زیارت جامعه کبیره‌

زیارت، تجلیل از فضیلت‌های بزرگان، و تجلیل از ارزش‌های آنان، و گرامیداشت خاطره‌ی آن اسوه‌های انسانیت و نمونه‌های پاکی‌ها است، مسلمانان از صدر اسلام تا کنون نسل در نسل از همه‌ی طبقات و اقشار قبرهایی را که در بردارنده‌ی پیامبری، یا امام پاکی، یا ولی صالحی، یا بزرگی از بزرگان دین بوده است را زیارت می‌کرده و گرامی داشته‌اند.

امام رضا علیه‌السلام می‌فرماید: «ان لکل امام عهدا فی عنق اولیائه و شیعته، و ان من تمام الوفاء بالعهد زیارة قبورهم، فمن زارهم رغبة فی زیارتهم و تصدیقا بما رغبوا فیه کان ائمتهم شفعاءهم یوم القیامة»  «برای هر امامی بر گردن شیعیان و هوادارانش پیمانی است، و از جمله‌ی وفا به این پیمان زیارت قبور آنان می‌باشد، پس هر کس از روی رغبت و پذیرش آنان را زیارت کند امامان در روز قیامت شفیع آنان خواهند بود».

بر اساس همین وفای به عهد است که شیعه همواره در احیای نام و یاد و زیارت و مزار اولیای دین چه رنج‌ها که کشیده و چه شهیدها که داده است، و هم اکنون نیز این خط ایثار و شهادت تداوم دارد.

یکی از پرارزشترین زیارت‌های وارده از معصومین علیهم‌السلام که می‌توان با آن تمامی یا یکایک آن پیشوایان را زیارت کرد، زیارت جامعه‌ی کبیره است که از امام هادی علیه‌السلام نقل شده است، مرحوم صدوق در کتاب من لایحضره الفقیه - که تنها چیزهایی را نقل می‌کند که بین خدا و او حجت تلقی می‌شود - آن زیارت را تفصیلا نقل کرده است، و در عیون الاخبار آن را با ذکر سند آورده است.

علامه‌ی مجلسی پس از نقل آن زیارت و بحث در خصوص معانی الفاظ و بعضی از مفاهیم آن می‌گوید:

«این زیارت را با تفصیل مطرح کردیم اگر چه حق آن را ادا ننمودیم، چرا که در بین زیارات دارای بهترین سند هست و برای تمامی ائمه علیهم‌السلام قابل خواندن است، و فصیح‌ترین الفاظ و بلیغ‌ترین معانی را دارد، و والاترین مرتبه را حائز گردیده است». 

در آغاز آن امام ذکر صد بار تکبیر را بیان نمودند، و شاید - همانگونه که علامه مجلسی قدس سره - احتمال داده‌اند به جهت آن است که مفاهیم زیارت انسان را به غلو نیندازد، و بداند ائمه علیهم‌السلام در هر مرتبه که باشند باز مخلوق خداوند هستند.

این زیارت دو نقل مختلف دارد که یکی در کتب صدوق آمده، و همان مشهور می‌باشد، و دیگری مرحوم کفعمی در بلدالامین و از آن در مستدرک الوسائل نقل شده است، که ذکر منابع آن در باب زیارت می‌آید.

یکی دیگر از دلائل ارزشمند بودن دعا بلاغت آن است، و راوی از امام خواستار بلیغ‌ترین زیارت می‌گردد، توجه به این نکته ضروری می‌نماید که اگر چه ائمه علیهم‌السلام معادن علم و حکمت الهی هستند و خود بیانگر موازین اصول سخنوری می‌باشند، اما لازم نیست در همه‌ی موارد کلمات بلیغ بر زبان آورند، و بلاغت را نشانه‌ی صحت حدیث و عدم بلاغت را نشانه‌ی عدم صحت آن بدانیم، زیرا همانگونه که آیات کریمه‌ی قرآن همه اگر چه در مرتبه اعجاز هستند اما در خود اعجاز بودن دارای مراتب زیادی هستند، گاه در اعلا مرتبه و گاه غیر آن، روایات و ادعیه و زیارات وارده از معصومین علیهم‌السلام نیز چنین می‌باشد، اما بلیغ بودن خود تأییدی بر این امر قلمداد می‌شود.

 خداوند ما را در پیروی از آن پیشوایان معصوم علیهم‌السلام موفق داشته، و در این دنیا زیارتشان و در سرای دیگر شفاعتشان را شامل حالمان گرداند، انه سمیع مجیب.

منبع:

صحیفه امام هادی علیه‌السلام 

جواد قیومی اصفهانی