چگونگی اختراع نوروز!

بشر ناگزیر است و محتاج است از اینکه یک حسابی داشته باشد تاریخی داشته باشد که در فلان تاریخ چه کرد و چه شد قرضش،طلبش و سایر چیزهایش روی یک تاریخی باشد و اما آنچه که مسلم است و احتیاج به‌ دلیل و یا قول اهل نجوم و هیئت ندارد. این است که مردم می‌بینند یک ماهی در کار است و یک خورشیدی و این ماه یک بار می‌آید و میانه می‌شود و آخر می‌شود این یک جنبه عمومی دارد که قابل مشاهده همه است ولی خورشید هم حرکتی دارد. آن‌را دیگر مردم احساس نمیکنند که کی و به چه نحو هست.

تشخیص آن با منجمین است ولی در عین حال آنهم یک چیزی است مخصوص و همه ما می‌بینیم و اما فصل‌های سال هم یک چیزی است که همه می‌بینند و مُقَوِّم و منجم نمی‌خواهد. همه می‌دانند چهار فصل است و پس از چهار فصل دوباره عوض می‌شود یک مدتی هوا گرم است و یک مدتی سرد و یک مدتی طبیعی،بهار می‌شود و پاییز می‌شود و خزان می‌شود میوه‌ها زیاد می‌شود و دوباره کم می‌شود. همه این را درک می‌کنند و بعد حساب کردند و دیدند که هر فصلی روی سه تا از این ماهها می‌چرخد که چهار فصل دوازده ماه می‌شود. می‌خواهی اسمش را ماه بگذار می‌خواهی برج و همینجور می‌چرخد و ماه هم همینجور می‌چرخد معلوم نیست دوازده تا است پانزده تا است چقدر است معلوم نیست. هی نو می‌شود هی کهنه می‌شود.

و چون گفتم ماه‌ها دوازده تا است ماه را هم دوازده ماه هلالی مثل دوازده ماه خورشیدی می‌دانند و این هم برای اثباتش نه منجم می‌خواهد و نه مُقَوِّم.
 ماه قمری دوازده تا است و ماه برجی هم دوازده تا. أما حالا چه اسمی دارند اینها باید مشخص باشد چه برجیِ‌آن چه ماهیِ‌آن. و دیگر سَرِ اعتبارش که از نظر شرع این اعتبار دارد یا آن. اما مردم که به این برجها می‌پردازند چون تمام دنیا اینجوری بوده که تابع دولتها بودند و دولتها هم اعتبارشان روی برجی است نه ماههای هلالی. همین که حالا می‌بینید از اول بوده حسابشان روی برجی بوده برای اینکه چون ماه‌های هلالی پس و پیش میره باید چیزی باشد که پس و پیش در کار نباشد و هم اینکه یه موقع معینی برای گرفتن مالیات و امثالها باشد.

و اما مردم دیگر هم به ماه اصلًا کار نداشتند ولی عرب ها کارهایشان روی ماه‌های قمری هست. آنها برای ماه‌های قمری اسم گذاشتند محرم و صفر و … و اما دولتها هم که گفتیم روی برج بود کارشان هر جایی برجها را یک اسمی گذاشتند. دولتهایی که در ایران بود و تشکیل می‌شد اسم دوازده تا را فروردین اردیبهشت و …گذاشتند. روسیه اسم‌های دیگری برای ماههایشان گذاشتند. رومیها هم یک اسمهای دیگری مثل دو کانون و دو تشرین و پس آنکه شباط و آذر و نیسان ایار است تا آخر. هندوستان هم اسمهای دیگری هر جایی روی این دوازده تا یک اسمی گذاشتند. این برای برجهایشان، و آن هم برای ماه‌هایشان.

منبع:

محمد جواد، خراسانی

تاریخچه نوروز، صص: 12,11