سه دوره متمايز

تهاجم فرهنگى از آغاز تا كنون

از نظر جامعه شناسان ، انسان از آغاز تاكنون سه دوره متمايز از هم را طى كرده است :
1 - دوره گردآورى خوراك
در اين دوره انسان بدون تلاش چندانى ، به جمع آورى ميوه و خوراك اطراف خود اقدام نموده و غذاى روزمره اش را تهيه مى كرد و كم كم از حالت ميوه چينى طبيعى به شكار روى مى آورد كه زحمت بيشترى را متحمل مى شد. شيوه هاى شكار انسان نيز از حالت ساده به شكلهاى پيچيده تر رسيد. ابتدا با نيزه هايى كه از سنگ و استخوان ساخته مى شد به جانوران حمله ور مى شدند و كم كم به اين فكر دست يافتند كه علاوه بر شيوه آشكار از شيوه هاى تهاجم پنهانى نيز بهره جويند مانند استفاده از تله .

شيوه ديگر شكار شيوه نفوذ در جبهه مقابل از طريق همرنگ شدن بود. يعنى براى شكار بسيارى از حيوانات ، خود را به شكل آنها در آورد و تهاجم از درون را آغاز نمود و بعدها از اين شيوه براى استثمار همنوع خود نيز استفاده كرد.
2 - دوره توليد خوراك
انسان از حالت گردآورى به فكر توليد مى افتد و كشاورزى را از اين دوره آغاز مى كند كه خود بخود مساءله مالكيت و ذخيره جيره غذايى نيز بوجود مى آيد و ماديات براى انسان ارزش بيشترى پيدا مى كند و بهره كشى و استثمار و برده دارى آغاز شد.
خوى فطرى انسانى ، او را به عنوان موجودى اجتماعى به جامعه گرايى و اجتماعى شدن سوق مى داد. اين ويژگى با مختصه ديگر انسان به عنوان موجودى سخنگو آميخت و از آن پس زبان و خط پديد آمد و انباشتگى تجربيات انسانى و دست آوردهاى او را نويد مى داد. تمامى اين فرايند به خلق فرهنگ توسط انسان انجاميد.
3 - دوره توليد ماشين
در اين دوره تسلط انسان بر طبيعت بيش از پيش مى شد و ابزار فنى و پيشرفته ساخت و اما او اين كارها را از كجا آموخته بود؟
همه اين پيشرفتها ناشى از طبيعت و خلقت جهان منظم است كه انسان سعى كرده از آن تقليد كند و نمونه صنعتى اش را بسازد و به كارهايش ‍ سرعت بخشد.
مارشال مك لوهان پرآوازه ترين دانشمند جديد در زمينه ارتباطات جمعى ، نظراتى دارد تحت عنوان نظريه امتداد به زعم او هر وسيله ارتباطى ، در امتداد حواس انسان است ؛ به عنوان مثال ، خط، امتداد چشم است و راديو امتداد گوش . در نتيجه سير زندگى انسان از تهاجم ابتدايى به طبيعت آغاز و به شكل تهاجم پيچيده فيزيكى و فرهنگى به طبيعت و جامعه انسانى انجاميده است . بنابراين بايد گفت : فرهنگ انسانى كه زاييده نحوه انديشه و زندگى اوست ، در هر دوره اى و يا در هر جامعه اى از جوامع بشرى به فراخور مقتضيات آن با دوره ديگر و يا جامعه ديگر متفاوت بوده و اينك نيز اين تفاوت را به روشنى مى توان دريافت . و اختلاف فرهنگ ، در كنار ساير اختلافاتى كه در بين انسانها و جوامع گوناگون انسانى وجود دارد، ضمن آنكه يكى از دلايل ستيزه گرى هاى انسان است ، خود يكى از شيوه هاى ستيزه و تهاجم نيز به شمار مى رود. در طول تاريخ هر گاه ساير روشهاى تهاجم به شكست انجاميده و يا كارآيى خود را از دست داده ، تهاجم فرهنگى به عنوان روشى كارآمد و مؤ ثر مورد استفاده قرار گرفته است .

تهاجم فرهنگى

نويسنده : معاونت انتشارات مركز فرهنگى سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران