تلنگر49

بهره های دنیوی و اخروی
پس ای انسان! بیندیش و تفکر کن تا در آنچه از بهره های گوناگون این دنیای پست که به تو روی می آورد، چنان عمل نکنی که فقط آنچه را برای تو سودمندتر باشد، انتخاب کنی؛ بلکه نفس خود را به سختی وادار کن، و وقتت را در بهبود آنچه می خوری و می نوشی صرف کن1، و خوابت را سبک کن.
البته همانطور که می دانی از این سختی، مختصر حالی برای تو حاصل خواهد شد که متاسفانه پایدار نیست و دوام ندارد و بسرعت برطرف می شود، پس به چه دلیل کاری را نکنی تا به وسیله آن به بهره های آخرتی (که بود و نبود آن) برای تو فرق زیاد و تفاوت عظیمی دارد، و پایدار است، و دوام می آورد، و همیشگی و جاویدان است، برسی؟
برای مثال وقتی که با مال خود چیزی برای تجارت خریداری می کنی، و بعد خبردار می شوی که اگر بجای آن، چیز دیگری خریده بودی، سودی دو برابر می بردی؛ از این خبر اندوهگین می شوی، و به شدت تأسف می خوری، وخودت را بخاطر غفلتت سرزنش می کنی، و تصمیم می گیری که از این به بعد حواست جمع باشد، اما چرا از آن سودی که در تجارت آخرت، هفتاد برابر و بیشتر، از دست می دهی اندوهگین نمی شوی؟

بهره های مضاعف اخروی از اعمال
و اگر خواستی بدانی که این سخن درستی است که (هفتاد برابر سود از دست داده ای) به آنچه که در موضوع چند برابر شدن ثواب کارها به مناسبت شرایط خاص و وضع خاص، و اشخاص خاص رسیده است نگاهی کن.
مثلاً نمازی را که به تنهایی در خانه می خوانی، با نماز جماعتی که در مسجد جامع با امام عالم و متقی می خوانی، بویژه اگر جمعیت زیاد باشد تا جایی که ثوابش از هزاران برابر نیز می گذرد مقایسه کن.
با این حال تو در اختیار و انتخاب آنچه سودمندتر و برتر است سهل انگاری می کنی، و یک دهم آنچه را که از دست دادن سود کمی از بهره های تجارت دنیایی اندوهگین می شوی، از دست دادن این (نماز) جماعت اندوهگین نمی شوی.
از مجموع سخنان ائمه و بزرگان دین چنین بر می آید که بیشتر سفارشاتی که بر بهبود خوراکها و نوشیدنیها از جانب آنان شده است منظورشان بر غذای روح و نفس بوده است.
حواست را جمع کن
پس درنگی کن و در این سستی خویش در کار آخرتت بیندیش، فکر کن آیا این سستی جز از کم باوری تو به آن، سرچشمه می گیرد؟ پس بپرهیز از آنکه این ایمان ضعیف در سختی ها و ترس و هراس ها نابود شود – مخصوصاً در بیهوشی های دم مرگ – و بدی پایان کار تو را به ثبت برساند، و تو را بواسطه تلاشت برای دنیا نسبت به آخرت آماده عذاب کند، و در سخن معصوم علیه السلام این مسئله یادآوری شده است که:
«هر کس صبح بیدار می شود و به دنیا بیشتر پردازد، با خدا هیچ رابطه ای ندارد، (هیچ حقی برخدا ندارد)، و خداوند چهار خصلت را با او همراه می کند:
1- اندوه و تشویشی که هرگز از او جدا نشود.
2- سرگرمی یی که هرگز از آن رها و آسوده نگردد.
3- فقری که هرگز بی نیازی به او نرسد.
4- آرزویی که هرگز به انتهای آن نرسد»،
و در سخن ایشان (…و به دنیا بیشتر پردازد، با خدا هیچ رابطه ای ندارد) غفلت نکن که این خود عقوبت و پیامد عظیمی است که هیچ چیزی عظیمتر از آن نیست.

1- امام سجاد علیه السلام در مناجات مریدین (خواستاران قرب خدا) در خواست می کند که: خداوندا! ما را از بندگانی قرار ده که… آبشخور آنان را پاک و زلال کردی (الذین صفیت لهم المشارب)، و امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه 24 سوره عبس (فلینظر الانسان الی طعامه) که از او می پرسند مقصود از طعام در این آیه چیست می فرمایند: مقصود این است که انسان باید به علمش بنگرد که از کی آموخته است؟ (نقل از تفسیر صافی مرحوم مولی محسن فیض کاشانی بنقل از کافی) و امیرالمؤمنین علی علیه السلام نیز سخنی قریب به این مضمون دارند که: در شگفتم از جمعی که چون شبانگاه غذایی به آنان برسد چراغ بر می افروزد تا ببینند چیست و از چه درست شده است اما در خوراکهای معنوی شان چنین دقتی نمی نمایند. و از مجموع سخنان ائمه و بزرگان دین چنین بر می آید که بیشتر سفارشاتی که بر بهبود خوراکها و نوشیدنیها از جانب آنان شده است منظورشان بر غذای روح و نفس بوده است. هر چند که پاکی و بهبود کمی و کیفی غذای جسمانی هم بی شک در کیفیت روح و نفس انسانی بی اثر نیست چرا که این دو از یکدیگر جدا نیستند.

پي نوشت:

بیانات آیت الله سبحانی پیرامون تفسیر سوره صف
سایت راسخون
سایت شیعه‌ها

منبع : میرزا جواد ملکی تبریزی، م محمد تحریرچی، چه باید کرد، ص 19

صفحات: 1· 2