تحلیل جامع از «زندگی به سبک اسلامی»قسمت اول

به دلیل تبدیل شدن دنیا به دهکده کوچک و همچنین به دلیل پیشرفت تکنولوژی، به ویژه شبکه مجازی، و آسان شدن ارتباطات بین مردم کشورها، و تهاجم فرهنگی از طر ف دشمنان، تبدیل شدن سبک و مدل زندگی جامعه اسلامی به ویژه ایرانی به سبک غربی به سرعت روبه جلو است.

فصل اول «زندگی خانوادگی به سبک اسلامی» 
از آنجایی که بنیاد و پایه زندگی هر جامعه ای از خانواده شکل می گیرد، فصل اول «زندگی به سبک اسلامی» به کانون خانواده اختصاص دارد، و این «زندگی خانوادگی به سبک اسلامی» مشخصه هایی دارد برای آشنایی بیشتر هریک از این سبک ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم؛

یکم «ازدواج، فرزند آوری، تکثیر نسل و ساختن نسل صالح»
نخستین مشخصه زندگی به سبک اسلامی«ازدواج، فرزند آوری وتکثیر نسل و ساختن نسل صالح» است‌‌‌‌؛ فهم و تفسیر صحیح و همه جانبه از این «سبک از زندگی اسلامی» نیازمند به بیان و توضیح چند نکته است؛

نکته اول‌؛ این است زندگی به سبک اسلامی از جنس و سنخ رهبانیت مسیحیت نیست که ترک ازدواج را تشویق و ترغیب کند، و همچنین از جنس و نوع زندگی به سبک غربی نیست که ارتباط و معاشرت بین زن و مرد بی مرز وحد باشد که زن، زن همه مردان، و مرد نیز مرد همه زنها باشد، بلکه «تشکیل نهاد خانواده» و «ازدواج بین دختر و پسر» زندگی به سبک اسلامی است، از همین روقرآن کریم در سه آیه زنان و مردان را به ازدواج تشویق و دعوت کرده است، از همین جهت در آیه (30 سوره مبارکه نور) می فرماید:

«وَ أَنْکِحُوا الْأَیامى مِنْکُمْ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ:مردان و زنان بى همسر خود را همسر دهید و همچنین غلامان و کنیزان صالح را، اگر فقیر و تنگدست باشند. خداوند از فضل خود آنان را بى نیاز مى سازد؛ خداوند گشایش دهنده و آگاه است».

و نیز در ایه (21) سوره روم می فرماید: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها وَ جَعَلَ بَیْنَکُمْ مَوَدَّةً وَ رَحْمَةً إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ :و از نشانه هاى او این است که همسرانى از جنس خودتان براى شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید و در میانتاتان مودت و رحمت قرار داد. در این نشانه هایى است براى گروهى که تفکر مى کنند».

و همچنین در ایه «3 سوره نساء» می فرماید: «وَ إِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تُقْسِطُوا فِی الْیَتامى فَانْکِحُوا ما طابَ لَکُمْ مِنَ النِّساءِ مَثْنى وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ فَإِنْ خِفْتُمْ أَلاَّ تَعْدِلُوا فَواحِدَةً أَوْ ما مَلَکَتْ أَیْمانُکُمْ ذلِکَ أَدْنى أَلاَّ تَعُولُو: و اگر مى ترسید که [به هنگام ازدواج با دختران یتیم ]عدالت را رعایت نکنید [از ازدواج با آنان چشم پوشى کنید و] با زنان پاک [دیگر] ازدواج کنید دو یا سه یا چهار همسر و اگر مى ترسید عدالت را [در باره همسران متعدد] رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید و یا از زنانى که مالک آنهایید، استفاده کنید. این کار از ظلم و ستم بهتر جلوگیرى مى کند».

علاوه بر آیات، در روایات نیز جامعه را تشویق به ازدواج و تشکیل خانواده می نماید از همین روست که پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرماید:
«من تزوج فقد احرز نصف دینه». (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۵).:هر کس ازدواج کند، به درستى که از نصف دینش پاسدارى کرده است»

و نیزمي فرمايند: «ما بُني بِناءً في الإسلام أحبّ إلي الله عزّوجلّ من التّزويج :(مکارم الاخلاق، 196) هيچ چيزي نزد خداوند محبوبتر از ازدواج نيست».

و از حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) رسيده است: «تَزوّجوا، فَانّ التّزويج سُنّه رسول الله(صلي الله عليه و آله وسلم)، فانّهُ کان يقول: من کان يُحبّ أن يتّبع سُنّتي، فانّ من سُنّتي التّزويج (کافی ج5، 239):ازدواج کنيد، که همانا ازدواج کردن سنت رسول خدا (صلي الله عليه و آله وسلم) است که همواره مي فرمودند: هر کسي که دوست دارد از سنت من تبعيت کند، همانا «ازدواج کردن» از سنت من است.»

از این روست که فقیهان، ازدواج را ازمستحبّات مؤکد بر شمرده اند و آن را براى کسى که به سبب نگرفتن همسر به گناه بیفتد، واجب دانسته اند.

نکته دوم: درزندگی به «سبک اسلامی» تجرد امری ناشایسته و زیانبار بوده و مورد نکوهش شدید قرار گرفته است. در سخنان پیشوایان دین علیهم السلام نکوهش عزوبت به صورتهای مختلف مطرح شده است ازهمین رو امام صادق علیه السلام فرمود: «رَکعَتانِ یصَلیهِمَا الْمُتَزَوِّجُ افْضَلُ مِنْ سَبْعینَ رَکعَةً یصَلّیها اعْزَبُ (من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۳۸۴) دو رکعت نمازِ مردِ متأهّل، از هفتاد رکعت نمازِ فرد مجرّد برتر است.»

و همچنین مردی به حضور امام باقر علیه السلام شرفیاب شد. آن حضرت از وی پرسید: زن داری؟ گفت: نه. حضرت فرمود: من دوست ندارم همه دنیا را داشته باشم، ولی یک شب مجرّد زندگی کنم. سپس فرمود:دو رکعت نماز مردِ متأهّل با فضیلت تر است از مرد عزبی که شب را با عبادت به صبح رساند و روز را روزه بدارد. آنگاه حضرت هفت دینار به آن مرد داد و فرمود: این پول را صرف ازدواج کن(بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۲۱)

امام رضا علیه السلام فرمود: روزی امام باقر علیه السلام از زنی درباره وضعیت زندگی‌اش پرسید. زن گفت: من «متبتّله» هستم.حضرت پرسید: مقصودت از «تبتّل» چیست؟ جواب داد: اصلًا نمی‌خواهم ازدواج کنم. حضرت فرمود: چرا؟ عرض کرد: می‌خواهم با مجرّد ماندن، به فضیلت (و اجر و ثواب) دست یابم. حضرت فرمود: برگرد، (و چنین سخن مگوی)، اگر در عزوبت ارزش و فضیلتی بود، حضرت فاطمه علیها السلام در دستیابی به آن از تو سزاوارتر بود، چون هیچ زنی برتر از او نیست.(بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۱۹)

نکته سوم‌‌؛ در «زندگی به سبک اسلامی» نه تنها ازدواج از منزلت خاص برخوردار است بلکه «تکثیر نسل» و «فرزند آوری» به عنوان ارزش و از منزلت و جایگاه خاصی برخوردار است تا جایی که مورد مباحات شمرده شده است.

از همین رو در حدیثی از امام محمد باقر(علیه السلام) می خوانیم:
«قَالَ ‏قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) تَزَوَّجُوا بِكْراً وَلُوداً وَ لَا تَزَوَّجُوا حَسْنَاءَ جَمِيلَةً عَاقِراً فَإِنِّي أُبَاهِي بِكُمُ الْأُمَمَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ(.الكافي، ج ۵، ص 333.)؛ پیامبر فرمود با دختر باکره ای که فرزندآور است ازدواج کنید و با زن نازای زیبا ازدواج نکنید زیرا من به فزونی جمعیت شما در روز قیامت مباهات می کنم»

در حدیثی دیگر از امام صادق(علیه السلام) می خوانیم: «عِد ‏قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) أَكْثِرُوا الْوَلَدَ أُكَاثِرْ بِكُمُ الْأُمَمَ غَدا»(همان، ج6، ص62)؛ رسول خدا فرمود: بر تعداد فرزندان بیافزایید تا در روز قیامت به فزونی شما بر امت ها تفاخر کنم).

و همچنین امام صادق علیه السلام از پیا مبرگرامی روایت کرده که فرمودند: «أَبِي عَبْدِ اللَّهِ(ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص) تَزَوَّجُوا الْأَبْكَارَ فَإِنَّهُنَّ أَطْيَبُ شَيْ‏ءٍ أَفْوَاهاً وَ أَدَرُّ شَيْ‏ءٍ أَخْلَافاً وَ أَفْتَحُ شَيْ‏ءٍ أَرْحَاماً أَمَا عَلِمْتُمْ أَنِّي أُبَاهِي بِكُمُ الْأُمَمَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ حَتَّى بِالسِّقْط…»(توحید صدوق، ص 359)؛ (رسول خدا(ص) فرمود با دختران باکره ازدواج کنید زیرا آنها از جهت بوی دهان خوشبوتر و از حیث شیردهی پرشیرتر و از لحاظ رحم فراخ ترند؛ آیا نمی دانید که من در روز قیامت به فزونی شما بر امّتها حتی به جنین سقط شده افتخار می کنم؟).

نکته چهارم، این است در زندگی به سبک اسلامی «تکثیر نسل به انگیز ه ساختن نسل صالح» در دامن پاک والدین از اهمیت و ارزش بالا برخوردار است، از همین روست در آیات متعدد قرآن در دعای انبیا ءالهی داشتن نسل صالح از حق تعالی درخواست شده و امده است:

﴿رَبَّنَا إِنِّي أَسْكَنْتُ مِنْ ذُرِّيَّتِي بِوَادٍ غَيْرِ ذِي زَرْعٍ عِنْدَ بَيْتِكَ الْمُحَرَّمِ رَبَّنَا لِيُقِيمُوا الصَّلَاةَ فَاجْعَلْ أَفْئِدَةً مِنَ النَّاسِ تَهْوِي إِلَيْهِمْ وَارْزُقْهُمْ مِنَ الثَّمَرَاتِ لَعَلَّهُمْ يَشْكُرُونَ؛ پروردگارا! من برخی از فرزندانم را در درّه ای بی کشت و زرع نزد خانه محترمت سکونت دادم؛ پروردگارا! برای اینکه نماز را بر پا دارند؛ پس دل های گروهی از مردم را به سوی آنان علاقمند و متمایل کن، و آنان را از انواع محصولات و میوه ها روزی بخش، باشد که سپاس گزاری کنند.﴾(ابراهیم:۳۷)

﴿رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقَبَّلْ دُعَاءِ؛ پروردگارا! مرا بر پادارنده نماز قرار ده، و نیز از فرزندانم [برپادارندگان نماز قرار ده]. و پروردگارا! دعایم را بپذیر.﴾(ابراهیم:۴۰)

﴿وَأَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَإِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ؛ ذریه و نسل مرا برای من صالح و شایسته گردان که من به سوی تو بازگشتم و به یقین از تسلیم شدگان [به فرمان ها و احکام] توام.﴾(احقاف:۱۵)

﴿رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَيْنِ لَكَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَكَ؛ پروردگارا! ما را تسلیم فرمان خود قرار ده! و از دودمان ما، امتی که تسلیم فرمانت باشند، به وجود آور!﴾(بقره:۱۲۸)

﴿قَالَ رَبِّ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ ذُرِّيَّةً طَيِّبَةً إِنَّكَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ؛ گفت: پروردگارا! مرا از سوی خود فرزندی پاک و پاکیزه عطا کن، یقیناً تو شنوای دعایی.﴾(آل عمران:۳۸)

﴿رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينإِمَامًا؛ پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنی چشم ما قرار ده، و ما را برای پرهیزگاران پیشوا گردان!﴾(فرقان:۷۴)

﴿رَبِّ هَبْ لِي مِنَالصَّالِحِينَ؛ پروردگارا! مرا فرزندی که از صالحان باشد عطا کن.﴾(صافات:۱۰۰)

جمع بندی
بنابراین تشکیل خانواده، ازدواج با انگیزه تکثیر نسل و ساختن نسل صالح مهمترین سبک از «زندگی به سبک اسلامی» است و این یکی از تفاوت‌های مهم بین «زندگی به سبک غربی» با «زندگی به سبک اسلامی» است.

منبع: تحلیل جامع از «زندگی به سبک اسلامی»/سید محمدتقی قادری»