بارها آن خطبۀ شعبانیۀ پیامبر(صلی الله علیه و اله) را شنیده اید. این خطبۀ نورانی را آن حضرت در آخرین جمعۀ ماه شعبان، یعنی قبل از ماه رمضان ایراد فرموده و امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) آن را نقل کرده اند. در آغاز این خطبه که در واقع شرح وظایف ماه رمضان است، پیامبر عظیم الشأن اسلام(صلی الله علیه و اله) فرموده اند: «اَیُّهَا النّاسُ اِنَّهُ قَدْ اَقْبَلَ اِلَيْكُمْ شَهْرُ اللهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ.» (اى مردم! همانا ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روى آورده است.)

درست است که برکت، رحمت، مغفرت و لطف الهی همیشه شامل حال بندگانش است، اما این ماه، سرشار از این سه نعمت خداست. خدا در این ماه سفرۀ مخصوص و ویژه ای گسترده است.در ادامه حضرت فرموده اند: «شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللهِ اَفْضَلُ الشُّهُورِ… وَ ساعاتُهُ اَفْضَلُ السّاعاتِ هُوَ شَهْرٌ دُعِيتُمْ فِيهِ اِلَى ضِیافَةِ اللهِ.» (ماهى که نزد خدا برترینِ ماه هاست… و ساعاتش برترینِ ساعت هاست. ماهى که در آن به مهمانى خدا دعوت شده اید.)ما همواره بر سر سفرۀ نِعَم الهی هستیم. درحقیقت، عالَم سفرۀ گسترده و عام الهی است که همۀ موجودات بر سرِ این سفره نشسته اند: «وَ جُعِلْتُمْ فِيهِ مِنْ اَهْلِ كَرامَةِ اللهِ.» (و [ماهی که] در آن از شایستگانِ کرامت الهى قرار داده شده اید.)

از حقوق مهمی که برعهدۀ انسان است، حق مهمانان است؛ مخصوصاً اگر مهمان را خودِ صاحب خانه دعوت کند، همۀ همت و توانش را به کار می گیرد تا احترامش کرده و از او به خوبی پذیرایی کند و باز، بیشتر از آن، وقتی است که صاحب خانه کریم هم باشد. در ماه رمضان شما دعوت شده اید به مهمانی خدا و خدای کریم برایتان سفره پهن کرده است.پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) در فراز بعدی این خطبه فرموده اند: «اَنْفاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ وَ نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبادَةٌ.» (نفس هایتان در آن، تسبیح [الهی] و خوابتان در آن، عبادت است.) خدا آن قدر در این مهمانی، به شما احترام گذاشته است که خوابتان هم عبادت است!«عَمَلُكُمْ فِيهِ مَقْبُولٌ.» (عملتان در آن [ماه ازسوی خداوند] پذیرفته است.)

در این ماه، هرچه عمل داشته باشید، خدا می پذیرد. چرا؟ چون مهمانش هستید. مگر می شود مهمان در خانۀ میزبان کاری انجام دهد و صاحب خانه از او تشکر نکند؟!«وَ دُعاؤُكُمْ فِيهِ مُسْتَجابٌ فَاسْأَلُوا اللهَ رَبَّكُمْ بِنِیّاتٍ صادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طاهِرَةٍ اَنْ يُوَفِّقَكُمْ لِصِیامِهِ وَ تِلاوَةِ كِتابِهِ.» (و دعایتان در آن، مستجاب است؛ پس با نیت هاى صادق و دل هاى پاک، از پروردگارتان بخواهید تا شما را براى روزه دارى و تلاوت کتاب خویش [یعنی قرآن] موفق بدارد.)حالا که دعای شما در این ماه مستجاب است، پس با نیّت های صادق و دل های پاک و پاکیزه از خدا بخواهید. این ها شرط استجابت دعا هم است.

منبع بهار طاعت / حسن زاده، جعفر

بارها آن خطبۀ شعبانیۀ پیامبر(صلی الله علیه و اله) را شنیده اید. این خطبۀ نورانی را آن حضرت در آخرین جمعۀ ماه شعبان، یعنی قبل از ماه رمضان ایراد فرموده و امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) آن را نقل کرده اند. در آغاز این خطبه که در واقع شرح وظایف ماه رمضان است، پیامبر عظیم الشأن اسلام(صلی الله علیه و اله) فرموده اند: «اَیُّهَا النّاسُ اِنَّهُ قَدْ اَقْبَلَ اِلَيْكُمْ شَهْرُ اللهِ بِالْبَرَكَةِ وَ الرَّحْمَةِ وَ الْمَغْفِرَةِ.» (اى مردم! همانا ماه خدا، همراه با برکت و رحمت و آمرزش، به شما روى آورده است.)

درست است که برکت، رحمت، مغفرت و لطف الهی همیشه شامل حال بندگانش است، اما این ماه، سرشار از این سه نعمت خداست. خدا در این ماه سفرۀ مخصوص و ویژه ای گسترده است.در ادامه حضرت فرموده اند: «شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللهِ اَفْضَلُ الشُّهُورِ… وَ ساعاتُهُ اَفْضَلُ السّاعاتِ هُوَ شَهْرٌ دُعِيتُمْ فِيهِ اِلَى ضِیافَةِ اللهِ.» (ماهى که نزد خدا برترینِ ماه هاست… و ساعاتش برترینِ ساعت هاست. ماهى که در آن به مهمانى خدا دعوت شده اید.)ما همواره بر سر سفرۀ نِعَم الهی هستیم. درحقیقت، عالَم سفرۀ گسترده و عام الهی است که همۀ موجودات بر سرِ این سفره نشسته اند: «وَ جُعِلْتُمْ فِيهِ مِنْ اَهْلِ كَرامَةِ اللهِ.» (و [ماهی که] در آن از شایستگانِ کرامت الهى قرار داده شده اید.)

از حقوق مهمی که برعهدۀ انسان است، حق مهمانان است؛ مخصوصاً اگر مهمان را خودِ صاحب خانه دعوت کند، همۀ همت و توانش را به کار می گیرد تا احترامش کرده و از او به خوبی پذیرایی کند و باز، بیشتر از آن، وقتی است که صاحب خانه کریم هم باشد. در ماه رمضان شما دعوت شده اید به مهمانی خدا و خدای کریم برایتان سفره پهن کرده است.پیامبر اکرم(صلی الله علیه و اله) در فراز بعدی این خطبه فرموده اند: «اَنْفاسُكُمْ فِيهِ تَسْبِيحٌ وَ نَوْمُكُمْ فِيهِ عِبادَةٌ.» (نفس هایتان در آن، تسبیح [الهی] و خوابتان در آن، عبادت است.) خدا آن قدر در این مهمانی، به شما احترام گذاشته است که خوابتان هم عبادت است!«عَمَلُكُمْ فِيهِ مَقْبُولٌ.» (عملتان در آن [ماه ازسوی خداوند] پذیرفته است.)

در این ماه، هرچه عمل داشته باشید، خدا می پذیرد. چرا؟ چون مهمانش هستید. مگر می شود مهمان در خانۀ میزبان کاری انجام دهد و صاحب خانه از او تشکر نکند؟!«وَ دُعاؤُكُمْ فِيهِ مُسْتَجابٌ فَاسْأَلُوا اللهَ رَبَّكُمْ بِنِیّاتٍ صادِقَةٍ وَ قُلُوبٍ طاهِرَةٍ اَنْ يُوَفِّقَكُمْ لِصِیامِهِ وَ تِلاوَةِ كِتابِهِ.» (و دعایتان در آن، مستجاب است؛ پس با نیت هاى صادق و دل هاى پاک، از پروردگارتان بخواهید تا شما را براى روزه دارى و تلاوت کتاب خویش [یعنی قرآن] موفق بدارد.)حالا که دعای شما در این ماه مستجاب است، پس با نیّت های صادق و دل های پاک و پاکیزه از خدا بخواهید. این ها شرط استجابت دعا هم است.

منبع بهار طاعت / حسن زاده، جعفر

ماه رمضان سه امتیاز ویژه دارد که در هیچ ماه دیگری وجود ندارد:

1. نزول قرآن: به همین دلیل در این ماه به تلاوت قرآن تأکید بسیاری شده است. رسول اکرم(صلی الله علیه و آله وسلم) فرموده اند: «وَ مَنْ تَلا فِيهِ آیَةً مِنَ الْقُرْآنِ كانَ لَهُ مِثْلُ اَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فِی غَيْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ.»(و هر کس در آن [ماه] آیه اى از قرآن تلاوت کند، پاداش کسى را دارد که در ماه هاى دیگر قرآن را ختم کرده است.)امام محمد باقر(علیه السلام) نیز فرموده اند: «لِكُلِّ شَیْ ءٍ رَبِيعٌ وَ رَبِيعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضانَ.»(برای هر چیزی بهاری است و بهار قرآن، ماه رمضان است.)

2. وجوب روزه: آن روزه ای که خداوند واجب کرده، در این ماه است. در بقیۀ ماه ها روزه های داوطلبی و تطوّعی داریم که فضیلت بسیاری هم دارد؛ اما همۀ این روزه ها مستحبی است. ظرف زمانِ روزۀ واجب به عنوان یکی از واجبات مهم اسلامی، در ماه رمضان قرار دارد.

3. شب قدر: قرآن می فرماید: «لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ»(شب قدر بهتر از هزار ماه است!)هزار ماه یعنی هشتاد سال! بنابراین، اگر کسی تمام عمرش را هم عبادت کند، به اندازۀ شب قدر نیست! خدا این شب باعظمت و پُربرکت را در این ماه قرار داده است.

منبع  بهار طاعت /حسن زاده، جعفر

علمای اخلاق برای روزه داری سه مرتبه بیان کرده اند:

1. روزه ی عموم 2. روزه ی خواص 3. روزه ی خواص خواص. روزه ی «عموم»، که اکثر مردم موفّق به انجام آن می شوند، همان روزه ای است که از طلوع فجر تا غروب آفتاب از خوردن و آشامیدن و چیزهایی که روزه را باطل می کند، اجتناب کنند. روزه ی «خواص»، بازداشتن گوش، چشم، زبان، دست، پا و دیگر اعضای بدن از ارتکاب گناه است؛ چنان که از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است که فرمود: «آن گاه که روزه گرفتی، باید گوش، چشم، مو و پوست تو نیز روزه باشد… و نباید روزی که روزه داری، با دیگر روزهایت برابر باشد».

اما روزه ی «خواص خواص»، روزه ی دل است؛ به این صورت که دل از هر آن چه غیر خداست خالی شود، افکار دنیوی را از خاطر خود بزداید و به چیزی جز خداوند نیندیشد؛ اگر به کار دنیا و امرار معاش می پردازد، به نیت کسب روزی حلال و آبادانی آخرت باشد. از پیامبر خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) در حدیثی قدسی روایت شده است که فرمود: «روزه برای من است و من پاداش دهنده ی آن هستم» و یا به تعبیر دیگر: «من خود پاداش آن هستم».

از این روست که روزه موجب صفای دل، پاکی اعضاء و جوارح، آبادانی ظاهر و باطن، زمینه ساز سپاس گزاری از نعمت های خدا و احسان به نیازمندان و بیچارگان است؛ در حقیقت، روزه، در صورتی که به شرایط ظاهری و باطنی آن عمل شود روزه دار را از کژی ها و آلودگی ها می پالاید.

منبع سی گام خودسازی: بر پایه دعاهای روزانه ماه مبارک رمضان/ محمود صلواتی.

حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) :

لَوْ یَعْلَمُ الْعَبْدُ مَا فِی رَمَضَانَ لَوَدَّ أَنْ یَکُونَ رَمَضَانُ السَّنَة اگر بنده خدا می دانست که ماه رمضان چیست )چه برکتی وجود دارد( دوست می داشت که تمام سال، رمضان باشد.

ماه مبارک رمضان، با شوکتی شگرف، به روی مشتاقان خدا، آغوش می گشاید و با هلال محرابی اش، هلهلة اهل پارسایی و پروا می انگیزد. در ماه مبارک رمضان، می توان ذخایر درون را غنی ساخت و ریزش های نفسانی را با رویش های سبز « صبر» و «صلوة» جبران نمود

چرا که لغزشگاه ها، آنگاه رخ می نمایند که کاهش ذخایر نفسانی توان حرکت های پیش رونده را از رهروان سلب گرداند. گویا با تشریع روزه برای اهل ایمان، پرودگار مهربان اراده فرموده که هر سال با انباشت ذخایر نوین معنوی، از توان سیر و سلوک در صراط مستقیم کاسته نشده و با امداد از روشنایی روزه، فانوس فطرت پایدار بماند.روزه، آموزه هایی دارد که هر کدام از آنها دریایی از معنویت را به اوج می رساند.

رمضان، افزون بر اعطای فرصت خودسازی، مراقبت از نفس را برای روزه داران ملکه نموده و با کاستن تعلقات دنیایی، نورانیت و بصیرتی را به دنبال می آورد که می توان با نگاهی الهی، اعمال گذشته را واکاوی نمود و به زشتی و زیبایی آنها با دیدة انصاف نگریسته و حراستی قوی را در وجود خود پدید آورد.

این برکات، آن گاه بیشتر رخ می نماید و ماندگار می گردد که مرغ جان ما به پناه گاه امن و آرام مسجد پناه ببرد و در میان خیل اراده های پولادین و دل های زلال اهل ایمان، زمزمة مناجات برگیریم.

آری این حقیقتی انکار ناشدنی است که رمضان و مسجد پیوندی عمیق و دیرینه دارند و همزمان با فرارسیدن رمضان، مساجد ضیافتی از همدلی، صمیمیت و بندگی را به نمایش می گذارند و آیین های عبادی، پر رنگ تر و پر شورتر از قبل تجلی می یابند.

منبع حیات طیبه