اقسام گناهان و آثار وضعی آنها

اعمال انسانی نه تنها در امور جامعه و تاریخ نقش دارد، بلکه تاثیرات مستقیم وغیرمستقیم بر محیط زیست بلکه جهان و حتی هستی نیز به جا میگذارد. خداوند در آیه 96 اعراف به صراحت بیان میکند که چگونه تقوای آدمی موجب بارندگی و برکات آسمانی خواهدشد. از آیات و روایات بسیاری میتوان این معنا را به دست آورد که مثلا عدم پرداخت حقوق مالی شرعی و زکات موجب کاهش بارندگی و خشکسالی میشود. به این معنا که هرگناه آدمی همچنان که به عنوان یک حکم تکلیفی موجب خشم الهی و کیفر اخروی است، دارای آثار وضعی در زندگی دنیوی نیز میباشد. به عنوان مثال پیامبر)ص( درباره تاثیرات گناهان در مرگ و حیات انسان میفرماید: موت الانسان بالذنوب اکثر من موته بالاجل و حیاته بالبر اکثر من حیاته بالعمر؛ مرگ انسانها در نتیجه گناهان، بیشتر از مرگ آنها در نتیجه فرا رسیدن اجل است و زنده ماندن انسانها در نتیجه نیکیهایشان، بیشتر از زندگی کردنشان به خاطر باقی بودن عمر است. )مکارم الاخلاق، ص 362 (امیرمومنان علی(ع) نیز میفرماید: اذا ظهرت الجنایات ارتفعت البرکات؛ هرگاه گناهان و جنایات آشکار شوند، برکتها از بین میرود.)غررالحکم، ح 4030 )

اما باید توجه داشت که هر گناهی وضعیتی را موجب میشود که گناهان دیگر آن را پدید نمیآورند. شناخت آثار هر گناه به ما کمک میکند تا بتوانیم به علت یابی بپردازیم و زمانی که با مشکل و مصیبتی مواجه شویم، بدانیم که ریشه آن، گناهی خاص است که مرتکب شده ایم، پس میتوانیم با توبه و استغفار از آن گناهان و تغییر وضعیت در رفتار و کردار خودمان، وضعیت خود و جامعه را دگرگون کنیم. آیه 53 انفال: ذلک بان الله لم یک مغیرا نعمته انعمها علی قوم حتی یغیروا ما بانفسهم و ان الله سمیع علیم؛ این کیفر بدان سبب است که خداوند نعمتی را که بر قومی ارزانی داشته تغییر نمیدهد، مگر آنکه آنان آنچه را در دل دارند تغییر دهند و خدا شنوای داناست. آیه 11 رعد: برای آدمی فرشتگانی است که پی درپی، او را به فرمان خدا از پیش رو و از پشت سرش پاسداری میکنند. در حقیقت خدا حال قومی را تغییر نمیدهد تا آنان حال خود را تغییر دهند. و چون خدا برای قومی آسیبی بخواهد، هیچ برگشتی برای آن نیست و غیر از او حمایتگری برای آنان نخواهدبود. دراین دو آیه به صراحت خداوند به نقش انسان در تغییر احوالات خود و جامعه اشاره میکند و در آیه 41 روم از نقش اعمال آدمی در محیط زیست و جهان سخن به میان میآورد. پس بسیاری از مشکلات و مصیبتهایی که دچار آن هستیم به سبب همین اعمال و رفتار خودمان است. شناخت علل هر مشکل و مصیبتی از این رو لازم است تا بدانیم چرا گرفتار شده ایم و چگونه میتوانیم از آن رهایی یابیم.

قرآن وسبك زندگي

گناهان تغییردهنده نعمت:

برخی از گناهان موجب میشوند که نعمتی به نقمت تبدیل شود و انسان نعمتی را از دست بدهد. امام سجاد)ع( در بیان این دسته از گناهان تغییردهنده میفرماید: عبارتند از: ظلم بر مردم، کارخیری را که به آن عادت کرده یا عمل معروفی را ترک کنند و کفران نعمت و ترک شکر نماید که خداوند متعال میفرماید: «خداوند، حال هیچ قومی را دگرگون نخواهد کرد تا زمانی که خود آن قوم، حالشان را تغییر دهند ». از امام صادق عليه السلام نیز روایت است که بغی و تجاوز به حقوق دیگران موجب تغییر نعمت میشود. )علل الشرایع، ج 2، ص 584

قرآن وسبك زندگي

نماز و نياز
آنجا كه كار و تلاش بيشتر است نياز به نماز بيشتر است . انسان معمولا در شب ها خواب است و فعّاليتى ندارد، از اين رو از عشاء تا صبح نمازى واجب نيست ولى نياز معنوى انسان در روز بيشتر است .
هوس ها، طاغوت ها، جلوه ها، حيله ها و تمام پرتگاه ها در روز جلوه ديگرى دارند و لذا اوّل روز و آخر روز بايد نماز خوانده شود وبراى وسط روز سفارش ويژه آمده است :
((اقم الصلوة طرفى النهار))
دو طرف روز (صبح و شب ) نماز به پا دار.
((حافظوا على الصلوات و الصلوة الوسطى ))
نسبت به تمام نمازها به خصوص نماز ظهر حفاظت كنيد. و مثل منافقين گرمى هوا را بهانه ترك جماعت قرار ندهيد.
و از آنجا كه روزهاى جمعه و عيد ايّام فراغت است و معمولا فساد در ايّام فراغت بيشتر به سراغ انسان مى آيد، سفارش به نماز جمعه و نماز عيد شده است .
شايد بخاطر لطافت و ظرافت بيشترى كه روح دختر دارد و غبار و فساد در روح هاى لطيف زودتر منعكس مى شود، نماز دختران از 9 سالگى شروع مى شود.
و هرگاه مشكل اضافه اى براى انسان پيش آمد سفارش به نماز بيشترى شده است . للّه للّه ((واستعينوا بالصبر والصلوة ))
به هرحال شايد بتوان گفت برنامه ريزى نماز مناسبت كامل با نيازها وزمان ها و ظرافت هاى روحى وروانى دارد. (واللّه العالم )

نماز، سدّى محكم در برابر گناه
هرجا نماز پايگاه داشت شيطان بساط خود را جمع مى كند و هركجا رشته نماز پاره شد همه كمالات متفرق مى شود.
قرآن مى فرمايد: ((انّ الصلوة تنهى عن الفحشاء والمنكر))قطعا نماز از فحشا و منكر جلوگيرى مى كند.
نمازگزار نمى تواند سست باشد،
لباس و مكانش حرام باشد،
بدنش ناپاك و لقمه اش آلوده باشد،
او بخاطر صحيح بودن نمازش مجبور است يك سرى مراقبت هائى از خود داشته باشد،
ارتباط با خداوند روح قدسى به انسان مى دهد كه از ارتكاب آلودگى ها شرم دارد.
كجا ديده ايد كسى از مسجد به قمارخانه يا مراكز فساد برود؟
كجا ديده ايد كسى از خانه خدا بيرون آيد و براى دزدى پا به خانه مردم گذارد؟
وبر عكس اگر نماز ضايع شود هر گونه فساد و پيروى از انواع شهوات پيدا مى شود.
قرآن مى فرمايد: ((فخلف من بعدهم خلف اضاعواالصلاة واتّبعوا الشّهوات ))

نماز محور زمان بندى ها
در آيه 58 سوره نور قرآن به نونهالانى كه هنوز به تكليف نرسيده اند مى فرمايد: هرگاه خواستيد وارد اتاق والدين شويد، در سه وقت با اجازه وارد شويد: اوّل : قبل از نماز صبح ، دوّم : بعد از نماز عشا وسوّم : هنگام ظهر كه انسان معمولا لباس هاى خود را براى استراحت در مى آورد.
در اين آيه زمان بندى اجازه فرزندان ، براساس نماز صبح و عشاء شده است .
چه زيباست ساعات جلسات ما نيز چنين باشد، مثلا ملاقات ما بعد از نماز مغرب يا عشا ياقبل از نماز ظهر، تا با تكرار زمان ، فرهنگ نماز را در جامعه شايع تر سازيم .