تُربت(خاک قبر امام حسین (عليه السلام))

تُربت(خاک قبر امام حسین (عليه السلام))

خاک . خاک قبر امام حسین (ع) . تربت به معنای مقبره هم آمده است . در فارسی هم « رفتن سر خاک » به معنای زیارت قبر است . خداوند ، به پاس فداکاری عظیم امام حسین (ع) و شهادتش در راه احیاءی دین ، آثار ویژه و احکام خاصی در تربت مقدس سیدالشهداء و خاک کربلا قرار داده است . تربت خونین کربلا که در برگیرنده آن پیکر پاک است ، الهام بخش فداکاری و عظمت و یادآور جان باختن در راه ارزشهای الهی است . از این رو ، هم سجده بر آن تربت مستحب است ، هم ذکر گفتن با تسبیح تربت ، فضیلت بسیار دارد ، هم شفا دهنده بیماری است ، هم شایسته است که هنگام دفن میت ، اندکی تربت همراه او گذاشته شود یا با حنوط مخلوط شود ، هم دفن شدن در کربلا ثواب دارد و ایمنی از عذاب می آورد و هم نجس ساختن آن حرام است و اگر در بیت الخلا بیفتد باید از آنجا پرهیز کرد یا از آنجا درآورد و احکام و آثار دیگر که در فقه مطرح است . (247)

رسول خدا صلی الله علیه و آله مقداری تربت کربلا به « ام سلمه » داد و فرمود : هرگاه دیدی این خاک ، تبدیل به خون شد ، بدان که حسین (ع) کشته شده است .(248)

گرچه خوردن خاک ، حرام است ، اما خوردن اندکی از خاک قبر سیدالشهداء به نیت شفا گرفتن ( استشفأ ) جایز ، بلکه مؤ کد است و آداب و حدودی دارد . (249)امام رضا (ع) فرمود : « کل طینٍ حَرامٌ کالمَیتَةِ وَالدمِ وَ ما اُهِل لِغَیرِاللهِ بِهِ ، ما خَلا طینُ قَبْرِ الْحُسَینِ (ع) فَاِنهُ شِفأ مِنْ کل دأ »(250) هر خاکی حرام است ، مثل مردار ، خون و ذبح شده بی نام خدا ، مگر خاک قبر حسین (ع) که درمانِ هر درد است . امام صادق (ع) فرمود : « فی طینِ قَبرِ الحُسَینِ شِفأ مِن کل دأ وَ هُوَ الدوأ الا کبَرُ ». (251) در خاک قبر حسین (ع) شفای هر درد است و آن دوای بزرگتر است . روایت است که از فضیلتهای ویژه حسین بن علی علیهما السلام این است : « الشفأ فی تُرْبَتِهِ وَالا جابَةُ تَحْتَ قُبتِهِ وَ الا ئِمةُ مِنْ ذُریتِهِ » (252) شفا در تربتش ، اجابت دعا زیر قبه حرم اوست و امامان از نسل اویند .

امام صادق (ع) دستمال زردی داشت که در آن تربت حضرت سیدالشهداء بود . وقتِ نماز که می شد همان تربت را در موضع سجودش می ریخت و برآن سجده می کرد .(253)و نیز آن حضرت فرمود : « السجُودُ عَلی تُربَةِ الحُسَینِ یخْرِقُ الحُجُبَ السبْعِ » .(254) سجده بر تربت حسینی ، حجابهای هفتگانه را کنار می زند . همچنین روایت شده است که امام صادق (ع) جز بر تربت سیدالشهداء سجده نمی کرد ، به عنوان فروتنی و تواضع در برابر خداوند : « کانَ الصادِقُ لایسْجُدُ اِلاعَلی تُربَةِ الحُسَینِ تَذَللا لِلهِ وَ اسْتِکانَةً اِلَیهِ » .(255) نسبت به برداشتن کام نوزادان با تربت کربلا نیز احادیث فراوانی است ، از جمله از امام صادق (ع) روایت است که : « حَنکوا اَولادَکم بِتُرْبَةِ الحُسَینِ فَإ نها اَمانٌ ». (256) کام فرزندان خود را با تربت حسین (ع)

بردارید ، که این تربت ، امان است . در سنتهای چاووش خوانی ، اشاره به سیب بهشتی (257) و بوی سیب از تربت امام حسین (ع) می کردند و می خواندند : (بوی سیب ) .

زتربت شهداء بوی سیب می آید

زطوس ، بوی رضای غریب می آید

آنچه به تربت سیدالشهداء قداست و کرامت بخشیده ، همان خون حسین (ع) و شهادتِ ثارالله است که الهام بخش حریت وراد مردی و فداکاری در راه خداست . به تعبیر امام خمینی « قدس سره » : « همین تربت پاک شهیدان است که تا قیامت ، مزار عاشقان و عارفان و دلسوختگان و دارالشفای آزادگان خواهدبود . » (258) به همین جهات ، هم « شفا خواهی » از تربت سیدالشهداء (ع) و هم « شفایابی » در آستانه و حرم حسینی جزء فرهنگ شیعه و مستند به روایات است .

شهادت ، خاک را بوییدنی کرد

شهادت ، سنگ را بوسیدنی کرد

علامه امینی « ره » می نویسد : « آیا بهتر آن نیست که سجده گاه ، از خاکی قرار داده شود که در آن ، چشمه های خونی جوشیده است که رنگ خدایی داشته است ؟ تربتی آمیخته با خونِ کسی که خداوند ، او را پاک قرار داده و محبت او را اجر رسالت محمدی صلی الله علیه و آله قرار داده است ؟ خاکی که با خون سرور جوانان بهشت و ودیعه محبوبِ پیامبر و خدا عجین گشته است ؟ … » (259)

چه رازی در « تربت کربلا » نهفته است ؟ تربت کربلا ، خاکی آمیخته با « خون خدا » ست و شگفت نیست که خون ، به خاک ، اعتبار بخشد و شهادت ، در زمین و در و دیوار ، آبرو و قداست بیافریند و خاک کربلا ، مهر نماز عارفان گردد و در سجاده ، عطر شهادت از تربت حسین (ع) به مشام عاشقان برسد و شفا بخش دردها شود . درس گرفتن از تربت و فرات ، تنها در مکتب زیارت میسر است و سخن خاک را با دل ، تنها گوش حسینیان کربلایی می شنود . « … در آنجا تربتی است ، گویا معدن مغناطیس ، که افراد عاشق را که قابل جذب اند ، مانند ذرات کوچک آهن ، به سوی خود جذب می کند . آنجا مضجع مقدس سرباز فداکاری است که رؤسای جمهور و پادشاهان ، قبل از آنکه رسم سرباز گمنام و

نهادن دسته گل معمول گردد ، عصاره گل ، بهترین عطر را آوردند و بوسیدند و بوییدند و پاشیدند و آرزوی این کردند که کاش در برابرش جنگیده و اسلام را یاری می کردند و کشته می شدند . (260)

شهید مطهری می نویسد : « … تو که خدا را عبادت می کنی ، سر بر روی هر خاکی بگذاری نمازت درست است ، ولی اگر سر بر روی آن خاکی بگذاری که تماس کوچکی ، قرابت کوچکی ، همسایگی کوچکی با شهید دارد و بوی شهید می دهد ، اجر و ثواب تو صد برابر می شود . » (261) در کربلا ، خاندان معینی بودند که متصدی تهیه مهر و تسبیح از تربت سیدالشهداء بودند و همه ساله مبلغ هنگفتی به والی بغداد می پرداختند تا همچنان از این امتیاز برخوردار باشند . (262)
247 - برای توضیح بیشتر ر . ک‍ : « دائره المعارف تشیع » ، ج 4 ، ص 25 .248 - سفینة البحار ، ج 1 ، ص 122 و 463 .249 - همان ، ج 2 ، ص 103 .250 - همان .251 - من لایحضره الفقیه ، ج 2 ، ص 599 ( چاپ جامعه مدرسین ) ، المزار ، شیخ مفید ، ص 143 .252 - مناقب ، ج 4 ، ص 82 .253 - منتخب التواریخ ، ص 298 .254 - بحار الا نوار ، ج 82 ، ص 153 و 334 .255 - همان ، ص 158 حدیث 25 .256 - وسائل الشیعه ، ج 10 ، ص 410 . روایات تربت را از جمله در وسائل الشیعه ، ج 10 ، ص 408 تا 420 و ج 3 ، ص 607 ، المزار ، شیخ مفید ، ص 143 و نیز بحار الا نوار ، ج 98 ، ص 118 ملاحظه فرمایید .257 - سفینة البحار ، ج 1 ، ص 124 .258 - صحیفه نور ، ج 20 ، ص 239 .259 - سیرتنا و سنتنا ، علامه امینی ، ص 166 . در بحث تربت امام والهامهای آن از جلمه ر . ک‍ : مجله پیام انقلاب ، شماره های 147 و 148 ( سال 1364 ) .260 - اولین دانشگاه و آخرین پیامبر ، شهید پاک نژاد ، ج 2 ، ص 43 .261 - شهید ( ضمیمه قیام و انقلاب مهدی ) ، ص 127 . در زمینه تربت حسینی ، از جمله ر . ک‍ : « الا رض والتربة الحسینیه » ، شیخ محمد حسین کاشف الغطأ .262 - موسوعة العتبات المقدسه ، ج 8 ، ص 289 .