گونه های عبادت

این که عبادت باید چگونه باشد، امر بسیار مهمی است که خداوند، آن را در قرآن یادآوری کرده است. عبادت، غذای روح است، ولی همان گونه که غذای جسم ویژگی هایی دارد تا برای بدن سودمند باشد؛ عبادت نیز ویژگی هایی دارد. از جمله این که عبادت باید خاضعانه، عاشقانه، آگاهانه، پنهانی و خالصانه باشد تا روح را به تعالی برساند.

💕

💕

1 _ عبادت خاضعانه و خاشعانه
نماز که یکی از مهم ترین عبادت هاست، باید در نهایت خضوع، فروتنی و سر افکندگی در برابر پروردگار بزرگ صورت گیرد. انسان در حال نماز باید چنان باشد که گویی خداوند را در برابر خود می بیند. هر چه انسان، بزرگی خداوند را بیش تر احساس کند، بیش تر به کوچکی و ناتوانی خود پی می برد و خاضعانه تر به این کار (نماز) می پردازد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:

اُعبُدُ اللّه کَاَنَّکَ تَراه.چنان خدا را عبادت کن که گویی او را می بینی.

خداوند نیز در قرآن فرموده است:و الّذینَ هُم فی صلاتهم خاشِعون. (مؤمنون: 3)

کسانی [رستگارند] که در نمازشان، خاضع و خاشع باشند.

💕

2 _ عبادت عاشقانه
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرموده است:

اِنَّ الدّینَ المَتین، فَاَوغِل فیهِ برفِقٍ وَ لا تُبَغِّض اِلی نَفسِکَ عِبادةَ الله.

همانا دین پابرجا است. پس نسبت به آن مدارا کن (زمانی که آمادگی روحی نداری، خود را مجبور به عبادت نکن) تا عبادت نزد تو مبغوض نشود.

عبادت باید به اندازه باشد و از افراط و تفریط دوری شود وگرنه از عشق به عبادت کاسته می شود.

روزی برای پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم خبر آوردند که گروهی از امّت تو برای انجام عبادت، همسر و فرزند خود را رها کرده و به مسجد آمده اند. پیامبر فریاد برآورد: «این روش من نیست. من خود با همسرم زندگی می کنم و در خانه می نشینم. هر کس غیر از این انجام دهد، از من نیست».

امام علی علیه السلام نیز فرمود:

ان للقلوب اقبالاً و ادبارا، فاذا اَقبَلَتْ فاحملوها علی النَّوافِلِ.

برای قلب ها، روی آوری و پشت کردن است. پس وقتی دل تمایل پیدا کرد، آن را به نوافل وادار کنید.

💕

3 _ عبادت آگاهانه و با حضور قلب
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:

صلاةُ رکعتین بِتَدَبُّر، خیرٌ من قیام لَیلَةٍ و القلبُ ساه.

خواندن دو رکعت نماز با توجه، از شب زنده داری ناآگاهانه بهتر است.

💕

در قرآن نیز آمده است:

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُکاری حَتّی تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ. (نساء: 43)

ای کسانی که ایمان آورده اید! در حالی که مست هستید، به نماز نزدیک نشوید تا بدانید چه می گویید.

هم چنین امام صادق علیه السلام فرمود:

مَن صلّی رکعتَینِ یَعلَمُ ما یقولُ فیهما انصرف و لَیسَ بَینَهُ و بَینِ اللّه ذَنبٌ اِلا غَفَر لَهُ.

هر کس دو رکعت نماز بخواند، در حالی که بداند (با چه کسی سخن می گوید و) چه می گوید، گناهش بخشیده می شود.

💕

4 _ عبادت پنهانی
چه بسا عبادت با ریا و خودنمایی انجام گیرد که در این صورت سودمند و سازنده نخواهد بود. به همین دلیل، به عبادت پنهانی سفارش شده است تا آدمی بر این آفت چیره شود.

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:

اَعظَمُ العِبادةِ اَجرا اَخفاه.

پاداش عبادتی بیش تر است که پنهانی تر باشد.

تنها نمازهای جماعت است که اسلام به آشکار کردن آن امر فرموده است که البته آن نیز باید بی ریا و خالصانه باشد. رعایت این جنبه از عبادت برای این است که آدمی، اخلاص واقعی را به دست آورد. گفتنی است پدر و مادر و مربیان هنگام پرورش کودکان باید نماز و دیگر اعمال عبادی را در برابر آنان انجام دهند تا کودکان و نوجوانان از کارشان الگو برداری کنند.

💕

💕

5 _ عبادت خالصانه
هر عبادتی باید خالصانه و برای خشنودی خداوند صورت گیرد؛ زیرا عبادت ناخالص به صاحبش بازگردانده می شود. خداوند در قرآن فرموده است:

وَ لا یُشرِک بِعبادةِ ربّهِ اَحَدا. (کهف: 110)[آدمی باید] کسی را در عبادت با خدا شریک نسازد.

امام رضا علیه السلام فرمود:

مَن شَهَّرَ نَفسَهُ بِالعِبادةَِ فَاتَّهِمُوهُ عَلی دینِه.

هر کس با مطرح کردن عبادت خویش در جامعه، خود را مشهور می کند، نسبت به دین او بدبین باشید.

چنین کسانی، دین را دست مایه ای برای فریب مردم و رساندن خود به مقام های دنیایی می سازند. در این صورت، عبادت بی اخلاص مانند پیکر بی جان و روح است.

در قرآن آمده است:وَ ما اُمِرُوا الاّ لِیَعبُدوا اللّه مُخلِصینَ لَهُ الدّین… (بینه: 5)و امر نشدند مگر این که خدا را با اخلاص تمام در دین حق پرستش کنند…

منبع: پرورش دینی کودک: تاثیر پرورش در جذب کودکان به نماز / زهرا کریما