این قول که خطاب آیه‌ی تطهیر به زوجات پیامبر است، به مقاتل نسبت داده شده، ولی با ظاهر آیه، منافات دارد، چه خطاب آیه به مردان است نه زنان. ضمیر«کم» در «عنکم الرجس» جمع مذکر حاضر است و از نظر ادبی، صحیح نیست که زنان مورد خطاب باشند و با فصاحت و بلاغت قرآن متناسب نیست. [1]
در اینجا یک اشکال پیش می‌آید و آن این که اگر خطاب آیه به مردان است، فاطمه علیهاالسلام که زن است، چگونه می‌تواند مشمول آیه شود.
پاسخش این است که از باب «تغلیب»، فاطمه علیهاالسلام مشمول آیه است، چه وی تنها زنی است که در میان اهل‌بیت علیهم‌السلام است. در اینجا اگر برای فاطمه علیهاالسلام ضمیر مؤنث و برای بقیه ضمیر مذکر آورده می‌شد، علاوه بر اطاله‌ی سخن، کلام نیز از فصاحت و بلاغت بیرون می‌آمد. پس لازم بود که ضمیر مذکر از باب تغلیب (غلبه دادن اکثریت بر اقلیت) آورده شود. مثل آنجا که پدر و مادر را والدین می‌گوییم. کلمه‌ی «والدین» مذکر است در حالی که مادر را نیز شامل می‌شود و از لحاظ ادبی نیز درست و از باب تغلیب است. چنان که خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «وَ بِالْوالِدَیْنِ إحْساناً.» پس اگر مورد خطاب، زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم باشند، چرا پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به ام‌سلمه- که این آیه در خانه‌اش نازل شد- اجازه نداد که داخل «کسا» شود و فقط فاطمه علیهاالسلام و همسر و فرزندانش بودند که داخل کساء شدند؟ به علاوه، صدها روایت- مبنی بر این که آیه‌ی تطهیر درباره ایشان نازل شد، نه درباره‌ی زنان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم- وارد شده است. [2] .
«ابوسعید خدری» می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: این آیه در حق پنج کس آمد: من، علی، فاطمه، حسن و حسین علیهم‌السلام. «عطاء بن ریاح» روایت می‌کند که ام‌سلمه گفت: آیه‌ی تطهیر در خانه‌ی من بر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرود آمد و آن هنگامی بود که فاطمه علیهاالسلام وارد شد و دیگی از «حریره» [3] با خود آورد.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: علی و حسنین را نیز دعوت کن. فاطمه علیهاالسلام بیرون رفت و آنان را دعوت کرده و جملگی از آن تناول کردند. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم روی گلیم خیبری نشسته بود. آن گلیم را بر گرفت و بر رویشان افکند و دستانش را بالا گرفت و فرمود:
«بار خدایا! برای هر پیامبر، اهل‌بیتی است و اینان اهل‌بیت من هستند، رجس و پلیدی را از ایشان ببر و پاک گردان.» [4] ام‌سلمه می‌گوید:در همان حال جبرئیل فرود آمد و این آیه نازل شد.
خداوند متعال مردم را دعوت به دوستی و محبت اهل‌بیت می‌کند و در حقیقت از افتخارات اهل‌بیت است که تا این حد مورد توجه و عنایت الهی قرار گرفته‌اند.
«ای پیامبر! به آنان بگو، من به خاطر ابلاغ رسالت مزدی نمی‌طلبم جز آنکه نسبت به خویشان من مودت داشته باشید و هر که کار نیک کند، ما بر نیکی‌اش بیفزاییم. خداوند آمرزنده و پذیرنده سپاس بندگان است.» [5] .
«سعید بن جبیر (ره)» از ابن‌عباس (ره) روایت می‌کند که وقتی این آیه نازل شد، صحابه گفتند:
ای رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم! آنها کیستند که مأمور به مودت نسبت به[ 8]ایشان هستیم؟
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
علی علیه‌السلام، فاطمه علیهاالسلام و حسنین علیهماالسلام هستند. [6] .
«ابوحمزه ثمالی (ره)» به نقل از «سدعی (ره)» می‌گوید: «اقتراف حسنه»، همان مودت و محبت آل‌محمد صلی الله علیه و آله و سلم است.
امام حسن مجتبی علیه‌السلام در خطبه‌ای که ایراد فرمود، خطاب به مردم بیان داشتند:
من از اهل‌بیت هستم و از کسانی می‌باشم که خداوند، محبت و مودت بر ایشان را بر هر مسلمانی فرض و لازم داشته است.
«اسماعیل بن عبدالخالق (ره)» از ابی‌عبدالله علیه‌السلام روایت می‌کند که آیه‌ی مودت، درباره‌ی اصحاب کساء (اهل‌بیت) نازل شد. [7] .

[1] معصوم سوم، ص 16-تفسیرالمیزان، ج 16، ص 320، تفسیر ابوالفتوح، ج 8، ص 186، کفایةالموحدین، ص 174.

[2] فاطمه الزهرا علیهاالسلام من المهد الی اللحد، ص 99.

[3] معصوم سوم، ص 16.

[4] اَللَّهُمَّ اِنَّ لِکُلَّ نَبِیً أَهْلُ الْبَیْت و هؤلاءِ أَهلُ‌بَیْتی. فَاذْهَبِ الرِّجْسَ عَنْهُم وَ طَهِّرْهُم تَطْهیراً.

[5] قُل لّا اَسْئَلُکمْ عَلَیْهِ أَجراً اِلَّا المَوَدَّةَ فِی الْقُربی وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَزِد لهُ فیها حُسناً اِنَّ اللَّهَ غَفُور شَکُور. (شوری/ 23).

[6] تفسیر مجمع البیان، ج 2، ص 327، حق الیقین، ص 39.

[7] همان.

[8] نهایةالأرب، ج 3، ص 153.

یکی از نامهای فاطمه زهرا علیهاالسلام طاهره است و این نامی است الهی که در قرآن بدان اشاره رفته است.
به اجماع مفسران و محدثان شیعه و سنی، آیه‌ی تطهیر شامل فاطمه علیهاالسلام، امیرالمؤمنین علیه‌السلام، امام حسن علیه‌السلام و امام حسین علیه‌السلام است. زهی افتخار و مباهات بر این بانوی با عظمت که یگانه معجزه‌ی جاویدان رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، قرآن آسمانی، او را به طهارت و پاکی ستوده است و این طهارت و پاکیزگی علاوه بر او، همسر والامقامش،امیرالمؤمنین علیه‌السلام و فرزندان عظیم الشأنش، حسن و حسین علیهماالسلام را نیز در بر گرفته است![1]
به راستی اگر فاطمه‌ی طاهره علیهاالسلام نبود، آیا ریشه‌ی درخت امامت و ولایت قطع نمی‌شد؟ آیا نهال برومند اسلام که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم به خاطر به ثمر رسیدنش، متحمل آن رنج و مشقت شده بود، می‌توانست بارور گردد؟
خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:
محققاً، خداوند می‌خواهد که رجس و پلیدی را از شما اهل‌بیت پیامبر دور کرده و پاک گرداند. [2] .
اخبار و احادیث وارده همگی بر این نکته دلالت دارند که فاطمه علیهاالسلام، همسر و فرزندانش (حسنین علیهماالسلام) از اهل‌بیت‌اند، هر چند بعضی بر این عقیده‌اند که منظور از اهل‌بیت، زوجات پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بوده و مراد از رجس، گناه است که خداوند متعال ایشان را از ارتکابش منع فرمود.

منبع:

[1] نهایةالارب، ج 3، ص 152.

[2] إنَّما یُریدُ اللَّه لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِجْسَ أَهَل البَیْتِ وَ یُطَهِّرَکُم تَطْهیراً. (احزاب/ 33).

پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم، مادرش را در وجود دختر گرامیش می‌جست. فاطمه علیهاالسلام یادگار خدیجه علیهاالسلام بود و می‌توان گفت: خلاصه‌ی وجود آن دو بود. اکنون نه خدیجه علیهاالسلام را داشت و نه آمنه را. آمنه را در دوره‌ی خردسالی که هنوز نیازمند محبتش بود از دست داده و خدیجه علیهاالسلام نیز از دنیا رفته بود.
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم غم فقدان آن دو را با داشتن فاطمه علیهاالسلام از یاد می‌برد. هر گاه فاطمه علیهاالسلام را می‌دید، گویی آن دو زنده‌اند. دختر نیز لحظه‌ای از یاد پدر غافل نبود و در هر کاری رضایت او را می‌جست تا جایی که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بارها فرمود: رضایت فاطمه علیهاالسلام، رضایت من است و رضایت من، رضایت خداست، این بدان معناست که فاطمه علیهاالسلام هیچ‌گاه کاری نمی‌کرد که موجب ناخشنودی پدر شود.[1]
تنها فاطمه علیهاالسلام از محبت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم برخوردار نبود، بلکه امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیز برخوردار از آن بود. روزی امیرالمؤمنین علیه‌السلام که میان فاطمه علیهاالسلام و پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نشسته بود عرض کرد:
یا رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم! کدام یک از ما را بیشتر دوست می‌دارید؟
ایشان در جواب فرمودند: فاطمه علیهاالسلام نزد من محبوب‌تر است و تو نزد من عزیزتر. [2] .
از این حدیث، می‌توان دریافت که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم امیرالمؤمنین و فاطمه علیهاالسلام را به یک اندازه دوست می‌داشت و هر دو در نظر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم گرامی و ارجمند و برخوردار از عزت و احترام فوق‌العاده بودند.
در این صورت غاصبان حقوق این دو گوهر گرانمایه چگونه می‌توانند در روز رستاخیز جواب خداوند متعال را باز پس داده و از عذاب الهی در امان بمانند.

منبع:

[1] (معصوم سوم، ص 14).

[2] ناسخ التواریخ، جلد چهارم از کتاب دوم، ص 256.

رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در موارد زیادی از فاطمه علیهاالسلام به عنوان روح و قلب خویش یاد می‌فرمود و او را پاره‌ی تن خود خطاب می‌کردند. از این گونه تعبیرات می‌توان دریافت که به جز علی علیه‌السلام هیچ کسی نزد آن حضرت، گرامی‌تر و محبوب‌تر از فاطمه علیهاالسلام نیست.
«مجاهد» می‌گوید: روزی، پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در حالی که دست دخترش، فاطمه، را در دست گرفته بود، از سرای خویش بیرون آمده فرمود:
هر که فاطمه علیهاالسلام را می‌شناسد که شناخته و نیازی به معرفی نیست و هر که او را نمی‌شناسد، پس بداند که فاطمه علیهاالسلام دختر من، پاره‌ی تن من و قلب و روح من است. هر که او را بیازارد، مرا آزرده است و هر که مرا آزرده باشد، خدا را آزرده است. [1] .
«جمیع بن عمیر» می‌گوید: با پدرم روزی بر عایشه وارد شدیم. میان ما و عایشه پرده‌ای آویخته شده بود. پدرم پرسید: چه کسی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم محبوب‌تر است؟
او گفت: هیچ مردی نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم گرامی‌تر از علی علیه‌السلام و هیچ زنی در نزد آن حضرت محبوب‌تر از فاطمه علیهاالسلام نیست. [2] .
رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم چنان دلبسته دخترش بود که تحمل دوری وی را نداشت تا جایی که خانه فاطمه علیهاالسلام را در کنار خانه خود قرار داده بود.
علی علیه‌السلام و فاطمه علیهاالسلام، بجز همسران رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم، تنها کسانی بودند که منزلشان کنار مسجد قرار داشت و با آن حضرت همخانه بودند. این دو خانه را یک خلوتگاه دو متری از یکدیگر جدا می‌کرد. دو پنجره، روبروی همدیگر وجود داشت. هر روز صبح، پدر پنجره را می‌گشود و به دخترش سلام می‌کرد و هرگاه به سفر می‌رفت، درب خانه‌ی فاطمه علیهاالسلام را می‌زد و از او خداحافظی می‌کرد. فاطمه علیهاالسلام آخرین کسی بود که با پدرش وداع می‌کرد و در مراجعت از سفر، فاطمه علیهاالسلام نخستین کسی بود که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم به سراغش می‌رفت و درب خانه‌اش را زده، احوالپرسی می‌نمود. [3] .
عایشه می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم خطاب به دخترش فرمود:
دخترم! خشنود باش که خداوند متعال تو را از میان زنان مسلمان و زنان جهان به افتخار و شرف برگزیده است. [4] .
فاطمه علیهاالسلام را پدرش ام‌ابیها (یعنی مادر پدرش) می‌خواند و این لطیف‌ترین و عالی‌ترین تعبیری است که پدر درباره‌ی دخترش بیان می‌دارد.

منبع:

[1] زبدة العارف، ص 456، ناسخ التواریخ، ص 277.

[2] خصایص مولانا امیرالمؤمنین، ص 29.

[3] مجمع‌البحرین، ص 315.(فاطمه، فاطمه است، ص 127.)

[4] معصوم سوم، ص 37.

عایشه همسر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می‌گوید: فاطمه علیهاالسلام در کردار، گفتار و نشست و برخاست، بیش از همه شباهت به رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم داشت. [1] .
دکتر «عایشه عبدالرحمن، بنت شاطی» نویسنده‌ی معروف و استاد دانشگاه عین الشمس قاهره می‌نویسد:
«زهرای بتول علیهاالسلام محبوب‌ترین فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم و دختری از هر جهت شبیه به پدرش بود. از جهت خلق، از حیث خلقت، ظاهر و معنی، منطق و راه رفتن، نسخه‌ی دیگری از رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم بود.
خداوند- جل و علا- وی را از هر جهت شایسته خلق فرموده و او را بر سایر خواهرانش برتری داده بود. سلاله‌ی نجیب آل‌رسول صلی الله علیه و آله و سلم از وی به وجود آمد و اشرف سادات اهل‌بیت رسالت، از آن شجره‌ی طیبه، شاخ و برگ گرفته بود.» [2] .
«بزل الهروی» از «حسین بن روح» می‌پرسد: پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چند دختر داشت؟
در جواب گفت: چهار دختر.
گفت: کدامشان برتر بودند؟
گفت: فاطمه علیهاالسلام برترین آنها بود.
باز پرسید: برای چه از ایشان برتر بود؟ مگر کوچکترشان نبود و مصاحبت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم را کمتر درک نکرده بود؟
حسین بن روح گفت: آری، از ایشان کوچکتر بود و مصاحبت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم را کمتر درک کرد، ولی خداوند دو ویژگی در او قرار داد که موجب برتریش بر خواهرانش شد. نخست آن که فاطمه علیهاالسلام برتری را از پدرش به ارث برد و دوم آن که بقای نسل و ذرّیه‌ی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم از فاطمه علیهاالسلام بود و این ویژگی به خاطر خلوص بیش از حد فاطمه علیهاالسلام بود.
در «ذخائرالعقبی» از عایشه چنین روایت شده که گفت: روزی رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم گلوی فاطمه علیهاالسلام را بوسید. از حضرت پرسیدند: کاری انجام دادید که بی‌سابقه است. فرمود: عایشه! هرگاه مشتاق و آرزومند بهشت می‌شوم، گلوی فاطمه علیهاالسلام را می‌بوسم. در روایت دیگری «قندوزی» از عایشه نقل می‌کند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم هر گاه از سفر باز می‌گشت، گلوی فاطمه علیهاالسلام را می‌بوسید و می‌فرمود: از فاطمه علیهاالسلام بوی بهشت می‌شنوم. [3] .

[1] فاطمه علیهاالسلام من المهد الی اللحد، ص 26.

[2] زینب قهرمان کربلا، ص 15.

[3] فاطمه علیهاالسلام من المهد الی اللحد، ص 268- 269.