به اعتبار بعد مکانی ، زیارت به اقسامی زیر تقسیم می گردد :

زیارت قریب ( نزدیک ) :
در چنین زیارتی مؤمن توفیق دارد که از نزدیک به زیارت معصوم سلام الله علیه و سایر اولیای الهی نائل شود ، که تأکید اخبار زیارت بیشتر به این نوع زیارت اشاره دارد . در این نوع زیارت مؤمن هم حسّاَ و هم قلباَ اولیای الهی و در رأس آنان چهارده وجود مقدس سلام الله علیهم اجمعین را زیارت می کند .

زیارت بعید ( دور ) :
مؤمن به عللی از جمله بعد مکانی یا عدم تمکن مالی سفر و یا موانع دیگر امکان اختیاری برای حضور و شرفیابی در محضر قدسی معصومین سلام الله علیهم یا مشاهد مشرّفه ی و زیارت آنان را ندارد ، لذا از راه دور به صورت قلبی نه حسی حضرات را زیارت می کند ، از لوازم این نوع زیارت ، استفاده از زیارت نامه های وارد شده می باشد . زیارت نامه ها جبران زیارت نزدیک شیعیان و جبران زیارت غائبین و ابعدین و تکمیل کننده ی حاضرین است . اگر چه زیارت نامه ها صرفاَ برای زیارت از راه دور نیست . بلکه هنگام زیارت قریب هم مورد استفاده قرار می گیرند . زیارت بعید هم مانند زیارت قریب دارای آداب خاصی می باشد که در متون زیارتی و آداب زیارت آمده است . در زیارت از راه دور اگر کسی علم خواندن این زیارت نامه ها را ندارد می تواند با مختصر سلامی زائر آن بزرگواران شود مانند :
السلام علیکم یا اهل بیت النبوة
السلام علیک یا رسول الله
السلام علیک یا امیرالمؤمنین
السلام علیک یا اباعبدالله الحسین
و یا می تواند حکایت کننده باشد دیگری زیارت مأثوره می خواند و او هم پس از شنیدن آن را حکایت کند .

شب بیست و پنجم: شب دَحْوُالْأرْض
دَحْوُالْأرْض (یعنى پهن شدن زمین از زیر خانه کعبه بر روى آب) و از لیالى شریفه است که رحمت خدا در آن نازل مى‏شود و قیام به عبادت در آن اجر بسیار دارد.
از حَسَن بن على وَشّا روایتست که گفت: من کودک بودم که با پدرم در خدمت امام رضاعلیه السلام شام خوردیم در شب بیست و پنجم ماه ذى‏القعده پس فرمود که امشب حضرت ابراهیم ‏علیه السلام و حضرت عیسي ‏علیه السلام متولّد شده ‏اند و زمین از زیر کعبه پهن شده است پس هر که روزش را روزه بدارد چنان است که شصت ماه را روزه داشته باشد و به روایت دیگر است که فرمود در این روز حضرت قائم‏ علیه السلام قیام خواهد نمود.

اعمال شب نيمه ماه ذي القعده

شب مبارک نیمه ذى القعده شب مبارکی است خداوند نظر رحمت میفرماید بربندگان‏ مؤمنین‏ خود و کسى‏که در این شب به طاعت حق تعالى مشغول باشد از براى او باشد اجر صد نفر سائح یعنى روزه‏ دار مُلازم مسجد که معصیت نکرده باشد خدا را طرفةالعینى چنانکه در روایت نبوى‏ (صلى الله علیه وآله و سلّم) است پس این شب را مغتنم شمار و مشغول کن خود را به طاعت و عبادت و نماز و طلب حاجات از خدا همانا روایت شده که هر که سـؤال کند در این شب حاجتى از خداوند تعالى به او عطا خواهد شد.
روز بیست و سیّم سنه دویست و سه به قولى شهادت حضرت امام رضا (علیه السلام) واقع شده و زیارت آن حضرت از نزدیک و دور سُنَّت است.
بنابراین انسان باید در نیمه شب مشغول به طاعت خداوند شده و به دعا و نماز بپردازد. زیرا روایت شده است :
کسى در این شب چیزى از خدا نمى خواهد مگر این که به او عنایت مى فرماید.
اگر انسان به کسى چنین وعده هایى بدهد، بى تفاوت از کنار این وعده ها نخواهد گذشت. بخصوص اگر بداند که او مى تواند به وعده هاى خود عمل نماید. و همین که احتمال توانایى بر انجام وعده هاى او را بدهد براى عمل کردن به دستورات او کافى است. زیرا پاداش خیلى بزرگ است؛ پاداشى چون پاداش صد ملازم مسجد که در عمر خود حتى در یک چشم بهم زدن نیز نافرمانى خدا را ننموده اید. این پاداش قابل مقایسه با هیچیک از سعادتها، داراییها و شادیهاى دنیا نیست. و وقتى که سود زیاد باشد، گر چه احتمال آن ضعیف هم باشد عقل حکم به انجام آن عمل براى رسیدن به آن سود مى کند. که در اینجا احتمال سود ضعیف هم نیست. زیرا ((اخبار تسامح )) در دلیل اعمال مستحبى سند این روایت را معتبر گردانیده و احتمال آن قوى مى شود. به رغبت و اشتیاق خود براى بدست آوردن کالاهاى این دنیاى پستى که بقائى نداشته، با تلخیهاى فراوان همراه و مانع رسیدن نور است بنگر و ببین براى رسیدن به آن و اندوختن آن با احتمال ضعیفى وطن، آسایش و خانواده را ترک و به مسافرت مى روى. بیابانهاى وسیع را در نوردیده، دریاها را زیر پا گذاشته و از جنگلها عبور مى کنى و نهایت آرزوى تو این است که مثلا از این سفرها به هزار دینار برسى. در حالى که احتمال مى دهى به آرزوى خود نرسیده و حتى مال، جان و آبرویت بخطر افتاده و یا با مرگ دست و پنجه نرم کنى ولى باز هم حاضر نیستى از هدف خود دست برداشته و با این عذرها از جدیت و تلاش دست بردارى.
پس با توجه به این که نعمتهاى آخرت پایدار و بدون هیچ رنجى است و با این گونه اعمال بطور یقین مى توان به آن رسید، چرا عمل نمى کنى و اگر نقص در خود انسان باشد نیز مى توان آن را رفع کرده و سپس به انجام عمل پرداخت. آیا در این صورت بى تفاوتى در مقابل این پاداشها علتى جز ضعف ایمان یا بیمارى قلب که ناشى از حب دنیاست، خواهد داشت؟
ویژگى طاعت و عبادت این شب
طاعت و عبادت، در این شب از این جهت که مشهور نبوده و مردم کمتر، در آن به طاعت خدا مشغول مى گردند، آن را از سایر شبهاى مشهور ممتاز مى گرداند. که این مطلب نزد اهل مراقبت مهم است. زیرا توجه، در زمان غفلت عموم، از مراقبات مهم و باعث سرعت اجابت است. و نیز اعمال نزد خداوند بزرگتر و به قبول نزدیکتر و اجر بیشترى دارد. پس با تمام جدیت و اشتیاق براى اجابت دعوت منادى به کرامت خداى متعال اقدام نموده، فرصت را غنیمت شمار و از خواب برخیز. چون بزودى مصیبت مرگ سراغت مى آید که بعد از آن نمى توانى ذره اى از این منافع بزرگ را بدست آورى. هنگام دیدن فرشته مرگ بیدار شده و یک سال مهلت مى خواهى ولى مى گوید سالهاى زیادى را از دست دادى.
مى گویى: یک روز؛ مى گوید: روزهاى زیادى را سپرى کردى. به یک ساعت راضى مى شوى ولى این فرصت را به تو نمى دهد. و با افسوس ‍ زیاد بخاطر از دست دادن ایام فرصت و زمان مهلت مى میرى. چه افسوس سخت و چه اندوه جانکاهى!

روزه در ماههاى حرام

درباره خصوصیات ماههاى حرام از شیخ مفید (علیه الرحمه) روایت شده است که رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) فرمودند: ((کسى که سه روز از ماه حرام ، پنجشنبه ، جمعه ، و شنبه را روزه بگیرد خداوند عبادت یک سال را براى او مى نویسد)). و در روایت دیگرى آمده است که : ((عبادت نهصد سال که روزهاى آن را با روزه و شبهایش را در عبادت گذرانده است )) براى او نوشته مى شود.
این روایت با روایتى که درباره روزه سه روز در هر ماه ، دو پنجشنبه و یک چهارشنبه وارد شده ، منافاتى ندارد. و اگر دو پنجشنبه و یک چهارشنبه و جمعه را روزه بگیرد، بعید نیست که براى عمل به هر دو روایت کافى باشد.
منبع: المراقبات میرزا جواد آقا ملکی تبریزی

فضیلت توبه و استغفار درروز یکشنبه این ماه {و یکشنبه هر ماه}

براى بدست آوردن طاعت خدا در این ماه قبل از هر چیزى از تمام مسائلى که قبلا گرفتار آن بودى توبه کن ؛ توبه اى صادقانه.
از رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلّم) روایت شده است که: در روز یکشنبه ماه ذى القعده فرمود: مردم! کدامیک از شما مى خواهید توبه کنید؟ راوى مى گوید: گفتیم: ای رسول خدا! همه ما مى خواهیم توبه کنیم .
حضرت فرمودند: غسل کرده ، وضو گرفته و چهار رکعت نماز بجا آورید. در هر رکعت یک بار (سوره حمد)، سه بار (سوره قل هو الله احد) و یک بار (معوذتین یعنی: سوره قل اعوذ برب الناس و سوره قل اعوذ برب الفلق) بخوانید. آنگاه هفتاد بار استغفار نموده و در پایان بگوئید: (لا حول و لا قوه الا بالله). سپس بگویید:
یا عزیز! یا غفار! اغفر لى ذنوبى و ذنوب جمیع المؤ منین و المؤ منات فانه لا یغفر الذنوب الا انت
آنگاه فرمود: بنده اى از امت من چنین عملى را انجام نمى دهد، مگر این که:
از آسمان به او ندا مى رسد: بنده خدا! عمل را از نو شروع کن که توبه تو قبول، و گناهانت بخشیده شد.
فرشته دیگر از زیر عرش ندا مى کند: اى بنده مبارکباد بر تو و بر خانواده و خاندانت.
منادى دیگرى صدا مى زند: در روز قیامت ، دشمنانت را از تو راضى مى نمایند.
فرشته دیگرى ندا مى کند: اى بنده ! با ایمان از دنیا مى روى. دینت از تو گرفته نشده و قبر تو وسیع و نورانى خواهد شد.
منادى دیگرى صدا مى زند: پدر و مادر تو و خاندانت بخشیده شده و در دنیا و آخرت خوش رزق خواهى بود.
جبرئیل ندا مى کند: من با فرشته مرگ پیش تو آمده و به او دستور مى دهم که با تو خوش رفتار بوده، بخاطر مرگ آسیبى به تو نرسانیده و بنرمى روح را از بدنت خارج نماید.
گفتیم : رسول خدا! اگر کسى در زمان دیگرى چنین بگوید چطور؟ فرمودند: چیزهایى را که گفتم براى او نیز خواهد بود. جبرئیل این مطالب را در شب معراج به من گفت.