سیزده سال از بعثت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می‌گذشت که، به فرمان الهی، هجرت تاریخی آغاز شد و آن حضرت از مکه، شهر خاطرات غم‌انگیز، شهری که فضایش آکنده از دشمنی‌ها، توطئه‌ها، کینه‌توزی‌ها، اهانتها و آزارهایی بود که از جانب مشرکین نثار وی شده بود، به سوی یثرب که مردمش با آغوش باز پذیرای مقدم گرامیش بودند، مهاجرت فرمود. این مهاجرت در تاریخ اسلام و بلکه در تاریخ بشریت، از چنان اهمیت خاصی برخوردار بود که به عنوان مهمترین مبداء تاریخ بیش از یک میلیارد پیرو دین مقدس اسلام گردید.[1]
روز پنجشنبه اول ماه ربیع الاول از سال سیزدهم بعثت بود که رسول گرامی صلی الله علیه و آله و سلم به همراه ابوبکر، هجرت تاریخی خویش را به سوی یثرب آغاز کرد و پس از سه روز اقامت در غار «ثور»، در روز دوازدهم ربیع الاول همان سال، وارد مدینه شد و آن وجود مقدس، پس از آن همه تحمل رنج و ناراحتی، در محله قبا فرود آمد. [2] .
مردم شهر یثرب در انتظار ورود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم به شهر، دقیقه شماری می‌کردند. آنان یثرب را، با افتخار و به شکرانه‌ی این نعمت بزرگ، به «مدینةالرسول» یا شهر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تغییر نام دادند و بعدها تنها کلمه‌ی مدینه ورد زبانها شد و به شهر مدینه مشهور شد که هم اکنون نیز به همین نام، شهرت دارد.

منبع:

[1] خصایص فاطمیه، ص 237.

[2] ناسخ التواریخ، جلد چهارم از کتاب دوم، ص 23، منتهی الامال، ج 1، ص 52.

آری، زندگی کوتاه دختر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم از خردسالی تا به هنگام شهادت، آمیخته به انواع آلام و ناراحتی‌ها بود. شاید مصلحت چنین اقتضا می‌کرد که وجود گل درخشنده پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم دچار مصایب و تلخکامی‌ها شود تا بتواند شریک غمها و ناراحتی‌های رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم گردد، چه بلا، ویژه اهل ولا می‌باشد و هر کسی که در این بزم مقربتر باشد، جام بلا افزونترش می‌دهند. اگر فاطمه علیهاالسلام- که تربیت یافته‌ی مکتب رسالت است- دچار رنج و ناراحتی بی‌وفا مردم حجاز نشود و همگام با پدرش مواجه با انواع و اقسام ناملایمات نگردد، پس چه کسی شایستگی چنین امتحان الهی را دارد؟
او به چشم خود می‌دید که دشمنان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم چه بلاها و گرفتاری‌هایی بر سر آن حضرت آوردند. او می‌بیند که پدر بزرگوارش در حجر اسماعیل نشسته و مشغول تلاوت قرآن است و مشرکین و بت‌پرستان او را به باد ناسزا می‌گیرند و آزارش می‌دهند.[1]
«روزی، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در حال سجده بود که ناگهان، مشرکان شکمبه شتری را بر پشت آن حضرت انداختند. فاطمه علیهاالسلام که این منظره توهین‌آمیز و ناراحت کننده را تماشا می‌کرد، طاقت نیاورد و به پاک کردن و زدودن آن پرداخت و شروع کرد به شماتت مشرکان، ولی آن دیوسیرتان در مقابل عصبانیت فاطمه علیهاالسلام به خنده می‌افتادند و قهقهه می‌زدند.
این‌گونه ناراحتی‌ها بر دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم تأثیر می‌گذاشت و او را افسرده و اندوهگین می‌ساخت.» [2] .
فاطمه علیهاالسلام را هر چه بیشتر ناراحت می‌کردند. صبر و بردباری و مقاومتش در برابر ناملایمات بیشتر و محکمتر می‌شد. سه سال بدان منوال گذشت، اکنون، فاطمه علیهاالسلام هشت ساله شده بود و با گذشت زمان، دلبستگی و علاقه‌اش به پدر افزون‌تر می‌شد. پدر نیز چنین بود، او هم به دخترش علاقه‌ای شدید داشت و این شدت علاقه سبب می‌شد که فاطمه علیهاالسلام غم و اندوهش را از یاد ببرد.

منبع:

[1] محمد صلی الله علیه و آله و سلم خاتم پیامبران، ج 1، ص 183.

[2] فاطمه الزهراء علیهاالسلام من المهد الی اللحد، ص 143.

پیغمبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم دست فاطمه را می‌بوسد و با چنین رفتاری چشمهای کم‌سوی بزرگان و سیاستمداران و توده مردم مسلمان پیرامون خود را به عظمت شگفت فاطمه علیهاالسلام می‌گشاید و بالاخره چنین رفتاری از جانب ایشان به همه انسانها و انسانهای همیشه می‌آموزد که از عادات و اوهام تاریخی نجات یابند. به مرد می‌آموزد که از تخت جبروت و جباریت خشن و فرعونیش در برابر زن فرود آید و به زن اشاره می‌کند که از پستی و حقارت قدیم و جدیدش که تنها ملعبه‌ی زندگی است، به قلّه‌ی بلند شکوه و حشمت انسانی فرود آید.
این است که گویی پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم نه تنها به نشانه‌ی محبت پدری، بلکه همچون یک وظیفه و یک مأموریت خطیر، از فاطمه علیهاالسلام تجلیل می‌کند و این چنین نیز از او سخن می‌گوید. [1] .
این یک وظیفه و یک مأموریت خطیر بود، چه فاطمه علیهاالسلام با آن عظمت و مقامی که نزد خدا دارد، شایسته چنین احترامی است.
فضل، بزرگواری، دانش، تقوا، صبر، بردباری، تسلیم و انقیاد در برابر پروردگار وجود و بخشش فاطمه علیهاالسلام که هر کدامشان نشانه‌ای از کمال یک انسان است، او را به مقامی می‌رساند که به فرموده رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در ردیف یکی از چهار زن بزرگ جهان قرار می‌گیرد.
شخصیت فاطمه علیهاالسلام چنان است که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بارها فرمود: رضایت فاطمه علیهاالسلام رضایت من و رضایت من رضایت خداست. این به معنای آن است که تقربش به خدا در حد تقرب انسانهای برگزیده‌ی پروردگار است. فاطمه علیهاالسلام نه تنها مظهر و نمونه ایمان است، بلکه می‌توان گفت که نور ایمان، ذرات وجودش را در بر گرفته و او جز خدا به چیزی نمی‌اندیشد. فاطمه علیهاالسلام آینه تمام نمای یک زن کامل است که

در جهان اسلام و بلکه جهان بشریت، نمی‌توانی بدیلی برایش یافت.[2]

منبع:

[1] (آیین همسرداری، ص 6).

[2] (حقوق و حدود زن در اسلام، ص 44- 47).

کارهای خانه میان امیرالمؤمنین علیه‌السلام و حضرت فاطمه علیهاالسلام بدین نحو تقسیم شد: تهیه‌ی خوراک و پوشاک و جاروب کردن و آب آوردن به عهده‌ی امیرالمؤمنین علیه‌السلام باشد و دستاس کردن، خمیرگیری و نان پختن را فاطمه علیهاالسلام انجام دهد. [1] .
وقتی که بچه‌دار شدند، کار فاطمه علیهاالسلام سخت شد، زیرا علاوه بر کارهای خانه می‌بایست بچه‌داری می‌کرد، بویژه اینکه کار با دستاس، آن هم برای یک زن که با فشار دست و پنجه انجام می‌گرفت، طاقت‌فرسا بود. دستهای فاطمه علیهاالسلام پر آبله شده بود.
روزی، دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم با مشورت همسرش، امیرالمؤمنین علیه‌السلام، نزد پدر رفت و دستهای پینه بسته‌اش را نشان داد و فرمود:برایم خدمتکاری بفرستید.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم- با وجود آن همه علاقه و دلبستگی که به دخترش داشت- با چهره‌ای شاد و متبسّم فرمود:
دخترم! من به تو عملی می‌آموزم که بیش از خدمتکار به دردت بخورد. پس از فراغت از نماز، سبحه (تسبیح) را بردار و بدون آنکه به چپ و راست برگردی و یا با کسی حرف بزنی، ابتدا 34 بار «الله‌اکبر»، بعد، 33 بار «الحمدلله» و سپس 33 بار «سبحان‌الله» بگو. خداوند به پاداش این ذکر مقدس به تو نیرو و نشاط خواهد بخشید و دشواری‌های زندگی را بر تو آسان خواهد ساخت. آیا راضی شدی دخترم؟
- آری ای پدرم!
فاطمه علیهاالسلام با ذکر مقدسی که آموخت، به خانه برگشت و آن را به همسرش نیز گفت. این ذکر همان تسبیحی است که به «تسبیحات حضرت زهرا علیهاالسلام» مشهور می‌باشد.[2]

منبع:

[1] معصوم سوم، ص 45- 47.

[2] منتهی الارب فی لغه العرب، ج 4، ص 1081.

فاطمه علیهاالسلام به دنبال مرگ مادر که بیم آن می‌رفت، احساس تنهایی کرده، در سوگ مادر، ماتم به پا کند، چنان انس و علاقه‌ای به پدر بزرگوارش پیدا کرد که گویی مادرش را از دست نداده است. هر چند این علاقه از پیش، وجود داشت، ولی اکنون بیشتر شده بود. در واقع وجود مادر از دست رفته‌اش را در پدر بزرگوارش می‌جست. بدین جهت، رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم آن چنان دلبسته دخترش بود و به حدی مهربانی می‌کرد که گویی فاطمه علیهاالسلام مادرش را از دست نداده است.
فاطمه علیهاالسلام پس از مرگ مادر، طبق سفارش رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم، تحت مراقبت خواهرانش و جمعی از زنان بنی‌هاشم، به ویژه فاطمه بنت اسد (مادر علی علیه‌السلام) قرار گرفت. .

منبع: خصایص فاطمیه، ص 131.