت.ازجمله در‌سالی که گندم در مدینه نایاب شـد،دستور داد گندم‌های موجود در خانه را بفروشند و از همان،نان مخلوط از آرد جو و گندم که خوراک بقیه مردم بـود، تـهیه کنندوفرمود:«فان الله یعلم انی واجدان اطعمهم الحنطه علی وجهها ولکنی احب ان یرانی الله قـد احـسنت تقدیر المعیشه:اعـیان الشیعه ،ج۱،ص۵۹) خدا می‌داند که می‌توانم به بهترین صورت نان گندم خانواده‌ام را تهیه کنم؛اما دوسـت دارم خـداوند‌مرا در حال برنامه‌ریزی صحیح زندگی ببیند.»
چهارم«شجاعت وصلابت درمقابل طاغوتیان»
هرچندامام صادق علیه السلام در برابرمردم «متواضع» بود ولی در برابر ستمگران از هـر طایفه و رتبه ای با «صلابت و شجاعت» بود و با قدرت در برابر آنان می‌ایستاد و این شهامت را داشت که سخن حق را به زبان آورده و اقدام حق‌طلبانه را انجام دهـد، هـر چند بـا عکس‌العمل تندی رو‌به‌رو شود، لذا وقتی منصور از او پرسید: «یـاابا عـبدالله لم خـلق الله الذباب، فقال: لیذل به الجبابره؛ چرا خداوند مگس را خلق کرد؟» فـرمود: تـا جباران را خوار کند. و به این ترتیب منصور را متوجه قدرت الهی کرد (تهذیب الکمال،ج۱،ص۹۵.)
و آن‌گاه که فرماندار مدینه در حضور بنی‌هاشم در خطبه‌های نماز به علی (علیه‌السّلام) دشنام داد، امام چنان پاسخی کوبنده داد که فرماندار خطبه را نـاتمام گـذاشت و به سوی خانه‌اش راهی شد. وسایل الشیعه ج16،ص423).
منبع: «تحلیل جامع زندگانی 65 ساله امام صادق علیه السلام»/سید محمدتقی قادری»
اذان صبح: 
طلوع آفتاب: 
اذان ظهر: 
غروب آفتاب: 
اذان مغرب: 
نیمه شب شرعی: 
