راويان واقعه غدير

مؤلف ارجمند در جلد نخست الغدير» (جلد اول و دوم در ترجمه فارسى)پس از بيان ارزشِ دانستن درست تاريخ، اهميت واقعه غدير و عنايتى كه در طول تاريخ اسلام به حديث غدير شده است، به ذكر راويان حديث غدير پرداخته و آنان را به سه دسته تقسيم كرده است:

دسته اول: وى، نخست، در جستجويى گسترده و مبتنى بر اصول علمى، از ميان صحابه و ياران رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) _ قرن اول هجرى و عصر صحابه _ نام يكصد و ده تن را به ترتيب حروف الفبا ذكر مى كند كه همگى حديث غدير را نقل كرده اند و در شمارش اين كسان از ابو هريرة دوسى» آغاز مى كند و به ابو مُرازم يعلى بن مرة بن ثقفى» پايان مى دهد.

علاوه بر اين، مؤلف دانشمند، آثار و منابعى را كه راويانِ ياد شده (دسته اول) را ثبت و ضبط نموده اند، با ذكر مشخصات و صفحه آورده است.

همچنين در ميان صحابه راوى حديث غدير، چهره هاى شاخص و برجسته اى از جمله: امام حسن بن على(علیه السلام)،امام حسين بن على(علیه السلام)، سعد بن ابى وقاص، زبير بن عوام، اسامة بن زيد، ابىّ بن كعب، ام سلمه، جابر بن عبد اللّه انصارى و… مشاهده مى شود كه اين موضوع بر اهميت واقعه غدير افزوده و درستى و قطعى بودن حديث غدير را روشن مى سازد.

دسته دوم: مؤلف عاليقدر، پس از صحابه، نام هشتاد و چهار تن از تابعين» را كه حديث غدير را روايت نموه اند، به ترتيب حروف الفبا نام مى برد. وى اين دسته را از ابو راشد حُبرانى» آغاز، و به ابو نجيح يسار ثقفى» پايان داده است.

دسته سوم: در اين قسمت، مؤلف از آغاز سده دوم تا سالهاى پايانى سده چهاردهم هجرى قمرى به جستجوى راويان حديث غدير پرداخته، و سيصدوشصت دانشمند برجسته اهل سنّت را كه حديث غدير را در كتابهاى خود ثبت يا كتابى مستقل در اين باره تأليف كرده اند (اعم از ائمه حديث، تاريخ، تفسير و كلام) به ترتيبِ عصر و زمانِ هر يك و با ذكر تاريخ وفات آنان، نام مى برد.

صاحب الغدير»، اين گروه را با نام ابن دينار جمحى مكى» (م115ه_.ق) آغاز نموده، و به حافظ مجتهد شهاب الدين ابوالفيض، احمد بن محمّد بن صديق» پايان داده است. شمارى از اين دسته عبارتند از:

1_ ابوعبداللّه محمّد بن ادريس شافعى (م204ه_.ق)، امام شافعيه،

2_ ابوعبداللّه احمد بن حنبل شيبانى (م241ه_.ق)، پيشواى حنبليان،

3_ حافظ ابوعبداللّه محمّد بن اسماعيل بخارى(م256ه_.ق)، مؤلف صحيح بخارى»،

4_ حافظ ابوعبداللّه ابن ماجه(م271ه_.ق) صاحب سنن ابن ماجه»،

5_ ابومحمّد عبد اللّه بن مسلم بن قتيبه دينورى (م276ه_.ق).

نكته جالب توجه آنكه، داستان غديرخم از جمله حقايق مسلّم و غير قابل ترديد است كه به حدّ اجماع امّت اسلامى، از تشيع و تسنن رسيده است، و بارها مورد احتجاج و سوگند قرار گرفته است. اين حقيقت موجب شده تا مخالفان غدير، در برابر سند حديث غدير سر تسليم فرود آورند و به ناچار به آن تن دهند و چون نتوانسته اند در سند آن خدشه اى وارد سازند، در دلالت آن به چون و چرا پرداخته اند؛ اما منطق نيرومند و بيان صريح، فصيح و قلم دقيقِ مؤلفِ آزموده و زبردست الغدير»، باب هر گونه چون و چرا را بر روى آنان بسته و راهى جز تسليم در برابر مفاد حديث غدير، فرا روى آنان باقى نگذارده است.

منبع بر كناره هاى كتاب الغدير فى الكتاب والسنّة والأدب»

غلام حسين زينلى