توبه و بازگشت به درگاه الهی عامل سعادت

توبه و بازگشت به درگاه الهی عامل سعادت

از جمله سفارشات و دستورات ارزشمندی که حضرت صالح(علیه‌السلام) آن را به قوم خود یادآور می‌شدند، استغفار و بازگشت به درگاه الهی بود، دستورالعمل بسیار ارزشمندی که موجب فلاح و رستگاری در دنیا و آخرت می‌شود.

خداوند متعال نیز ثمرات ارزشمندی را در این زمینه بیان فرموده است.

« قالَ يا قَوْمِ لِمَ تَسْتَعْجِلُونَ بِالسَّيِّئَةِ قَبْلَ الْحَسَنَةِ لَوْ لا تَسْتَغْفِرُونَ اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ؛[نمل/۴۶][صالح‏] گفت:

«اى قوم من، چرا پيش از [جُستنِ‏] نيكى، شتابزده خواهان بدى هستيد؟ چرا از خدا آمرزش نمى‏خواهيد؟

باشد كه مورد رحمت قرار گيريد.»
ویژگی‌های قوم ثمود
۱-از بین بردن معجزه‌ی الهی و درخواست عذاب
هرچند حضرت صالح (علیه السلام) قوم خود را به شیوه های مختلفی همچون معجره‌ی بیرون آوردن شتر از دل کوه به توحید و یگانه پرستی دعوت می‌نمود ولی این قم لجوج و متکبر با بی‌عتنایی به آن نصایح خیر خواهانه و از بین بردن معجره‌ی الهی وبا بیانی تمسخر آمیزکه حاکی از جهل و عدم باور آنها به رسالت این پیامبر الهی بود عذاب زود هنگام را طلب می‌کردند.
«فَعَقَرُوا النَّاقَةَ وَ عَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ وَ قالُوا يا صالِحُ ائْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الْمُرْسَلين؛ [اعراف/۷۷] پس آن ماده شتر را پى كردند و از فرمان پروردگار خود سرپيچيدند و گفتند: «اى صالح، اگر از پيامبرانى، آنچه را به ما وعده مى‏دهى براى ما بياور..»
۲- قوم ثمود سمبل ستمگری
در فرهنگ قرآن ظلم وستگری یکی از مهمترین مولفه‌های شقاوت و بدبختی به حساب می‌آید

چرا که عذاب سخت الهی را به دنبال دارد خداوند متعال در معرفی قوم ثمود ایشان را با ویژگی ستمکردن معرفی می‌نماید:

«فَما كانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ؛[توبه/۷۰]

خداوند به آنها ستم نكرد، امّا خودشان بر خويشتن ستم مى‏كردند.»
۳-اقرار به کفر
از خصوصیات قوم ثمود همانند قوم نوح و عاد این است که پیامبرانشان دلایل روشن برای آنان آوردند،‌

ولی آنها به جای ایمان آوردن و پذیرفتن دعوت پیامبر خود از روی تعجب و استهزاء دست بر دهان گرفتند و صریحاً گفتند:

« وَ قالُوا إِنَّا كَفَرْنا بِما أُرْسِلْتُمْ بِهِ وَ إِنَّا لَفي‏ شَكٍّ مِمَّا تَدْعُونَنا إِلَيْهِ مُريب؛[ابراهیم/۹] و گفتند:

«ما به آنچه شما به آن فرستاده شده‏ايد، كافريم! و نسبت به آنچه ما را به سوى آن مى‏خوانيد، شكّ و ترديد داريم!»
۴- مجذوب زیبا نمایی شیطان شدن
از جمله حربه‌های شیطان برای گمراه کردن افراد استفاده از عنصر زیبایی است. هر انسانی به طور فطری و غریزی طالب زیبایی است شیطان نیز بی خوبی در بسیاری از موارد از این مسأله استفاده نمود و زشتی‌های دنیا را برای افراد

زینت داده و بدین وسیله آنها را به سوی زشتی ها سوق می دهد.
«وَعاداً وَ ثَمُودَ وَ قَدْ تَبَيَّنَ لَكُمْ مِنْ مَساكِنِهِمْ وَ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبيلِ وَ كانُوا مُسْتَبْصِرينَ؛[عنکبوت/۳۸]

ما طايفه «عاد» و «ثمود» را نيز (هلاك كرديم)، و مساكن (ويران شده) آنان براى شما آشكار است

شيطان اعمالشان را براى آنان آراسته بود، از اين رو آنان را از راه (خدا) بازداشت در حالى كه بينا بودند.»
۵-مفسده جویی
هرچند حضرت با خیر خواهی و تحمل سر سختی‌های آن قوم جاهل و گمراه آنها را به سوی دریچه‌های هدایت و سعادت رهنمود میکرد

ولی آنها به دنبال از بین بردن و قتل این پیامبر الهی بودند
« وَ كانَ فِي الْمَدينَةِ تِسْعَةُ رَهْطٍ يُفْسِدُونَ فِي الْأَرْضِ وَ لا يُصْلِحُونَ (نمل/۴۸)

و در آن شهر، نه گروهك بودند كه در زمين فساد مى‏كردند و اصلاح نمى‏كردند.»
از جمله مصادیق زشت فساد در روی زمین از بین بردن ولی خداست؛

چرا که قوم گمراه ثمود این چنین به فکر از بین بردن پیام آور الهی بودند« [با هم‏] گفتند:

«با يكديگر سوگند بخوريد كه: حتماً به [صالح‏] و كسانش شبيخون مى‏زنيم، سپس به ولىّ او خواهيم گفت:

ما در محلّ قتل كسانش حاضر نبوديم، و ما قطعاً راست مى‏گوييم.»[نمل/۴۹]
۶- نافرمانی از خدا
حضرت صالح برای بیان حقانیت دعوت خود با آوردن معجزهای الهی همچون بیرون آوردن شتر از دل کوه به

دنبال اقناع آن قوم بود ولی آن قوم لجوج نه تنها به آورد معجزه حضرت صالح ایمان نیاوردند بلکه آن را نیز از بین بردند.

این در حالی است که حضرت صالح قبل ازآن به حفظ و نگهداری آن معجزه‌ی الهی تأکید فراوانی داشته بود.
«وَ يا قَوْمِ هذِهِ ناقَةُ اللَّهِ لَكُمْ آيَةً فَذَرُوها تَأْكُلْ في‏ أَرْضِ اللَّهِ وَ لا تَمَسُّوها بِسُوءٍ فَيَأْخُذَكُمْ عَذابٌ قَريبٌ فَعَقَرُوها فَقالَ تَمَتَّعُوا

في‏ دارِكُمْ ثَلاثَةَ أَيَّامٍ ذلِكَ وَعْدٌ غَيْرُ مَكْذُوبٍ؛[هود۶۵-۶۴]

«و اى قوم من، اين ماده شتر خداست كه براى شما پديده‏اى شگرف است.

پس بگذاريد او در زمين خدا بخورد و آسيبش مرسانيد كه شما را عذابى زودرس فرو مى‏گيرد.»
پس آن [ماده شتر] را پى كردند، و [صالح‏] گفت: «سه روز در خانه‏ هايتان برخوردار شويد. اين وعده‏اى بى‏دروغ است.
« فَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ وَ هُمْ يَنْظُرُونَ؛ [ذاریات/۴۴] آنها از فرمان پروردگارشان سرباز زدند،

و صاعقه آنان را فراگرفت در حالى كه (خيره خيره) نگاه مى‏كردند (بى‏آنكه قدرت دفاع داشته باشند)!»
۷- تکذیب پیامبران
قوم ثمود از قدیمی ترین اقوامی بودند که در منطقه‌ای کوهستانی میان حجاز و شام زندگی میکردند.

آنها زندگی مرفه،‌سرزمینی آباد،‌ دشتهای مسطح،‌با خاک مساعد برای کشت و زرع،‌ و قصرهای مجلل

و خانه‌های مستحکم داشتند،‌ اما شکر آن همه نعمت را به جای نیاوردند وسر به طغیان برداشتند،‌

پیامبرشان صالح را تکذیب کردند و آیات الهی را به ریشخند گرفتند[۱]
«كَذَّبَتْ ثَمُودُ الْمُرْسَلينَ إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ صالِحٌ أَ لا تَتَّقُونَ؛[شعراء/۱۴۲-۱۴۱] ثموديان، پيامبران [خدا] را تكذيب كردند

آن گاه كه برادرشان صالح به آنان گفت: «آيا پروا نداريد؟»
نکته ها و پیام ها
۱-پایه و اساس رسالت تمام انبیاء دعوت به توحید و یگانه پرستی بوده است.
۲-از جمله مهمترین آموزه‌های وحیانی توصیه به تقوای و پرهیز از گناهان و رذایل اخلاقی است.
۳-از جمله عوامل گمراهی اقوام مختلف، فریفته شدن اغواهای شیطانی و زیبانمایی‌های او می باشد.
______________
[۱]. فتاح مرتضوی،‌اشخاص و شاخص‌های قرآنی به نقل از تفسیر نمونه: ج۲۷،ص۵۴.