خودسازى و تربيت دينى (الگوپذيرى)

خودسازى و تربيت دينى (الگوپذيرى)

مجالس عزاى امام حسين(عليه السلام) مجالس تحوّل روحى و مركز تربيت و تزكيه نفس است. در اين مجالس مردمى كه با گريه بر مظلوميّت امام حسين(عليه السلام) آن حضرت را الگو قرار مى دهند، در واقع زمينه تطبيق اعمال و كردار خويش و همرنگى و سنخيّت خود را با سيره عملى آن حضرت فراهم مى سازند.

تأثير عميق اين مجالس به قدرى است كه افراد زيادى در اين مجالس، دگرگونى عميقى يافته و تصميم بر ترك گناه و معصيت مى گيرند، و چه بسا اشخاص گمراهى كه با شركت در اين مجالس تنبّه حاصل كرده و راه نجات را پيدا مى كنند.

اين مجالس به آدمى درس عزّت، آزادگى، ايثار، فداكارى و درس تقوى و اخلاق مى آموزد. اين مجالس مهد پرورش انسان هاى حق طلب و عدالت گستر و شجاع است.

اضافه بر اين، در طول تاريخ اين جلسات به مثابه كلاس هاى درس براى توده هاى مردم بوده است و آنان را با معارف و حقايق دينى، تاريخ، رجال، احكام و موضوعات گوناگون ديگر آشنا مى كرده است، و يكى از مؤثّرترين پايگاه هاى خودسازى و تهذيب نفوس و تربيت اخلاق بوده است.

ماربين آلمانى در اين زمينه مى گويد:

«مادامى كه اين روش و خصلت (برپايى مجالس سوگوارى) در ميان مسلمانان
[ 71 ]

وجود دارد هرگز تن به خوارى نمى دهند و تحت اسارت كسى نمى روند… شيعيان در حقيقت از اين راه به همديگر درس جوانمردى و شجاعت تعليم مى دهند».(1)

ائمّه اطهار(عليهم السلام) با گشودن اين باب، و تشويق مردم به شركت در اين محافل در واقع همه را به تحصيل و تربيت در اين دانشگاه حسينى دعوت كردند.

شور و هيجان جوانان بسيجى در جبهه هاى نبرد در جنگ تحميلى هشت ساله به ويژه در شبهاى عمليّات و لحظه شمارى آنان براى فداكارى و ايثار و نيل به شهادت، گواه روشنى بر تأثيرعميق مجالس حسينى ا ست.

اين است كه اگر اين مجالس را «مجالس تأسّى و الگوپذيرى» بناميم بيراهه نرفته ايم.

مرحوم فيض كاشانى در كتاب «محجّة البيضاء» در توضيح حديث پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله)«عِنْدَ ذِكْرِ الصّالِحينَ تَنْزِلُ الرَّحْمَةُ; به هنگام ياد صالحان رحمت الهى نازل مى شود». با اشاره به مسئله تأثيرپذيرى انسان از محيط اجتماعى و الگوهاى شايسته، در بيان علّت نزول رحمت به هنگام ياد صالحان، مى نويسد:

«چون ذكر صالحان و طرح صلاحيّت هاى اخلاقى آنان باعث مى شود كه انسان از آنها الگو بگيرد و با تحت تأثير واقع شدن، به آنها تأسّى و اقتدا كند و زمينه صلاحيّت و برخوردارى از رحمت پروردگار را براى خود فراهم سازد».(2)

ثقة الاسلام كلينى(رحمه الله) و شيخ الطايفه شيخ طوسى(رحمه الله) در حديث معتبر از امام صادق(عليه السلام)روايت كرده اند:

«قالَ: قالَ لِي أبي: يا جَعْفَرُ أَوْقِفْ مِنْ مالي كَذا وَ كَذا النَّوادِبَ يَنْدُبَنِي عَشْرَ سِنِينَ بِمِنى أَيّامَ مِنى; پدرم به من فرمود: اى جعفر! مقدارى از مالم را (پس
1 . به نقل از فلسفه شهادت و عزادارى، ص 109.

2 . محجّة البيضاء، ج 4، ص 17.
[ 72 ]

از وفاتم) براى برپايى مجلس سوگوارى برايم در ايّام حج در منى اختصاص بده».(1)

صاحب جواهر در «كتاب طهارت» در بيان حكمت و فلسفه اين وصيّت امام باقر(عليه السلام)بيانى دارد كه مفادش چنين است:

«چون برپايى مجالس عزادارى و سوگوارى ائمّه(عليهم السلام) باعث شناخت فضايل اخلاقى آنان و در نتيجه «اقتداء و تأسّى» مردم به آن بزرگان است».(2) لذا احياى نام و بزرگداشت خاطره آنان حركتى پسنديده و عملى مطلوب است.

عاشورا به کوشش حجج اسلام آقايان سعيد داوودي و مهدي رستم نژاد

زير نظر آيت الله العظمي مکارم شيرازي مدظله