از امـام هـادی (ع) مجموعه ای از «زیاراتِ» ارزشمند به یادگار مانده است که بدان وسیله پدران بزرگوارش را زیارت می کرد و به پیروانش دستور می داد که امامان (علیهم السلام) را بدان کلمات زیارت کنـند. این زیارت هـا سرشار از معارف گوناگون اسلام و دلائل حقانیت امامان (ع) و شایستگی آنـان بـرای منصب خلافت اسلامی است. از مشهورترین و پرارزش ترین زیارتنامه های امامان (ع) زیارت «جامعه» است که از امام هادی (ع) به یادگار مانده و به خـواهش یکی از شـیعیان بـه نام «موسی بن عبداللَّه نخعی» به او تعلیم داده شده اسـت و هر یک از پیشوایان معصوم (ع) را می توان با آن زیارت کرد. زیارت جامعه را شیخ طوسی و شیخ صدوق درکتاب های خود نقل کرده (صدوق،ج2، 1378، ص:277) و شخصیت هـای بـزرگی تـاکنون، به زبان فارسی و عربی، بر آن شرح نوشته اند.
ازجمله، علّامه مجلسی در تـوصیف این زیارتنامه می نویسد: «زیارت جامعه، از نظر سند، صحیح ترین زیارت ها، ازجهت محتوا، عمیق ترین، از نظر لفظ، فصیح ترین و از حیث معنی، بـلیغ ترین زیارتـنامه ها و پرارج تـرین آنهاست.» (مجلسی،ج99،1404ق، ص:144 )
فرازهایی از زیارت جامعه:
«اشْهَدُ انَّکمُ الْائِمَّةُ الرَّاشِدُونَ، الْمَهدِیونَ، الْمَعصُومُونَ، الْمُکرَّومُونَ، الْمـُقَرَّبُونَ، المـُتَّقُونَ، الصـَّادِقُونَ، الْمُطَفَوْنَ، الْمُطیعُونَ لِلّهِ، الْقَوَّامُونَ بِامْرِهِ، الْعامِلُونَ بِارادَتِهِ الْفائِزُونَ بِکرامَتِهِ.اصْطَفاکمْ بِعِلْمِهِ، وَ ارْتَضاکمْ لِغَیبِهِ، وَ اخْتارَکمْ لِسـِرِّهِ… وَ رَضـِیکمْ خـُلَفاءَ فی ارْضِهِ وَ حُجَجاً عَلی بَرِیتِهِ وَ انْصاراً لِدینِهِ وَ حَفَظَةً لِسِرَّهِ وَ خَزَنَةً لِعِلْمِهِ وَ مُسْتَوْدِعاً لِحِکمَتِهِ وَ تـَراجِمَةً لِوَحـْیهِ وَ ارْکاناً لِتَوْحیدِهِ وَ شُهَداءَ عَلی خَلْقِهِ وَ اعْلاماً لِعِبْادِهِ وَ مَناراً فی بِلادِهِ وَ ادِلَّاءَ عَلی صِراطِهِ.»
گـواهی مـی دهم که شما، پیشوایان راهنما، هدایت یافته، معصوم، بزرگوار، مقرّب، پرهیزگار، راستگو، برگزیده، فرمانبر خدا، اسـتوارکنندگان امـر او و عمل کنندگان بر وفق خواست او هستید که به کرامتش نائل آمده اید. خداوند، شما را بـه دانـش خـویش برگزید و برای غیبتش پسندید و برای سرّ خویش انتخاب کرد…. و پسندید که شما جانشینان او در زمینش و حجّت های او بـر مـخلوقاتش و یاوران دینش و حافظان سرّش و خزانه داران علمش (که از آسمان نازل شده است ) و امانتداران حـکمتش و مـترجمان و مـفسّران وحیش و بنیان های توحیدش و گواهان بر خلقش و پرچم های برافراشته برای بندگانش و نشانه های روشن در شـهرهایش و راهـنمایان راهـش باشید. در این فرازها از زبان امام هادی (ع)، اوصاف و ویژگی هایی برای امامان (ع) بیان شـده که در غـیر آنان یافت نمی شود و هر یک از این ویژگی ها، بیانگر شایستگی آن بزرگواران برای رهبری امّت و جانشینی از پیامبر (ص) است. عـلاوه بـر آنکه تصریح شده است خداوند، آنان را خلیفه خویش در زمین و حجّت خود بـر آفـریده هایش قرار داده است. با این وصف، جایی برای خـلافت و حـجّت بـودن دیگران باقی نمی ماند امام (ع) پس از برشماری ویژگـی هـا و مسؤولیت ها و نقش های یاد شده برای امامان (ع)، به رابطه و وظیفه مردم نسبت بـه آنـان اشاره کرده می فرماید:
فَالرَّاغِبُ عَنْکمْ مـارِقُ وَ اللّازِمُ لِکمْ لا حـِقُ وَ الْمـَقصَّرُ فـی حَقَّکمْ زاهِقُ وَ الْحَقُّ مَعَکمْ وَ فیکمْ وَ مـِنْکمْ وَ الَیکمْ وَ انْتُمْ اهْلُهُ وَ مَعْدِنُهُ وَ میراثُ النُّبُوَّةِ عِندِکم وَ ایابُ الخَلْقِ الَیکمْ وَ حِسابُهُمْ عَلَیکم وَ فـَصلَ الخـِطابِ عِندَکم وَ آیاتُ اللَّه لَدَیکم وَ عَزائِمُهُ فـیکم وَ نُورُهُ وَ بُرْهانُهُ عِنْدَکم وَ امـْرُهُ الَیکم.پس رویگـردان از شما از دین خدا بیرون رفته و مـلازم و هـمراه شما به شما و دین خدا پیوسته و رسیده است و کوتاهی کننده در حقّ شما نابود اسـت. حـقّ با شما در (خاندان) شما و از شـما و بـسوی شـماست و شما اهل آن و مـعدن آن هـستید و میراث نبوّت نزد شـماست و بـازگشت خلق بسوی شما و حسابشان با شما و «فصل الخطاب» (حکم جدا کننده حق از باطل) نـزد شـماست. آیات خدا نزد شما، عزیمت های او (کوشـش و اهـتمام در تبلیغ دین و پایداری بـر مـشکلات و سـختیهای آن) در (خاندان) شما (واردشده و بـرشما حتم واجب شده است) و نور وبرهانش نزد شما و امر خداوند مربوط به شماست.هم چـنین درفـرازی دیگر می فرماید:(مَنْ والاکمْ وَ الَی اللَّه وَ مـَنْ عـاداکمْ فـَقَدْ عـادَاللَّه وَ مـَنْ احَبَّکمْ فَقَدْ احـَبَّ اللَّه وَ مـَنْ ابْعَضَکمْ فَقَدْ ابْعَضَ اللَّه وَ مَنِ اعتَصَمَ بِکمْ فَقَدِ اعْتَصَمَ بِاللَّهِ.) دوستدار شما، دوستدار خدا و دشمن شما،دشـمن خـداست. هـر کس به شما محبّت ورزد به خدا محبّت ورزیده و آن که بـه شـما کینـه ورزد، مـورد غـضب خـداست و هر که به شما تمسّک جوید به خدا تمسّک جسته است.(قمی، 1371ش،ص:1014)
منبع:
قمی،شیخ عباس، سـفینه البـحار،بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قـدس رضـوی.
اذان صبح: 
طلوع آفتاب: 
اذان ظهر: 
غروب آفتاب: 
اذان مغرب: 
نیمه شب شرعی: 
