عفت

عفت، مسأله‌ای فراتر از حجاب است و حجاب صحیح یکی از نمونه‌های آن است. عفت، یک حالت درونی و انگیزه‌ای برای خویشتن‌بانی و هرزگی گریزی است که جلوه‌های آن در نگاه‌کردن، گام برداشتن، سخن گفتن و پوشش، ظاهر می‌شود.
عفت، از ارزش‌های پذیرفته شده‌ی جهان و تاریخ است؛ حتی در سرزمین‌هایی که حجاب به عنوان یک ارزش پذیرفته نیست.
هم اکنون نگاهی به اوج عفتمندی در شخصیت بزرگ بانوی اسلام، حضرت زهرا علیهاالسلام بیفکنیم و درس‌های عفاف و حجاب را از این اسوه‌ی زنان بیاموزیم.
در پاسخ به این پرسش پیامبر صلی الله علیه و آله که چه چیزی برای زن بهتر از هر چیز است؟ حضرت زهرا علیهاالسلام فرمود: بهترین چیز برای زن این است که نه او مردی را ببیند و نه مردی او را ببیند.
«ان رسول‌الله قال: أخبرونی أی شی‌ء خیر للنساء. قالت فاطمه علیهاالسلام: أن لایرین الرجال ولا یراهن الرجال… »
و نیز به هنگام ورود مرد نابینا حضرت زهرا علیهاالسلام از حضور در نزد نابینا پرهیز می‌کند و خود را پشت پرده و یا دیواری پنهان می‌سازد و در پاسخ پیامبر صلی الله علیه و آله که می‌پرسد: چرا دخترم، از نابینا حجاب و پرده می‌گیری؟ می‌گوید: من که او را می‌بینم و وی بوی مرا استشمام می‌کند. آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: گواهی می‌دهم که تو پاره‌ی تن من هستی.
استأزن أعمی علی فاطمه علیهاالسلام فحجبته فقال رسول‌الله صلی الله علیه و آله لها: لم حجبتیه و هولا یراک؟ فقالت علیهاالسلام: ان لم یکن یرانی فانی أراه و هو یشم الریح. فقال رسول‌الله صلی الله علیه و آله: أشهد أنک بضعه منی.
این روایات که بازگوکننده‌ی عفاف زهرا علیهاالسلام است اوج این خصلت پسندیده را در حضرت نشان می‌دهد.
گفتنی است که: حجاب در این روایت عبارت از پوشیدن بدن با چادر و مانند آن نیست. در این روایت، حجاب به معنای عدم حضور نزد نامحرم است. چیزی که در این آیه‌ی سوره‌ی احزاب آمده است:
«و اذ سألتموهن متاعا فأسالوهن من وراء حجاب.»  این حجاب، همان عدم ارتباط مستقیم زن و مرد نامحرم با هم است.

و باز در ابتدای ازدواجشان آن زمان که با امام علی علیه‌السلام نزد پیامبر آمدند و از پیامبر خواستند تا کارها را بین ایشان و امام علی علیه‌السلام تقسیم کند. پیامبر فرمود: کارهای بیرون منزل با امام علی علیه‌السلام و کارهای درون منزل با دخترم زهرا علیهاالسلام. در این هنگام بود که حضرت زهرا علیهاالسلام فرمود جز خدا نمی‌داند از اینکه پیامبر کارهای مردانه را به من واگذار نکرد (و ارتباطم با مردان نیست) چقدر خوشحالم.
«تقاضی علی و فاطمه الی رسول‌الله صلی الله علیه و آله فی الخدمه فقضی علی فاطمه بخدمه مادون الباب و قضی علی علی بما خلفه. قال فقالت فاطمه: فلایعلم مادا خلنی من السرور الاالله باکفائی رسول‌الله صلی الله علیه و آله تحمل رقاب الرجال».
زهرای مرضیه با رعایت عفاف و پوشیدگی به اوجی رسید که شاید برای ما قابل تصور نباشد. حضرت به هنگامی که می‌بیند جنازه‌ی مرد و زن در تابوت باز گذاشته می‌شود و حجم بدن زن نمایان است و برای بیننده مشخص است که این تابوت حامل زن است یا مرد بسیار ناراحت می‌شود و دوست می‌دارد که تابوتش به گونه‌ای باشد که حجم بدن را نمایان نسازد و پوشیده و مستور در کمال عفاف بدن او پس از مرگ به خاک سپرده شود و در این رابطه است که پیشنهاد اسماء او را شاد می‌سازد و می‌فرماید: چقدر، تابوت پیشنهادی تو (که دیوار دارد و روی آن پوشیده است) زیبا و مطلوب است. این تابوت، مرد و زن را از هم مشخص نمی‌کند.
«قالت لأسماء انی قد استقبحت ما یصنع بالنساء انه یطرح علی المرأه الثوب فیصفها لمن رأی». آنگاه پس از فراهم‌شدن تابوت موردنظر، حضرت فرمود: «ما أحسن هذا و أجمله لا تعرف به المرأه من الرجل».
امام صادق علیه‌السلام فرمودند: اولین تابوتی که در اسلام ساخته شد تابوت حضرت فاطمه است. حضرت مریض شد و به اسماء فرمود: من لاغر شده‌ام و گوشتم آب شده. آیا پس از مرگ می‌توانی جسم مرا بپوشانی؟ اسماء گفت: زمانی که در حبشه بودم آنان وسیله‌ای داشتند اگر مورد نظرتان باشد برایتان فراهم کنم. حضرت فرمود: بساز. آنگاه اسماء تختی را آورد و آن را وارونه ساخت. سپس شاخه‌های درخت خرما را طلبید و آن را به پایه‌های تخت بست. و در نهایت پارچه‌ای بر روی آن پوشاند و گفت: این چیزی است که در حبشه دیده‌ام. حضرت زهرا علیهاالسلام فرمودند: مانندش را برایم بساز و بدن مرا پس از مرگ از چشمها بپوشان. خداوند تو را از آتش جهنم مصون دارد.
«أول نعش أحدث فی الاسلام نعش فاطمه انها اشتکت شکوتها التی قبضت فیها و قالت لاسماء انی نحلت و ذهب لحم ألاتجعلین لی شیئا یسترنی قالت أسماء انی اذ کنت بأرض الحبشه رأیتهم یصنعون شیئا أفلا أصنع لک فان اعجبک أصنع لک. قال: نعم فدعت بسریر فأکبته لوجهه ثم دعت بجرائد فشددته علی قوئمه ثم جللته ثوبا فقالت: هکذا رأیتهم یصنعون فقالت: اصنعی لی مثله استرینی سترک الله عن النار».
علامه طباطبایی قدس‌سره در کتاب سنن النبی ص 87 آورده است: «عن رسول‌الله صلی الله علیه و آله انه کان مما یأخذ علی النساء فی البیعه أن لا یحدثن مع الرجال الا ذامحرم.»
یکی از مواردی که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به هنگام بیعت، زنان را به آن متعهد می‌ساخت این بود با مردان گفتگو نکنند مگر اینکه محرم باشند. در روایت دیگری آمده حضرت به هنگام دیدن این تابوت مستور، شاد شدند و لبخندی بر لبشان ظاهر شد و در آن روزها چنین لبخندی بر لبانشان نقش نمی‌بست. «فتبسمت و مارؤیت متبسمه الایؤمئذ.»
آنچه در این روایت، درباره‌ی عفاف و پوشیدگی حضرت زهرا علیهاالسلام آمده، بازگوکننده‌ی درجه‌ی عفاف است و این بانوی بزرگ شایسته است تا اسوه‌ی همه‌ی زنان عالم باشد.
حجاب‌گیری از مرد نابینا و شادمانی از واگذاری کارهای درون خانه به او و عدم ارتباط با مردان و ناراحتی از دیده شدن بدنشان بر بالای تابوت پس از مرگ، نشانه‌های بلندی از عفاف و حجاب این بانو نمونه است.
بر زنان مسلمان است که دست از گفتارها و رفتارهای دیگران بشویند و به سرور زنان تأسی جویند و بدانند که ارتباط زن و مرد نامحرم مطلوب نیست و جز در موارد ضرورت و لزوم شایسته نیست.
اسلام برای رعایت عفاف و حفظ پاکدامنی زن و مرد، اهمیتی کم نظیر قائل شده است. و شکسته شدن این سد را ریشه‌ی همه‌ی فسادها و آلودگی‌ها می‌داند؛ چرا که مرد و زن در سایه‌ی ارتباط، آلوده می‌شوند و آلودگی مرد و زن یعنی آلودگی همه‌ی انسان‌ها. و بر این اساس، اسلام می‌کوشد تا جامعه‌ی اسلامی پیراسته شود و فساد بدان راه نیابد. برخی از خاک ریزه‌ها را در دستورهای اسلامی بنگرید:
1- زن، مرد را نبیند و مردی هم وی را ننگرد.
2- مزاح نکردن با زنان نامحرم.
3- دست ندادن با زن نامحرم.
4- مرد در جای زن ننشیند مگر پس از سردشدن جای زن.
5- به زن جوان سلام دادن، مکروه است.
6- حضور زنان به ویژه جوانان در جمعه و جماعت مطلوب نیست.
7- در صورتی که زن، بیرون از خانه کمتر ظاهر می‌شود قاضی برای شنیدن شهادت زن و یا رسیدگی به اتهامش او را به محکمه دعوت نکند.
8- حرمت خلوت با اجنبی.
9- گفتگو با زنان نامحرم مکروه است مگر در موارد لزوم.
10- زن در ارتباط با نامحرم صدای خود را نرم و نازک نکند تا نامحرم تحریک نشود.
11- نهی از استعمال کردن بوی خوش در بیرون از منزل برای زنان.
12- نهی از نشستن زنان در پنجره‌های مشرف بر معابر.
13- عدم حضور زنان در تشیع جنازه.
14- دستور برای راه رفتن عفتمندانه. (مانند از کنار راه حرکت کردن و…)
15- ترغیب به شوهرداری، بچه‌زایی، بچه‌داری و کارهای خانه.
16- نکوهش از حضور دوشادوش با مردان در مراکز خرید.
17- ترغیب به زود ازدواج کردن.
18- نکوهش از آشنایی زنان با مردان.
19- نکوهش از زین‌سواری زنان.
20- ترغیب به حضور در خانه.
در اینجا مناسب است اضافه کنیم که: حضور بیرونی حضرت زهرا علیهاالسلام جز در موارد لزوم و ضرورت نبوده است. او خانه‌داری است که نهان خانه را برای زن بهتر می‌داند و از آشکار شدن حجم بدن خویش حتی پس از مرگ رنج می‌برد و در برابر نابینا ظاهر نمی‌شود؛ چرا که اگر نابینا وی را نمی‌بیند او نابینا را می‌نگرد و همچنین نابینا، بو را احساس می‌کند.
ایشان اگر پس از رسول‌الله مواردی حضور بیرونی داشتند ضروریت ایجاب می‌کرد که سخنان علی علیه‌السلام از کام زهرا علیهاالسلام به مردم ابلاغ شود و امام علی علیه‌السلام که خانه‌نشین شده است با زبان راستگوی زهرا علیهاالسلام به مردم معرفی گردد.
اگر زهرا علیهاالسلام همراه علی علیه‌السلام به خانه‌ی مهاجر و انصار می‌رود و از آنان یاری می‌طلبد ضرورتی است که پدید آمده وگرنه زهرا علیهاالسلام همان خانه‌نشینی است که نقش اول خود را در فرزندداری و شوهرداری و ساختن بنیاد خانه و خانواده می‌داند.

احقاق حق مولایمان علی علیه‌السلام و احقاق حق زهرا علیهاالسلام می‌طلبد که زهرا علیهاالسلام در مسجد پیامبر سخنرانی کند و پدید آمدن انحراف را در جامعه هشدار دهد.
حضور بیرونی زینب علیهاالسلام نیز همانند حضور مادرشان حضرت زهرا علیهاالسلام به دلیل ضروریت و لزومی است که پدید آمد وگرنه در حالت عادی ارتباط زن و مرد نامحرم مطلوب دین نیست. و باید مرد و زن از آن پرهیز کنند.
امروز، ما شاهد هستیم که برخی می‌خواهند این خاک ریزه‌ها را در هم کوبند و زن و مرد را در کنار هم قرار دهند.
اینان ارتباط، گفتگو، نشست و برخاست زن و مرد را با هم هیچ نکوهیده نمی‌دانند و می‌پندارند که اگر زن تنها لباس به تن کرد می‌تواند در کنار مرد و با مرد و همراه مرد در همه‌ی صحنه‌ها حضور داشته باشد غافل از این که ارتباط مستقیم زن و مرد نامحرم جز در موارد لزوم و ضرورت نکوهیده است. ما باید این خاک ریزه‌ها را از دست ندهیم وگرنه دشمن، به راحتی به عفاف زن و مرد دست می‌یابد و آن را در هم می‌شکند آن گونه که در مواردی مشاهده می‌شود.
هم اکنون دیده می‌شود که زن و مرد با هم گفتگو می‌کنند مرد با زن و زن با مرد محاصبه می‌کند زن برای مردان جوان، مجری مسابقه می‌شود. در بین صحبت و برنامه لبخند می‌زند، می‌خندد و همچون مرد با مرد گفتگو دارد. این درست برخلاف سیره و روش زهرای مرضیه علیهاالسلام است.

شرح خطبه‌ی حضرت فاطمه علیهاالسلام (فارسی، چاپی) احمد بن عبدالرحیم مدرسی وحید تبریزی
شرح خطبه‌ی حضرت فاطمه‌ی زهرا علیهاالسلام (عربی، خطی) میر ابوالقاسم بن حسن حسینی موسوی
شرح خطبه‌ی الزهرا علیهاالسلام (عربی، خطی) سید علی‌اکبر بن میرزا محمد جعفر حسینی یزدی

شرح خطبه الزهرا علیهاالسلام (عربی، خطی) علامه مولی هادی بنایی