مرحوم شیخ صدوق قدس سره هم در کتاب الإمامة و التبصرة من الحیرة و هم در کتاب علل الشّرائع، روایتی را از جابر جُعفی نقل نموده که گفت: به حضرت امام جعفر صادق عَلَيْهِ السَّلاَمُ عرض کردم: چرا حضرت فاطمه سَلَامُ اللهِ عَلَيْهَا ، زهرا نامیده شده است؟

حضرت فرمودند: زيرا خداوند عزوجل او را از نور با عظمت خود آفريد، و هنگامى كه نورش درخشان شد، آسمان ها و زمين به نور او روشن شدند و چشمان ملائكه خيره شد، پس برای خدا به سجده افتادند و گفتند: ای خدای ما! و ای آقای ما! اين چه نورى است؟

پس خداوند به آن ها وحی فرمود:

هَذَا نُورٌ مِنْ نُورِي، وَ أَسْكَنْتُهُ فِي سَمَائِي، خَلَقْتُهُ مِنْ عَظَمَتِي، أُخْرِجُهُ مِنْ صُلْبِ نَبِيٍّ مِنْ أَنْبِيَائِي، أُفَضِّلُهُ عَلَى جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ وَ أُخْرِجُ مِنْ ذَلِكَ النُّورِ أَئِمَّةً يَقُومُونَ بِأَمْرِي، يَهْدُونَ إِلَى حَقِّي، وَ أَجْعَلُهُمْ خُلَفَائِي فِي أَرْضِي بَعْدَ انْقِضَاءِ وَحْيِي.

اين نور، شعبه اى از نور من است، كه در آسمانم ساکنش کردم، آن را از عظمت خویش آفريده ام، آن را از صلب پیامبری از پيامبرانم كه او را برتمام پيامبران برترى داده ام، خارج مى نمايم، و از اين نور، پیشوایان و امامانى بیرون مى آورم كه به امر من قیام می کنند و مردم را به سوی من هدایت می نمایند، و این پیشوایان را پس از انقطاع وحی، جانشینان خود بر روی زمین، قرار می دهم.

مرحوم ابن شاذان قمی در کتاب الفضائل، روایتی را از جناب ابن مسعود نقل نموده که در بخشی از آن رسول خدا صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ وَسَلَّم می فرمایند:

ثُمَّ أَظْلَمَتِ الْمَشَارِقُ وَ الْمَغَارِبُ، فَشَكَتِ الْمَلَائِكَةُ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى أَنْ يَكْشِفَ عَنْهُمْ تِلْكَ الظُّلْمَةَ، فَتَكَلَّمَ اللَّهُ جَلَّ جَلَالُهُ كَلِمَةً، فَخَلَقَ مِنْهَا رُوحاً، ثُمَّ تَكَلَّمَ بِكَلِمَةٍ، فَخَلَقَ مِنْ تِلْكَ الْكَلِمَةِ نُوراً، فَأَضَافَ النُّورَ إِلَى تِلْكَ الرُّوحِ وَ أَقَامَهَا مَقَامَ الْعَرْشِ، فَزَهَرَتِ الْمَشَارِقُ وَ الْمَغَارِبُ، فَهِيَ فَاطِمَةُ الزَّهْرَاءُ، وَ لِذَلِكَ سُمِّيَتِ الزَّهْرَاءَ، لِأَنَّ نُورَهَا زَهَرَتْ بِهِ السَّمَاوَاتُ.

سپس از مشرق تا مغرب را تاریکی و ظلمت فرا گرفت، پس ملائکه به خداوند التماس کردند که این تاریکی را از بین ببرد و روشنائی را به آنها بازگرداند. پس خداوند بلند مرتبه کلمه ای گفت و روحی از آن به وجود آورد، سپس کلمه ای دیگر گفت و این بار از آن نوری پدید آورد. آن نور را به روح اضافه کرد و آن را به جای عرش الهی نهاد و بعد از آن بود که از مشرق تا مغرب نورانی شدند، و آن نور، فاطمه زهرا سَلَامُ اللهِ عَلَيْهَا بود و به همین خاطر است که «زهراء» لقب گرفته است، چرا که نور او آسمانها را نورانی کرد.

مرحوم طبری آملی در کتاب دلائل الإمامة روایتی را از حضرت امام جعفر صادق عَلَيْهِ السَّلاَمُ نقل نموده که وقتی از آن حضرت سؤال شد که چرا حضرت فاطمه سَلَامُ اللهِ عَلَيْهَا ، «زهرا» نام گذاری شده اند، فرمودند:

لِأَنَّهَا كَانَتْ إِذَا قَامَتْ فِي مِحْرَابِهَا، يَزْهَرُ نُورُهَا لِأَهْلِ السَّمَاءِ، كَمَا يَزْهَرُ نُورُ الْكَوَاكِبِ لِأَهْلِ الْأَرْضِ.

براى اينكه هر گاه حضرت فاطمه سَلَامُ اللهِ عَلَيْهَا در محل عبادتشان مى ايستادند و به عبادت مشغول مى شدند، نور ایشان براى اهل آسمان مى درخشيد، همان طور كه نور ستارگان براى اهل زمين مى درخشد.
پس طبق این احادیث، خداوند به واسطۀ نور آن حضرت، آسمانها را روشن نموده است.

تو بدری و خورشید تو را بنده شده ست***تا بندهٔ تو شده ست تابنده شده ست

زان روی که از شعاع نور رخ تو***خورشید منیر و ماه تابنده شده ست

منبع: جلوه های مهدوی در آیینۀ فاطمی

 سید محمد جعفر روضاتی

یک بار برخی از یهودیان عروسی داشتند به همین جهت نزد پیامبر صلی الله علیه وآله آمده و گفتند: «ما حقّ همسایگی داریم، از شما خواهش می کنیم دخترتان فاطمه را به خانه ما بفرستی تا عروسی ما بوجود او زیبنده تر شود، و در این دعوت بسیار اصرار کردند.»

پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: «او همسر علی بن ابیطالب و به فرمان اوست (یعنی: باید اجازه آمدنِ او را از علی علیه السلام بگیرید).» آنان از پیامبر خواهش کردند که نزد علی علیه السلام برای این دعوت واسطه شود .

یهودیان در این عروسی همه گونه لوازم فراهم کرده و زینت و زیور چشمگیری گرد آورده بودند. و گمان می بردند که فاطمه علیها السلام با لباس مندرس و کهنه اش شرکت می کند، و می خواستند او را خوار و خفیف کرده باشند!

در این هنگام «جبرئيل» لباسی بهشتی آورد با زینت و زیوری که همانندش را ندیده بودند، و فاطمه علیها السلام آن را پوشید و بینندگان از رنگ و بوی خوش آن شگفت زده شدند، و چون به خانه یهودیان وارد شد زنان یهود در برابرش به سجده افتادند و جلوی او بر زمین بوسه می زدند و بسیاری از یهودیان به جهت همین اعجاز، اسلام را پذیرفتند و مسلمان شدند 

منبع زندگينامه چهارده معصوم عليهم السلام/محسن خرازي

پدر گرامی فاطمه علیها السلام بی نیاز از توصیف است،پدری که خدای جهان او را صاحب«خُلق عظیم »معرفی کرده و به نصّ كتاب الهی: «مَا يَنطِقُ عَنِ الهَوى إِنَّ هُوَ إِلاَّ وَحیّ يُوحَی: از هوای خویش سخن نمی گوید و آنچه می گوید وحی الهی است».

فاطمه علیها السلام سراسر حیات پرنور خویش را در شعاع وحی و در سایه انسان ساز چنین پدری گذراند؛تقریباً دو ساله بود که همراه پدر در محاصره اقتصادی کفّار قریش قرار گرفت و سه سال در«شعب ابیطالب»همراه پدر و مادر و سایر مسلمانان در تحمّل سخت ترین شرایط گرسنگی و سختی شرکت داشت.

در سال دهم بعثت، مدّتی پس از نجات از«شعب»مادر گرامی خویش را - که رنجهای ده سال مبارزه و تحمّل و بویژه فشار سختیهای محاصره اقتصادی رنجورش ساخته بود -از دست داد؛ فاطمه علیها السلام، بی مادر شد واین هر چند سخت رنج آور و مصیبت بار بود،امّا بیش از پیش او را در کنار پدر و در دامان تربیت پیامبر صلی الله علیه وآله قرار داد.در هشت سالگی، اندکی پس از هجرت پیامبر،همراه سایر بانوان خاندان پیامبر صلی الله علیه وآله و با همراهی علی علیه السلام از مکّه به مدینه آمد و باز در کنار پدر قرار گرفته در مشکلات مختلف زندگی پیامبر در مدینه،همواره فاطمه علیها السلام با او بود؛ در جنگ اُحُد پس از آن که مسلمین مجبور به عقب نشینی و پناه گرفتن در کوه شدند فاطمه علیها السلام سراسیمه از مدینه به اردوگاه پیامبر آمد و همراه امیر مؤمنان علی علیه السلام به مداوای زخمهای پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم  پرداخت

فاطمه علیها السلام با اسلام بزرگ شده با اسلام و قرآن همراه بود،در هوای وحی و نبوّت تنفّس می کرد و می بالید،زندگی اش از زندگی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم جدا نمی شد،حتّی پس از ازدواج و فرزندداری خانه اش متصل به خانه پیامبر بود، و پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم بیش از هر جای دیگر به خانه فاطمه رفت و آمد داشت؛ هر بامداد پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم پیش از رفتن به مسجد به دیدار فاطمه می رفت، و خدمتکار پیامبر صلی الله علیه وآله می گوید:«آن گرامی چون می خواست به سفری برود با آخرین کسی که وداع می کرد فاطمه بود، و چون باز می گشت پیش از دیدار هر کس نزد فاطمه می رفت.»

و سرانجام در آخرین ساعات زندگی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم نیز فاطمه بر بالین او بود و می گریست و پیامبر عزیز او را دلداری می داد که پیش از دیگران به پدر خواهد پیوست 

منبع زندگينامه چهارده معصوم عليهم السلام/محسن خرازي

روز جمعه بیستم ماه جمادی الثانیه، پنج سال پس از بعثت پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در دامنه کوههای سنگی مکّه،در چشم انداز کعبه، در منزل وحی، در عرصه ای که دهان خداجوی پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم با تلاوت قرآن بر آن نور می پاشید،در خانه ای که فرشتگان آن را خوب می شناختند و در آن رفت و آمد داشتند،آنجا که زمزمه نماز پیامبر و آوای ملکوتی تلاوت قرآن او در دل شب زمینش را به آسمان پیوند می زد، در خانه امید یتیمان، در خانه دستگیرِ مستمندان،در خانه پناه اسیران، در خانه پیامبر صلی الله علیه وآله و خدیجه؛ دختری چشم به جهان گشود.

دختر پیامبر صلی الله علیه وآله ، نوباوه رسالت، پیکره عصمت، بشریّت در یک زن، همسنگ و همسر خلیفه خدا در زمین بانوی بانوان جهان؛ فاطمه علیها السلام به دنيا آمد.

خانه رسول خدا صلی الله علیه وآله با تولّد فاطمه علیها السلام بیش از پیش کانون مهر و عطوفت شد. در غوغای رنجهای عظیم پیامبر عزیز که در آن هنگام در مکّه با آن دست به گریبان بود،فاطمه کوچک چون نسیمی آرامش بخش گونه های خسته پدر و مادر دردمند را هر صبح و شام نوازش می داد و رنج روزهای پرمشقّت رسالت را تسکین می بخشید.

چه شورانگیز است دختری چنان ارجمند باشد که سیّد کاینات رسول اکرم صلی الله علیه وآله بدوتسکین یابد و درباره او بفرماید:«روح من است؛ بوی بهشت را از او استشمام می کنم»؛و این درباره فاطمه علیها السلام شگفت نیست،چرا که او از زمره بزرگوارانی است که خدای جهان، درباره ایشان در کتاب آسمانی خویش می فرماید: «اِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذهِبَ عَنكُمُ الرَّجسَ أَهلَ اَلبَيتِ وَ یُطَهَّرَکُم تَطهِيراً:خدای متعال اراده فرموده است که شما اهل بیت پیامبر از هرگونه پلیدی پاک و برکنار باشید.»

فاطمه علیها السلام خلاصه وجود پیامبر عظیم اسلام است،زندگی سراسر نور فاطمه علیها السلام شایان هرگونه تقدير آسمانی است،و او برگزیده ای از میان بانوان در پیشگاه خداست که با قداست خویش ارجمندی زن را اثبات می کند، وجود فاطمه علیها السلام به تنهایی برترین گواه آن است که زن نیز می تواند در اوج معنویتهایی که رادمردان آسمانی به آن نائل آمده اند سیر و پرواز کند.

منبع زندگينامه چهارده معصوم عليهم السلام/محسن خرازي

شما باید از خودتان بپرسید که چرا حضرت در خطبه شان با این که بنای اعتراض به وضع سیاسی زمانة خود را دارند، چشم ما را به سوی آسمان می اندازند؟ از این کار حضرت باید بفهمیم که اگر شیعه هم باشیم و با تفکر شیعی هم حاکم شویم، ولی چشممان زمینی باشد، کنار فاطمه علیها السلام نخواهیم بود، نهایتاً همان بنی عباس هستیم.

بنی عباس علوی اند و طرف حاکمیت علی علیه السلام بودند، ولی زمینی اند؛ پس باید مواظب این خطر بزرگ زمینی شدن باشیم. لذا اوّلین پیامی که خطبه حضرت دارد، قبل از این که وارد مسائل دیگر شوند، این است که می بینید حضرت چشم خود را به آسمان انداخته اند و سخن خود را با «اَلْحَمْدُللهِ عَلی مَا اَنْعَمَ ….. » شروع می کنند، یعنی می خواهند بگویند: «ای انسان ها! ساحت حیات شماباید آسمانی باشد.» غفلت از رجوع به شریعت آسمانی و خطر ادارة امور دنیوی بر اساس عقل غیر دینی که امروز به سکولاریسم مشهور است، خطر بزرگی است که فاطمه زهرا علیها السلام دارند متذکّر آن می شوند.

ابتدای خطبه مملو از معاشقة با حق است. ما اگر آدم سیاسی و عجولی باشیم و کسی بخواهد برای ما مسئله ای مثل جنگ تحمیلی را تحلیل کند، ولی ابتدا وارد بحث معاشقه و انس با حق بشود و مدتی در این حالت بماند و حق را ثنا کند و متذکر نعمت های حق گردد، صدای اعتراضمان بلند می شود که آقا! مسئله جنگ راچرا نمی گویی؟ چون نمی توانیم زمین را به آسمان وصل کنیم، و تمام حوادث زمین را در پرتو انوار آسمان معنویت بنگریم. حال به یاد بیاورید جملة امام خمینی«رحمة الله علیه» را که فرمودند: «من دست و بازوی رزمندگان را بوسه می زنم که جای بوسه ملائکه است»، امام خمینی«رحمة الله علیه» این حرکات ظاهری رزمندگان را وصل به حقایقی باطنی می بینند، به عبارت دیگر در واقع امام«رحمة الله علیه» دارند سنت «وَ ما رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اللهَ رَمی»و نقش ملائکه در حرکات رزمندگان را مشاهده می کنند. در این نوع نگاه به مسائل اجتماعی سیاسی، وجوه غیبی این تحرکات مورد غفلت قرار نمی گیرد و لذاست که در همة امور، اوّل باید متوجّه بود، اگر در کارها و تحلیل هایمان ساحت آسمانی انسان گم شود، بشر به بحران می افتد، حتّی اگر آن کارها و تحلیل ها به اسم شریعت باشد.

دقّت کنید ببینید نگرانی فاطمه زهرا علیها السلام از چیست؟ مگر ابابکر نگفت: «اسرار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پیش علی علیه السلام است» پس اصل مسئله چیست که علی علیه السلام را از حاکمیت حذف می کنند؟ اصل مطلب این است که در فکر و فرهنگ سقیفه نیازی به علی علیه السلام در ادارة امور دنیوی جامعه نیست. ملاحظه کنید که آن ها چگونه وارد قضیه شده اند. معلوم نیست که اگر ما هم در آن شرایط بودیم، هوشیارتر از کسانی بودیم که در آن شرایط فریب خوردند، مگر این که فرهنگ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را در عمق جان و فکرمان داشته باشیم. شما تصوّر نکنید همه شیعیان امروز از نظر بینش سیاسی، بینش فاطمه علیها السلام را دارند، اکثر اهل سنّت هم محبّت به فاطمه علیها السلام را دارند. ما باید آن بصیرت فاطمی را پیدا کنیم تا متوجّه شویم امور دنیوی باید براساس احکام الهی اداره شود. شما ببینید چند درصد از مردم ما از این جهت فاطمی اند؟ و چند درصد از خانواده های ما فرزندانشان را بر اساس حکم معصوم تربیت می کنند؟ ما تربیت فرزندانمان را به دستحرف های کارشناسانی داده ایم که هیچ بهره ای در کار خود از فرهنگ معصوم نبرده اند و با این حال برای فاطمه زهرا علیها السلام هم گریه می کنیم. پذیرفتن ولایت اهل البیت به گریه و محبّت صِرف نیست، ولایت اهل البیت؛ یعنی پذیرفتن مدیریت حکم خداوند از طریق فرهنگ معصوم در تمام ابعاد زندگی، اعم از فردی و اجتماعی.

منبع بصیرت فاطمه زهرا علیه السلام در ریشه یابی آفات حذف حاکمیت دینی از مدیریت جهان: شرح خطبه حضرت فاطمه علیها السلام در مسجد مدینه و شرح خطبه حضرت فاطمه علیها السلام با زنان مهاجر و انصار/ اصغر طاهرزاده.