دلایلی وجود دارد که بیانگر آن است که هنگام وداع با مبارک رمضان شب آخر این ماه شریف است.

 سید بن طاووس توصیه کرده است که در شب آخر ماه مبارک رمضان مانند دو رفیق شفیق که قصد جدایی از هم دارند با ماه مبارک وداع کنیم؛ در متن زیر دلایلی برای آنکه هنگام وداع ماه مبارک شب آخر ماه است نه روز آخر آورده شده است:

نخست: در مراقبات ماه رمضان اشاره شد که ایّام و ماه‌‌های سال نیز مانند همه‌ موجودات عالم عقل و شعور دارند و شاهد بر اعمال انسان‌ها هستند و در قیامت له یا علیه افراد گواهی می‌دهند.

طی دستورات رؤیت هلال ماه رمضان گذشت که از قبل به استقبال این ماه برویم و از خداوند درخواست کنیم که ماه رمضان را برای ما ماه امنیّت و سلامت قرار دهد و ما را میزبانانی اهل برای این ماه قرار دهد.

و لذا مرحوم سید بن طاووس توصیه می‌کند که اگر جزو کسانی هستیم که با این ماه مبارک همراه بوده‌ایم، در شب آخر ماه، مانند دو رفیق شفیق که قصد جدا شدن از یکدیگر را دارند، با اندوه و حزن با ماه رمضان وداع کنیم و با زبان حال و قال از این ماه مبارک جدا شویم که چه بسا دیدار بعدی به قیامت بیفتد.

دوم اینکه، همان طور که اغلب اعمال ماه مبارک در شب‌های آن است، وقت خداحافظی با این ماه عزیز نیز در شب آخر است و نه روز آن؛ چنانکه در روایت منقول در اقبال نیز تصریح بر این مطلب شده است.

سوم اینکه، با دعاهای وداع مأثور، از این ماه که ولی‌نعمت ما بود و به واسطه‌ او درهای فراوانی از رحمت و برکت الهی بر ما گشوده شد خداحافظی کنیم که از معروف‌ترین این ادعیه، دعای امام سجّاد(علیه السلام) در صحیفه سجّادیّه است که حضرت با عباراتی سوزناک با این ماه عزیز خداحافظی می‌فرمایند.

حضرت در فقراتی از آن می‌فرمایند: 

«خداحافظ ای شهرالله‌الاکبر و ای عید اولیای خداوند و ای گرامی‌ترین همدم من در میان لحظات عمرم، خداحافظ ای ماهی که با حضورت مأنوس بودم و فراغ تو برایم بسیار دردآور است، و خداحافظ ای ماهی که برای مؤمنان چقدر هیبت داشتی و برای گنه‌کاران چقدر سنگین و طولانی جلوه کردی…»

منبع جماران

در روایات نورانی اهل بیت(علیهم السلام) از روزه به عنوان یکی از درمانگرهای دردهای روحی و حتی بیماری های جسمانی ما صحبت شده است.

• سالم ماندن یعنی دوربودن جسم از هرگونه بیماری و عیب و این نشان دهندۀ آثار درمانگر و داروییِ روزه است که می تواند جسم انسان، به خصوص کبد و کلیه و خون را از بیماری ها و آلودگی ها پاک کند. این امر سبب می شود که انسان از بیماری های احتمالی برحذر بماند؛ چراکه بخش زیادی از بیماری های جسمانی، معمولاً ناشی از آلودگی هایی است که ممکن است در خون و کبد وجود داشته باشد و روزه مانع این اتفاق هاست.

• یکی از آثار مطلوب کم خوردن، بحث مقاوم سازی بدن است؛ بنابراین با کم خوردن، به قوای جسمانی خودمان استراحت داده و میزان هوش و حافظه مان را افزایش می دهیم.

• مصرف لیموترش تازه و برگ های تازۀ کاهو و سبزیجات و نخوردن غذاهای پُرچرب و شور، از تشنگی در طول روزه داری جلوگیری می کند.

• وعده های افطاری مان از لحاظ غذایی بهتر است وعده های ملیّن باشد، مانند سوپ ها و آش های سریع الهضم.

• کسانی که روزۀ خود را با نوشیدنی های سرد و یخ باز می کنند، خیلی به خودشان ظلم کرده و ضرر می زنند؛ چون [با این کار] سیستم گوارشی و کبد و خون درگیر می شود.

• سعی شود از غذاهای خشک، مثل کتلت و کوکو، در وعدۀ افطار استفاده نشود؛ چون عطش بعد از افطار را زیاد می کند.

• امام هشتم، حضرت رضا(علیه السلام) فرموده اند: «كسى كه می خواهد به آزار شكم مبتلا نشود، در هنگام غذاخوردن، آب ننوشد؛ چون آب خوردن در بين غذا رطوبت بدن را زياد و معده را ضعيف می کند… .»

ص: 55
• از ماه مبارک رمضان، بهره های معنوی مان بیشتر کنیم تا بهره های مادی!

• خوردن چیزهایی مثل غذاهای دیرهضم، مصرف نوشابه های گازدار و اسانس ها و آبمیوه های شیمیایی، از ریشه غلط است؛ ولی در ماه رمضان بدتر است و از آن بدتر در زمان افطار است.

• در طول روزه داری، قندِخون در حدّ نرمال یا پایین است و با مصرف شیرینی هایی مثل زولبیا و بامیه، گاهی به مرز 500 می رسد و اینجاست که سردردها شروع می شود.

• سعی کنید از خوردن خوراکی هایی با طبیعت گرم و خشک در وعدۀ افطار پرهیز کنید.

• اگر در وعدۀ سحری، غذایی با طبیعت سرد بخورید، در طول روز، بلغم معده و حالت تهوع زیاد می شود.

• در وعدۀ غذایی سحر، از مصرف غذاهای پُرچرب، خشک، سرخ کردنی و سنگین و دیرهضم پرهیز کنید.

• معمولاً غذایی که در روغن سرخ می کنید، نزدیک به 80درصد روغن را به خودش جذب می کند؛ ازاین رو پُرچرب و دیرهضم خواهد شد و عطش را زیاد می کند.

• برای درمان یبوست در ماه رمضان، این راهکارها مناسب است: مصرف نوشیدنی های گرم در اول افطار؛ استفاده از دانه های لعاب دار مثل خاکشیر و تخمِ شربتی؛ مصرف میوه هایی همچون طالبی، هندوانه، خربزه، هلو، زردآلو و سیب با پوست، بعد از افطار.

منبع:بهار طاعت/ جعفر حسن زاده

کسانی که قندخونشان نوسان دارد و به مرز 350 یا بیشتر می رسد، به علت احتمال ضرر، برای روزه گرفتن مشکل دارند. کسانی هم که قند خونشان بین 500 تا 700 بوده و ممکن است برایشان خطرساز باشد، روزه برایشان ممنوع است!

اما کسانی که قندِخونشان به اصطلاح لب مرز است و در معرض خطرند، مثلاً نوجوانان و جوانان که قند خونشان بین 70 تا 90 است که البته این دیابت است و نیز میانسالانی که قند خونشان بین 90 تا 110 است یا کهنسالانی که قند خونشان بین 110 تا 120 است، باید خوراکی هایی را که برایشان مضر است، ترک کنند و بین زمان افطار تا سحر، از خوراکی هایی که قندخونشان را کاهش می دهد، استفاده کنند؛ مثل خوردن یک مشت سبزی خرفه یا یک قاشق مرباخوری تخم خرفه در سحر و افطار که قندخون را 15 واحد کم می کند. درمجموع، انجام هرکدام از این راهکارها، کم کم وابستگی فرد به انسولین تزریقی را از بین می برد.

کسانی که گرم مزاج هستند، در جیرۀ غذایی شان خوراکی هایی ازقبیل آلوچه، آلو بخارا، عناب و تمبرهای بی نمک بگنجانند. کسانی هم که سردمزاج شدید هستند، یک استکان دم کردۀ گیاه گزنه و نیز دم کردۀ گل و برگ کلپوره را یکی دو ساعت بعد از افطار یا یکی دو ساعت قبل از سحری بخورند. با این کار، قندِخونشان، سی واحد پایین می آید و کم کم از مصرف قرص های بنگلامین و متفورمین بی نیاز می شوند؛ البته این عزیزان باید خوراکی هایی که قند خون را افزایش می دهند، ترک کنند.

منبع:بهار طاعت/ جعفر حسن زاده

یبوست به معنای خشکی است؛ یعنی روده ها خشک تر شده و بدن در دفع فضولات با مشکل مواجه می شود. هستند کسانی که به علت برخی مشکلات گوارشی، به صورت ثابت و مزمن یا مقطعی، به این عارضه دچارند؛ اما عده ای هم در ماه مبارک به آن مبتلا می شوند. علتش این است که چون طبیعت روزه گرم و خشک است و ما هم برای خوردن و آشامیدن محدودیت داریم؛ پس آب بدن کم شده و خشکی روزه بر بدن و روده ها غالب می شود.

برای درمان یبوست در ماه رمضان، این راهکارها مناسب است: مصرف نوشیدنی های گرم در اول افطار برای بازکردن و فعال شدن روده ها و ازبین رفتن خشکی روده؛ استفاده از دانه های لعاب دار مثل خاکشیر و تخمِ شربتی؛ مصرف میوه هایی همچون طالبی، هندوانه، خربزه، هلو، زردآلو و سیب با پوست، بعد از افطار، به ویژه برای افرادی که مزاجشان صفراوی است و نیز پرهیز از نوشیدنی های یخ و مواد غذایی خشک و یبوست زا مانند فست فود ها، ساندویچ ها، سرخ کردنی ها و روغن های نباتی که این عارضه را در ماه مبارک بیشتر می کنند.

در غیر ماه مبارک هم کسانی که یبوستشان دائمی است، قبل ازصبحانه [یعنی ناشتا] خاکشیر را با آب جوش ترکیب کرده و بخورند یا انجیر را در آب خیس خوابانده و ناشتا میل کنند. این را می توانند در ماه رمضان در وعدۀ سحر و افطار و در غیر ماه مبارک، در دو وعدۀ صبحانه و عصرانه استفاده کنند که برای روان کردن مزاج بسیار مفید است.

از روغن زیتون در وعده های غذایی خود زیاد استفاده کنید. این روغن برای نرم شدن روده ها مفید است و از یبوست جلوگیری می کند. سبوس گندم را هم فراموش نکنید و در سالاد، ماست، آش یا سوپ بریزید.

متأسفانه [امروزه] آردهایی که مصرف می شود، بدون سبوس است. یکی از خواص سبوس این است که نمی گذارد روده ها دچار یبوست شود و برای روان شدن مزاج مفید است.

منبع: بهار طاعت/ جعفر حسن زاده

بوی بد دهان عوامل گوناگون دارد: از پوسیدگی دندان و عفونت لثه ها شروع می شود تا عفونت لوزه ها و سیستم گوارش، همچون معده و کبد و… که هرکدام می توانند موجب ایجاد بوی بد دهان شوند.

به طورکلی برای برطرف کردن بوی بد دهان، باید معالجه را از همان عضوی که دچار بیماری شده است، شروع کرد؛ ولی در ماه مبارک رمضان بارها این اتفاق می افتد که بوی بد دهان به سبب روزه داری و خالی بودن معده است که این، امری است طبیعی و برای کنترل آن می توان این دو راهکار را به کار برد:

1. از مصرف نوشیدنی های یخ پرهیز کنید؛ چون یکی از مضراتش این است که موجب ایجاد بوی بد دهان در طول روز می شود.

2. در وعدۀ افطار از لیموترش استفاده کنید و سعی کنید به آب هایی که می نوشید، کمی لیموترش تازه اضافه کنید؛ زیرا این کار، مانعِ تشدید بوی بد دهان در زمان روزه داری خواهد شد.

منبع: بهار طاعت/ جعفر حسن زاده