امام فرمود: من كان في حاجه اخيه المؤمن المسلم كان الله في حاجته ما كان في حاجه اخيه؛ كسي كه در فكر برآوردن نياز برادر مؤمن مسلمان خود باشد تا زماني كه در فكر نياز او هست، خداوند نيز در (فكر) نياز وي باشد (نيازش را برطرف مي كند).

(امالي شيخ طوسي)

رواياتي از امام صادق(ع) درباره خدمت به خلق
از امام صادق(ع) درباره خدمت به خلق و خدمتكاري ايشان سخنان بسياري نقل شده كه در اين جا به گوشه اي از آنها به عنوان حسن ختام اشاره مي شود.
امام صادق(ع) فرمود: قال الله عزوجل: الخلق عيالي فاحبهم الي الطفهم بهم و اسعاهم في حوائجهم؛ خداي متعال مي فرمايد: مردم، خانواده من هستند. پس محبوبترين آنان نزد من كساني هستند كه با مردم مهربان تر و در راه برآوردن نيازهاي آنان كوشاتر باشند. (الكافي، ج2، ص199)

در (كافي) درجلد دوم، درباب سعي در رفع حاجت مومن نقل كرده است: روزي صفوان در محضر امام صادق(ع) نشسته بود كه ناگهان مردي كه برايش گرفتاري پيش آمده بود به خدمت حضرت رسيد و گرفتاريش را شرح داد. امام به صفوان دستور فرمود كه فورا حركت كن و برادر ايماني خويش را در كارش ياري كن.
صفوان رفت و پس از توفيق در اصلاح كار و حل مشكل او به پيش حضرت بازگشت. امام در مورد كار او سؤال نمودند. صفوان گفت: خدا اصلاح كرد. امام خطاب به صفوان فرمود: بدان كه همين كار به ظاهر كوچك و حاجتي كه برآوردي و وقت كمي از تو گرفت از هفت شوط طواف دور كعبه، محبوب تر و برتر است.
سپس امام صادق(ع) اين چنين به سخن خويش ادامه دادند: مردي گرفتاري داشت. حضور امام حسن(ع) رفت و از ايشان استمداد نمود. امام حسن بي درنگ كفشها را پوشيده و راه افتادند. در بين راه به حضرت امام حسين(ع) رسيدند درحالي كه ايشان مشغول نماز بودند. امام حسن به آن مرد فرمود: تو چگونه از حسين غفلت نمودي و پيش ايشان نرفتي؟ گفت: من اول مي خواستم پيش ايشان بروم و از ايشان دركارم كمك بطلبم، ولي چون گفتند ايشان اعتكاف كرده اند و نمي توانند از مسجد خارج شوند، خدمتشان نرفتم. امام حسن(ع) فرمودند اگر توفيق برآوردن حاجت تو برايش دست داده بود، از يك ماه اعتكاف برايش بهتر بود.
امام صادق(ع) در سخني ديگر درباره نقش خدمتكاري مردم در تحقق اهداف بلند انساني و رسيدن به پاداش عظيم دنيوي و اخروي فرمود: فضيلت و پاداش برطرف كردن نياز مؤمن، از هزار حجي كه تمام اعمال آن قبول شده باشد و آزادكردن يك بنده در راه خدا و صرف بار هزار اسب در راه خدا با زين و لجامش، بيشتر است. (بحارالانوار، ج47، ص285)

خط قرمز خدمتكاري مردم
البته بايد توجه داشت كه خدمتكاري مردم به بهره كشي و استثمار نينجامد و اين گونه نشود كه ديگران سوءاستفاده كنند و خدمت كننده را به سوي بردگي بكشانند. از اين رو امام صادق(ع) درباره شرايط و خط قرمز خدمتكاري مردم فرمودند: اخدم اخاك، فان استخدمك فلا و لا كرامه ؛ برادرت را خدمت كن، اما اگر تو را به خدمت و بيگاري گرفت (و طلبكارانه برخورد كرد.) خدمتش مكن. (مستدرك الوسائل، حسين نوري، ج2، ص411)
خدمتگزاري به مردم تا زماني درست است كه كرامت شخص خدمت كننده حفظ شود. بسياري از مردم به تبعيت از سيره پيامبران و امامان(ع) مي كوشند تا خود را در مقام خدمتگزاري ديگران قرار دهند. بسياري از شخصيت ها را مي توان در طول تاريخ ديد كه به خدمت توده مردم مشغول شدند. از امام خامنه اي است كه ايشان در مراسم ورود امام خميني(ره) مسئوليت چاي دادن را به عهده گرفت. امام سجاد(ع) بارها به طور مخفيانه در كاروان هاي حج وارد مي شد و كمر به خدمت مردم مي بست. كساني از بزرگان در مراسم عزاداري اباعبدالله(ع) به خدمت مشغول مي شوند و كفش عزاداران را جفت مي كنند و يا واكس مي زنند يا در حرم امامان(ع) به خدمت مشغول شده و خادم افتخاري حرم مي شوند.
اما هرگاه شخص احساس كند كه خدمت شونده مي خواهد از خدمت رساني او سوءاستفاده كند و او را به بيگاري بكشاند و مانند كساني با او رفتار كند كه در برابر مزد و مواجبي، كار مي كنند و به او امر و نهي مي كند و يا توبيخ و سرزنش مي كند و يا رفتاري را دارد كه موجب تحقير مي شود، در اين صورت اين خدمتگزاري ممدوح نيست و شخص مي بايست براي حفظ كرامت انساني، از اين گونه خدمت كردن سر باز زند. رفتار طلبكارانه از سوي خدمت شونده، از جمله خطوط قرمزي است كه خدمت رساني را محدود مي كند. بنابراين، تا زماني كه كرامت انساني حفظ مي شود يا خدمت شونده طلبكارانه رفتار نمي كند و يا قصد تحقير ندارد و يا اين كه با شخص خدمتگزار همانند مستخدم و برده يا مواجب بگير رفتار نمي كند، مجاز است تا شخص اين خدمتگزاري را به عنوان يك عمل عبادي بداند و بدان اهتمام ورزد؛ چنان كه امامان(ع) اين گونه رفتار مي كردند و خود را خدمتگزار مردم به خصوص زوار و حاجيان و نمازگزاران و عزاداران مي دانستند.
بر اين اساس بايد با حفظ كرامت در خدمت مردم بود و اين گونه نشود كه كرامت و بزرگواري شما نسبت به خلق كه در شكل تواضع و فروتني و خدمت صادقانه و بي منت به خلق تجلي يافته، كاسته يا شكسته شود؛ چرا كه حفظ كرامت آدمي لازم و ضروري است؛ اما بايد دانست هرگز حفظ كرامت با خدمتكاري منافاتي ندارد؛ چرا كه برخي براي فرار از خدمت به خلق، مي گويند كه اين كارها موجب مي شود تا كرامت آدمي از ميان برود. اگر اين معنا درست مي بود، امام سجاد(ع) نوكري وخدمتكاري كاروانيان حج را نمي كرد و براي حفظ شخصيت و كرامت همانند ديگران رفتار مي كرد. اين در حالي است كه ايشان اين گونه خدمتكاري را منافي كرامت نمي دانست.
امام صادق(ع) هم چنين ايجاد مواسات را به عنوان حق افراد جامعه اسلامي بر يكديگر بيان فرموده و گفته است: يحق علي المسلمين الاجتهاد في التواصل و التعاون و التعاطف و المواساه لاهل الحاجه و تعاطف بعضهم علي بعض؛ مسلمانان موظفند در راه پيوستگي و كمك نسبت به نيازمندان كوشا و جدي باشند، و از عواطف اخلاقي و كمكهاي مالي مضايقه نكنند و به هنگام گرفتاري و نياز، يار و ياور هم باشند. (اصول كافي، ج2، ص175)

درباره شيخ رجبعلي خياط نوشته اند: وي معتقد بود كه ما بايد همان گونه در خدمت مردم باشيم كه امامان ما و اولياي الهي بودند. آنان هدفي در خدمت جز خداوند متعال نداشتند. خدمت آنان به مردم، براي خدا و به عشق او بود. (تنديس اخلاص، ص78) وي در پاسخ كسي كه نصيحتي خواسته بود، گوشش را گرفت و فرمود: خدمت به خلق! خدمت به مردم! شيخ رجبعلي خياط معتقد بود: راه محبت خدا، محبت به خلق خدا و خدمت به مردم، بخصوص انسان هاي مستضعف و گرفتار است.

(كيمياي محبت تنديس اخلاق)