محل اولین نماز جماعت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)
اولین نماز جماعت در تاریخ اسلام در مکه به امامت پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) اقامه شد، نماز مهم ترین ره آورد دین مقدس اسلام است که ظهور بندگی عبد در برابر مولا و خالقش که خداوند متعال باشد در آن تجلی می یابد و افزون بر جنبه شخصی و عبادی که دارد و روح را به پرواز در آورده و به معراج می برند، جنبه های اجتماعی و سیاسی مهمی نیز دارد که در نماز جماعت و جمعه ظهور و بروز می یابد.
نماز جماعت نمازی است که به صورت دسته جمعی اقامه می شود. نماز جماعت از با فضیلت ترین عبادات شمرده شده است. کسی که در نماز جماعت جلو می ایستد و دیگران به او اقتدا می کنند، امام جماعت نامیده می شود و کسانی را که به او اقتدا می کنند، مأموم می گویند.
در کتاب محاسن برقی به سند خود از امام صادق (علیه السلام ) از پدرانش از امیرالمؤ منین (صلوات الله علیه) است که فرمود: رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم )فرمودند: کسی که نماز صبح و عشا را در جماعت بخواند، او در ذمه خدا خواهد بود. و کسی که او را ظلم کند، پس گویا به خدا ظلم کرده. و کسی که حقیر شمارد او را، خدا را حقیر شمرده است
حکمت تشریع نماز جماعت
بر اساس روایت نقل‌شده از امام رضا (علیه السلام)، علت تشریع نماز جماعت، آشکار شدن اسلام، توحید و اخلاص در بین مردم است.در کتاب علل الشرائع از امام صادق (علیه السلام) روایت شده که خدا نماز جماعت را برای این قرار داد تا کسانی که نماز می خوانند از کسانی که نماز نمی خوانند شناخته شوند و معلوم شود چه کسی اوقات نماز را حفظ و چه کسی آن را ضایع می کند. همچنین آمده است که اگر نماز جماعت نبود، کسی نمی توانست در باره دیگری شهادت به خیر دهد.
با توجه به جایگاه اجتماعی نماز این سوال ممکن است پیش بیاید که اولین نماز جماعت در تاریخ اسلام در چه زمان و مکان شکل گرفت.
به گفته برخی فقیهان، آغاز واجب شدن نماز به صورت جماعت بوده است.
