امام رضا علیه السلام در زمان مامون

مامون در میان خلفای بنی عباس از همه داناتر و مکارتر بود. درس خوانده بود و از فقه و علوم دیگر اگاهی داشت. چنانکه با برخی از دانشمندان به بحث و مناظره می نشست.. البته آگاهی او از علوم روز، وسسیله ای برای پیشبرد سیاست های ضد انسانی او بود و گرنه هرگز به دین و اسلام پایبند نبود.
در عیاشی و فسق و فجور و اعمال شنیع دیگر، از سایر خلفا کم نداشت. البته از دیگر خلفا محتاط ر رفتار می کرد و با سالوس نمایی و ریا عوام فریبی می نمود.
مامون با توجه به رفتارهای هارون و جنایت های او و اثر سوء آن در روحیه ی مردم می خواست زمینه های انقلاب و شورش را از بین ببرد و مردم را راضی نگه دارد تا بتواند بر مرکب خلافت سوار باشد. از این رو به جبران کمبودها و نارضایتی ها می پرداخت و وانمود می کرد در صدد اصلاح امور است و با خلفای دیگر تفاوت دارد.
خلفای اموی و عباسی . معمولا ائمه را زیر نظر و مراقبت شدید داشتند و از تماس مردم با آنان جلوگیری می کردند و سعی آنان بر گمنام بودن و ناشناخته ماندن آن بزرگواران بود. لذا هر یک از ائمه علیهم السلام همین که تا حدودی در بلاد اسلامی نام آور می شد توسط خلفا مقتول یا مسموم می گشت.
پذیرش –به اجبار- ولایتعهدی از طرف امام علیه السلام باشرایطی بود که در حکم نپذیرفتن می نمود. البته شهرت این مسإله در سرزمین های دور و نزدیک اسلام و این که مامون اعتراف کرده امام رضا علیه السلام پیشوای امت و سزاوار خلافت است و همچنین این که مامون از ایشان خواسته خلافت را بپذیرد ولی ایشان به اصرار مامون ولایتعهدی را با شرایطی پذیرفته، به سود امام و شکستی برای سیاست مامون بود.