روزه؛ وسیلۀ تقرب و سپر در برابر آتش

طبق فرمودۀ امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) در خطبۀ110 نهج البلاغه، یکی از وسایل تقرّب به خداوند، روزۀ ماه رمضان است که همچون سپری در برابر عذاب الهی محسوب می شود. اگر کسی به عذاب الهی، حتی در حدّ نازل آن یقین کند، خودش را به چنین سپری، یعنی روزه محتاج می داند. این روایت می خواهد بگوید قدرتی که روزه در دفع عذاب دارد، [اعمالی مانند] نماز و زکات ندارند؛ بنابراین، از روزه به سپر تعبیر شده است.

در گذشته وقتی رزمنده ای در میدان جنگ می جنگید، وسیله ای داشت که باعث می شد شمشیر [یا سلاحِ] حریف به او برخورد نکند و در واقع، مانعی درجه یک در برابر ضربات دشمن بود. به آن وسیله سپر می گفتند. باتوجه به این معنا، مانعی بین ما و عذاب الهی وجود دارد و آن هم روزه است.

درجۀ عِقاب هرکسی را گناه و معصیت او تعیین می کند؛ بنابراین جهنم درجات گوناگونی دارد و هرچه انسان به گناه آلوده تر باشد، به شیطان نزدیک تر است؛ یعنی بین شیطان و گناه ارتباطی [مستقیم] وجود دارد: امکان ندارد من با شیطان فاصله داشته باشم و از گناه فاصله نداشته باشم! عذاب الهی جایی هست که گناه باشد و گناه کجاست؟ مطمئناً جایی که شیطان باشد پس به جرئت می توان گفت شیطان به کسی نزدیک تر است که بیشتر از دیگران، تابع امیال و شهواتش باشد.

بهار طاعت /جعفر حسن زاده