مهر

روش عبرت

عبرت از عبور و به معناى نفوذكردن و گذشتن از ميان چيزى است . چنان كه مى گويند: عبرت النهر عبورا ؛ يعنى از رودخانه گذشتم . عبرت حالتى است كه انسان را از امور مشهود به امور نامشهود راه مى برد و از شناخت چيزى كه ديده شده است ، به شناخت چيزى كه در گذشته رخ داده و ديده نشده است ، مى رساند. بنابراين ، عبرت ، گذشتن از محسوسات به معقولات ، از مشهودات به نامشهودات ، از ظواهر به بواطن ، از بدى ها به خوبى ها و از زشتى ها به زيبايى ها است . انسان ها از ديدن رويدادهاى روزگار از بدى به خوبى و از زشتى به زيبايى گذر مى كنند. حضرت امير (عليه السلام ) همگان را به عبرت آموزى فراخوانده اند:

فاتعظوا بالعبر، واعتبروا بالغير، وانتفعوا بالنذر ؛
پس ، از آنچه مايه عبرت است ، پند بگيريد و از گردش روزگار عبرت بپذيريد و از بيم دهندگان سود برگيريد.
عبرت آموزى ، انسان را بينا مى سازد و در حقيقت اين روش اثرى گرانبها در تربيت آدمى دارد؛ چرا كه انسان را از غفلت به بصيرت و از غرور به شعور مى رساند. اميرمؤمنان على (عليه السلام ) در تاءثير اين روش مى فرمايند:
الاعتبار منذر ناصح ، من تفكر اعتبر، و من اعتبر اعتزل و من اعتزل سلم ؛
عبرت بيم دهنده اى خيرخواه است . هر كه بينديشد، عبرت گيرد و هر كه عبرت گيرد، خود را دور نگه دارد.
ايشان عبرت را راهى نيكو براى كسب بصيرت مى دانند:
من اعتبر اءبصر، و من اءبصر فهم ، و من فهم علم ؛
هر كه عبرت گرفت بينا شد و آن كه بينا شد، فهميد و آن كه فهميد دانش ‍ ورزيد.
عبرت زمينه رشد و تعالى انسان را فراهم مى سازد:
الاعتبار يقود الى الرشد ؛
عبرت گرفتن (انسان را) به سوى رشد (راه راست ) مى كشاند.
بهره مندى از اين روش ، لغزش ها و اشتباهات آدمى را مى كاهد و انسان را در حاشيه امن قرار مى دهد:
من كثر اعتباره قل عثاره ؛
هر كه عبرت آموزى اش بسيار باشد، لغزشش اندك باشد.