نام: علی علیه السلام
کنیه: ابو الحسن
لقب معروف: رضا علیه السلام
القاب دیگر: رضی، صابر، ضامن آهو، حمید، فاضل، صدیق
نام پدر: امام موسی بن جعفرعلیه السلام
نام مادر: نجمه خاتون علیها السلام
محل ولادت: مدینه طیبه
تاریخ ولادت: یازدهم ذی القعده سال صد و چهل و هشت هجری
عمر مبارک:‌ پنجاه و پنج سال
مدت امامت: 20 سال
نقش نگین انگشتر: (ماشاء الله لا قوة إلا بالله)
شهادت:آخر صفر سال 203 هجری
علت شهادت:مسمومیّت به واسطهٔ انگور زهرآلود
محل دفن:مشهد مقدس
نام قاتل: مأمون پسر هارون الرشید لعنة الله علیهما.

امامان پاک ما به جهت مقام عصمت و امامت و به حکم علم و حکمتی که لازمه ی امامت و موهبت الهی است بیر ضرورت ها و ویژگی های عصر خویش از هر کس داناتر بودند. این حقیقت برای کسانی که به اسلام واقعی و بی انحراف معتقدند و بر معین بودن امام به فرمان خدا و به فرموده ی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم باور دارند مطلبی روشن و غیر قابل انکار است.
هشتمین پیشوا در عصری می زیست که خلافت ننگین عباسیان در اوج خود بود. زیرا سلسله ی بنی عباس پادشاهانی عظیم تر از هارون و مامون ندارد. از سوی دیگر سیاست بنی عباس در برابر ائمه و به ویپه از زمان امام رضا علیه السلام به بعد، سیاستی پرمکر و فریب همراه با نفاق و تظاهر بود. آنان با آن که به خون خاندان امامت تشنه بودند برای ایمنی از شورش علویان و جلب قلوب شیعیان و ایرانیان سعی داشتند وانمود کنند روابطی بسیار صمیمی با خاندان امیرمومنان علی علیه السلام دارند تا به این وسیله مشروعیت خویش را تامین نمایند.

ادامه »

پس از هارون بر سر خلافت بین امین و مامون اختلافی سخت روی داد . هارون، امین را برای خلافت بعد از خود تعیین کرده و از او تعهد گرفته بود که پس از امین، مامون خلیفه شود و حکومت بر خراسان در زمان خلافت امین در دست مامون باشد. ولی امین پس از مرگ پدرش هارون، در سال 194 هجری قمری مامون را از ولایتعهدی خود عزل و فرزند خود موسی را منصوب نمود.
بالاخره پس از درگیری های خونینی که میان امین و مامون رخ داد امین در سال 198 هجری قمری کشته شد و مامون به خلافت رسید.
امام رضا علیه السلام در طول این مدت، از درگیری های دربار خلافت استفاده کرد و به ارشاد و تعلیم و تربیبت پیروان خود پرداخت.

امام رضا علیه السلام پس از شهادت امام کاظم علیه السلام امامت و دعوت خود را آشکار ساخت و بی پروا به رهبری امت پرداخت. جوّ سیاسی جامعه در زمان هارون چنان خفقان آور بود که حتی برخی از صمیمی ترین یاران امام از این صراحت و بی پروایی او، بر جانش بیمناک بودند.
صفوان بن یحیی می گوید:
«امام رضا علیه السلام پس از رحلت پدرش چنان سخنانی فرمود که ما بر جانش ترسیدیم و به او عرض کردیم مطلبی بزرگ را آشکار کرده ای. ما بر تو از این طاغوت (هارون) بیمناکیم.
فرمود: هر چه می خواهد تلاش کند راهی بر من ندارد.»

مامون در میان خلفای بنی عباس از همه داناتر و مکارتر بود. درس خوانده بود و از فقه و علوم دیگر اگاهی داشت. چنانکه با برخی از دانشمندان به بحث و مناظره می نشست.. البته آگاهی او از علوم روز، وسسیله ای برای پیشبرد سیاست های ضد انسانی او بود و گرنه هرگز به دین و اسلام پایبند نبود.
در عیاشی و فسق و فجور و اعمال شنیع دیگر، از سایر خلفا کم نداشت. البته از دیگر خلفا محتاط ر رفتار می کرد و با سالوس نمایی و ریا عوام فریبی می نمود.
مامون با توجه به رفتارهای هارون و جنایت های او و اثر سوء آن در روحیه ی مردم می خواست زمینه های انقلاب و شورش را از بین ببرد و مردم را راضی نگه دارد تا بتواند بر مرکب خلافت سوار باشد. از این رو به جبران کمبودها و نارضایتی ها می پرداخت و وانمود می کرد در صدد اصلاح امور است و با خلفای دیگر تفاوت دارد.
خلفای اموی و عباسی . معمولا ائمه را زیر نظر و مراقبت شدید داشتند و از تماس مردم با آنان جلوگیری می کردند و سعی آنان بر گمنام بودن و ناشناخته ماندن آن بزرگواران بود. لذا هر یک از ائمه علیهم السلام همین که تا حدودی در بلاد اسلامی نام آور می شد توسط خلفا مقتول یا مسموم می گشت.
پذیرش –به اجبار- ولایتعهدی از طرف امام علیه السلام باشرایطی بود که در حکم نپذیرفتن می نمود. البته شهرت این مسإله در سرزمین های دور و نزدیک اسلام و این که مامون اعتراف کرده امام رضا علیه السلام پیشوای امت و سزاوار خلافت است و همچنین این که مامون از ایشان خواسته خلافت را بپذیرد ولی ایشان به اصرار مامون ولایتعهدی را با شرایطی پذیرفته، به سود امام و شکستی برای سیاست مامون بود.