پيام آور نهضت امام حسين عليه السلام

پيام آور نهضت امام حسين عليه السلام

الف) پیام رسانی

نامیرایی قیام امام، به حضرت زینب علیهاالسلام در کربلا وابسته است، زینب علیهاالسلام بنا به وصیت برادرش، امام حسین علیه السلام ، تلاش هایی کرد که اگر آنها را انجام نمی داد، شاید امروز نامی از عاشورا و عاشوراییان بر زبان ها نبود و پیام نهضت اباعبداللّه علیه السلام در کربلا همراه با اجساد مطهرشان مدفون می شد و به کسی نمی رسید. زینب علیهاالسلام با فعالیت های همراه با سیاست و کیاست خود از عهده وظیفه خبررسانی واقعه عاشورا به خوبی برآمد. شاخص های خبررسانی کاروان اسیران به رهبری حضرت زینب علیهاالسلام الگو و ره توشه ای مناسب برای تمامی خبر رسانان جهان خواهد بود.

برخی از این شاخص ها عبارتند از:
واقع گویی و صداقت

راست گویی و بیان واقعیت از ویژگی هایی است که در فرهنگ اسلامی به ویژه قرآن کریم، بر رعایت آن تأکید شده است. قرآن کریم، در آخرین آیه سوره یوسف تأکید می کند در بیان این حوادث، واقع گویی کاملاً رعایت شده است. از این آیه شریفه در می یابیم که نقل خبر باید بر اساس واقع باشد.

این ویژگی در خبررسانی واقعه کربلا به خوبی مشهود است. زینب علیهاالسلام به عنوان پیام آور کربلا در خطبه اش در مجلس کفرآمیز ابن زیاد، بر صداقت و حق گویی خود چنین تأکید کرد: «…ای پسر زیاد! رسوا نمی شود، مگر فاسق و دروغ نمی گوید، مگر فاجر! و آن چیزی است که ما از آن به دوریم…».

صداقت حضرت در پیام رسانی واقعه عاشورا سبب جلب اعتماد مخاطبان، اثر بخشی بیشتر و عبرت آموزی مردم شد.
ب) شجاعت

از ویژگی های اساسی خبررسانی، شجاعت در بیان خبر و نهراسیدن از پی آمدهای بیان آن است.

هنگامی که کاروان اسیران وارد کاخ ابن زیاد شد، وی گمان کرد دختر علی علیه السلام با ترس، وارد مجلس می شود و به جرم خطبه ای که در بازار کوفه ایراد کرده بود، عذر تقصیر می خواهد. حاضران در مجلس شاهد ورود بانویی بودند که کمترین اعتنایی به شکوه ظاهری کاخ ابن زیاد نداشت و برخلاف انتظار به جایی که از پیش برایش آماده شده بود، نرفت. ابن زیاد که از این وضعیت نامنتظره ناراحت شده بود، پرسید: زنی که با این همه تکبر و غرور بر ما وارد شد، کیست؟

گام برداشتن، لباس پوشیدن و انتخاب جایگاه نشستن و برتر از همه غرور زنانه بانوی فرزانه بنی هاشم در دربار ابن زیاد، نشان دهنده شجاعت بی نظیر وی است، به ویژه هنگامی که یاوه گویی های او را بی پاسخ نگذاشت و نغمه شوم و کفرآمیزش را در گلو خفه کرد. زینب بدون هیچ ترس و اضطرابی، با کوچک و بی ارزش دانستن دشمن، در پاسخ ابن زیاد که پرسید: کار خدا را با برادرت چگونه دیدی؟ فرمود: «از خداوند درباره برادرم جز نیکویی و احسان ندیدم. او و یارانش افرادی بودند که خداوند برای آنها شهادت را مقرر فرمود… . ای فرزند زیاد! در روز قیامت برای تو جایگاهی است که باید برای جواب دادن آماده باشی. چگونه می توانی این گناه عظیم را پاسخ دهی؟ ای زاده مرجانه! مادرت به عزایت بنشیند».
ج) فصاحت و بلاغت زبان

فصیح بودن، توازن و شفافیت کلام، در رساندن پیام به مخاطب نقش مهمی دارد. اهمیت این مسئله تا آنجاست که حضرت موسی علیه السلام هنگامی که مأمور شد برای ابلاغ رسالتش سراغ فرعون برود، از خدا خواست برادرش، هارون را که از او فصیح تر است، همراهش سازد و از خداوند گشایش زبان و فصاحت کلام را درخواست کرد.

رسایی کلام، شیوایی زبان و توفنده بودن لحن حضرت زینب علیهاالسلام چنان لرزه ای در کاخ یزید افکند که همگان را تحت تأثیر قرار داد. زینب علیهاالسلام در دروازه شهر کوفه، اشعاری بلیغ در سوگ برادر خواند و هنگامی که در بازار کوفه، مردمان دور کاروان را گرفتند، با اشاره او سکوت کردند. نفس ها در سینه حبس شد و زنگ ها از صدا افتاد. سپس زینب علیهاالسلام به نیکویی به حمد و ثنای پروردگار پرداخت و بر پیامبراعظم صلی الله علیه و آله درود فرستاد. پس از این آغاز شکوهمندانه، با صدایی گیرا و کلامی پرصلابت فرمود:

ای مردم کوفه! ای اهل فریب و خیانت! آیا برای ما گریه می کنید؟ هنوز چشمان ما گریان است و ناله های ما خاموش نشده است. مَثَل شما مَثَل زنی است که رشته می بافد و آن گاه خود، آن را پاره می کند. شما همانند گیاهی هستید که بر مَزبَله بروید! نه قابل خوردن است و نه سودی دارد! شما مستوجب عذاب خدایید. پس از آنکه ما را کشتید، بر ما گریه می کنید؟ آری به خدا سوگند که باید بسیار گریه کنید و کم بخندید.
د) سرعت

انتقال سریع از دیگر ویژگی های اساسی خبر است که تأثیر مهم در اثربخشی آن دارد.

حساسیت اطلاع رسانی، نیاز مخاطبان به دانستن سریع و به موقع خبرها و از دست نرفتن فرصت برای تصمیم گیری صحیح، بر ضرورت سرعت در کار خبررسانی می افزاید.

این ویژگی نیز به خوبی در خبررسانی واقعه عاشورا رعایت شده است. زینب علیهاالسلام از همان لحظه شهادت برادرش، رسالت پیام رسانی نهضت را آغاز کرد. وی در آغاز ورود به کوفه، اشعاری را در مظلومیت برادرش خواند. در شهر کوفه نیز با خطبه آتشین خود، مردم را منقلب کرد و در همان لحظه های اولیه ورود به کاخ ابن زیاد، خطبه ای ایراد کرد که در دل ابن زیاد هراس افکند. در مجلس ننگین یزید نیز هنگامی که یزید به آنها پیشنهاد کرد که به مدینه بازگردند، زینب علیهاالسلام وی برای اینکه هرچه بیشتر مردم را در جریان نهضت برادرش قرار دهد، فرمود: «پیش از هر چیز باید برای کشتگان خود سوگواری کنیم.» همچنین هنگام ورود به مدینه بلافاصله به زیارت قبر جد مطهرش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رفت و اشعاری را در سوگ برادر خواند.
ه) روشن سازی افکار عمومی

یکی از وظایف مهم خبررسان، تلاش برای روشن سازی افکار عمومی و بی اعتنا نبودن نسبت به جهل مردم درباره اخبار مهم در جامعه است. یکی دیگر از شاخص های بارز خبررسانی عاشورا، افشاگری و رسوا کردن حکومت یزید و آشکار ساختن چهره پلید امویان بود. عقیله بنی هاشم علیهاالسلام در شهر کوفه، رفتار وحشیانه دشمن را با خاندان پیامبر شرح داد و از چهره پرنفاق و تزویر آنان پرده برگرفت. حضرت زینب علیهاالسلام فرمود:

ای مردم! می دانید چه پاره جگری از پیامبر شکافتید؟ کدام پرده نشینان عصمت را از پرده بیرون آوردید؟ آیا می دانید چه خونی از پیامبر بر زمین ریختید و از او هتک حرمت کردید؟

حضرت زینب علیهاالسلام در خطبه آتشین خود در کاخ یزید نیز پیشینه خانوادگی وی را در جمع سران و بزرگان محفلش آشکار ساخت. خطبه کوبنده سفیر کربلا چنان اوضاع مجلس آراسته یزید را آشفته کرد که وی ترسید با افشاگری های دختر علی بن ابی طالب علیه السلام ، پایه های حکومتش دچار تزلزل شود. به همین سبب گناه قتل حسین علیه السلام را بر گردن عبیداللّه بن زیاد انداخت. البته برپایی مراسم سوگواری شهدای کربلا تا حد بسیار زیادی از اعتبار و نفوذ یزید در میان مردم کاست و به همین جهت یزید مصلحت ندید کاروان اسیران در شام بمانند و اسباب سفر آنان را به مدینه فراهم کرد.
و) برجسته سازی

از تأکید یا تکرارِ بخشی از آیات قرآن کریم درمی یابیم که خداوند، توجه خاصی به آن بخش از خبر داشته است.

در واقعه عاشورا نیز سفیران کربلا، با تأکید و تکرار بسیار واقعه عاشورا، از تمامی شیوه ها و امکانات استفاده کردند تا واقعه مهم عاشورا را برجسته سازند. حضرت زینب علیهاالسلام ، امام سجاد علیه السلام و ام کلثوم علیهاالسلام از ابزاری چون شعر، خطبه و برپایی مراسم سوگواری بهره بردند تا خبر کربلا را به همگان برسانند. همچنین محل تبلیغات اهل بیت در چند شهر مهم اسلام؛ یعنی کوفه، شام و مدینه در آن دوره زمانی از هر جهت مناسب بود و چگونگی بیان واقعه در شهرها بر حسب اوضاع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هر شهر صورت می گرفت.
ز) مقابله با تحریف

یکی از وظایف و اصول اخلاقی خبررسانی، مقابله با انتشار اخبار و عقاید دروغ و تحریف شده است. در قرآن کریم نیز علمای یهودی که کتاب آسمانی خود را تحریف کرده بودند، نکوهش شده اند.

پس از واقعه کربلا، حکومت پلید اموی قصد داشت نهضت حسینی علیه السلام را تحریف کند. زینب کبرا علیهاالسلام و امام سجاد علیه السلام به عنوان پیام آوران کربلا با خطبه های روشنگر خود، از این تحریف جلوگیری کردند و سخنان آنان به عنوان سند زنده و معتبر در تاریخ جهان، مجال هرگونه تغییر در واقعیت و اهداف نهضت را از دشمن گرفت.

حوزه