امامان پاک ما به جهت مقام عصمت و امامت و به حکم علم و حکمتی که لازمه ی امامت و موهبت الهی است بیر ضرورت ها و ویژگی های عصر خویش از هر کس داناتر بودند. این حقیقت برای کسانی که به اسلام واقعی و بی انحراف معتقدند و بر معین بودن امام به فرمان خدا و به فرموده ی پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم باور دارند مطلبی روشن و غیر قابل انکار است.
هشتمین پیشوا در عصری می زیست که خلافت ننگین عباسیان در اوج خود بود. زیرا سلسله ی بنی عباس پادشاهانی عظیم تر از هارون و مامون ندارد. از سوی دیگر سیاست بنی عباس در برابر ائمه و به ویپه از زمان امام رضا علیه السلام به بعد، سیاستی پرمکر و فریب همراه با نفاق و تظاهر بود. آنان با آن که به خون خاندان امامت تشنه بودند برای ایمنی از شورش علویان و جلب قلوب شیعیان و ایرانیان سعی داشتند وانمود کنند روابطی بسیار صمیمی با خاندان امیرمومنان علی علیه السلام دارند تا به این وسیله مشروعیت خویش را تامین نمایند.

ادامه »

زیارت قبر امام رضا(ع):

از آثار مهم زیارت آن حضرت راه یافتن به حریم مغفرت الهی و رهایی از آتش دوزخ و وارد شدن در بهشت موعود الهی است . حمدان نقل می کند که بر امام جواد علیه السلام وارد شدم و عرض کردم: «کسی که پدرت را در طوس زیارت کند چه برایش قرار داده شده است؟ ایشان فرمودند: «من زار قبر ابی بطوس غفر الله له ما تقدم من ذنبه وما تاخر; هر کس پدرم را در طوس زیارت کند، گناهان گذشته و آینده اش بخشیده می شود .»

حمدان می گوید: بعد از این واقعه، نزد ایوب بن نوح بن دراج رفتم و فرمایش امام را برای او نقل کردم، او گفت من هم این مطلب را از ایشان شنیده ام و نیز مطلب دیگری شنیدم که برایت نقل می کنم: از امام علیه السلام شنیدم که فرمود: «من زار قبر ابی بطوس غفر له ما تقدم من ذنبه وما تاخر فاذا کان یوم القیامة نصب له منبر بحذاء منبر رسول الله صلی الله علیه و آله حتی یفرغ الله من حساب الخلائق; هر کس قبر پدرم را در طوس زیارت کند، گناهان گذشته و آینده او بخشیده می شود و روز قیامت منبری مقابل منبر پیامبر صلی الله علیه و آله برای ایشان نصب می شود تا اینکه خدا به حساب خلائق رسیدگی کند .»

همچنین علی بن مهزیار نقل می کند که خدمت امام جواد علیه السلام عرض کردم: «ما لمن اتی قبر الرضاء علیه السلام; برای کسی که قبر امام رضا علیه السلام را زیارت کند چه ثوابی قرار داده شده است؟» امام فرمودند: «الجنة والله; قسم به خدا! پاداش او بهشت است .»

 کامل الزیارات، ص 304; بحارالانوار، ج 99، ص 41و 40

فلسفه حجاب از امام رضا(علیه السلام)

باب 364 علة تحريم النظر إلى شعور النساء المحجوبات

حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ أَحْمَدَ رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ‏

مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ الْعَبَّاسِ قَالَ حَدَّثَنَا الْقَاسِمُ بْنُ الرَّبِيعِ الصَّحَّافُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ أَنَّ الرِّضَا ع كَتَبَ فِيمَا كَتَبَ مِنْ جَوَابِ مَسَائِلِهِ‏ حُرِّمَ النَّظَرُ إِلَى شُعُورِ النِّسَاءِ الْمَحْجُوبَاتِ بِالْأَزْوَاجِ وَ غَيْرِهِنَّ مِنَ النِّسَاءِ لِمَا فِيهِ مِنْ تَهْيِيجِ الرِّجَالِ وَ مَا يَدْعُو التَّهْيِيجُ إِلَى الْفَسَادِ وَ الدُّخُولِ فِيمَا لَا يَحِلُّ وَ لَا يحمل [يَجْمُلُ‏] وَ كَذَلِكَ مَا أَشْبَهَ الشُّعُورَ إِلَّا الَّذِي قَالَ اللَّهُ تَعَالَى‏ وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ اللَّاتِي لا يَرْجُونَ نِكاحاً فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُناحٌ‏ أَنْ يَضَعْنَ ثِيَابَهُنَّ غَيْرَ الْجِلْبَابِ وَ لَا بَأْسَ بِالنَّظَرِ إِلَى شُعُورِ مِثْلِهِن‏

سرّ حرمت نگاه كردن به موهاى زنان مستور

حديث على بن احمد رحمة اللَّه عليه، از محمّد بن ابى عبد اللَّه، از محمّد بن اسماعيل، از على بن عبّاس، از قاسم بن ربيع صحّاف، از محمّد بن سنان نقل كرده كه گفت:

حضرت امام رضا عليه السّلام در جواب سؤالات من مكتوبى مرقوم و بسوى من ارسال داشتند در آن آمده:

نگاه كردن به موهاى زنان مستور و بانوان شوهردار و غير ايشان حرام است زيرا اين نگاه مرد را تهييج و تحريك نموده و تهييج شخص را به فساد و چيزى كه حلال و پسنديده نيست مى‏كشاند و همچنين است حكم غير مو كه نگاه مرد به آنها حلال نيست مگر در موردى كه حق تعالى در قرآن آن را استثناء كرده و فرموده است:

وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ اللَّاتِي لا يَرْجُونَ نِكاحاً فَلَيْسَ عَلَيْهِنَّ جُناحٌ‏ __سوره نور آیه 60__و زنان سالخورده كه از ولادت و عادت بازنشسته و اميد ازدواج ندارند بر آنان باكى نيست كه لباسهايشان غير از چادر را بر زمين بگذارند و اشكالى ندارد كه به موهاى مثل اين زنان نگاه شود.

منبع:

علل الشرائع-ترجمه ذهنى تهرانى ج‏2- ص797 باب سيصد و شصت و چهارم سر حرمت نگاه كردن به موهاى زنان مستور

چگونه حرم امام رضا (ع) ساخته شد

حرم امام رضا (ع) در مشهد مقدس

آرامگاه امام رضا (ع) در مشهد یکی از معروف‌ترین بناهای مذهبی ساخته شده در ایران است؛ بنایی که با برخورداری از متنوع‌ترین ویژگی‌ها و عناصر معماری ایرانی – اسلامی، هر ساله پذیرای میلیون‌ها زائر و گردشگر است و تا به امروز بارها مورد بازسازی و توسعه قرار گرفته است.

مشهد که در ابتدا روستای کوچکی بود، در خاک توس و در دهکده سناباد بنا شد. این مکان با دفن هارون الرشید در آن اهمیت یافت و به «بقعه هارونیه» شهرت یافت. پس از دفن هارون، به دستور مأمون آرامگاهی به سبک معماری خراسانی در اطراف قبر ساخته می‌شود.

امام رضا (ع) پیش از سفر به مرو، این مکان را به عنوان محل دفن خود به همراهانش نشان داد. پس از شهادت امام در توس، پیکر او را در همین بقعه به خاک سپردند و نام آنجا به «مشهدالرضا» تغییر کرد. تا زمان ظهور سربداران، قبر هارون‌الرشید در پایین قبر امام قابل رؤیت بود، اما سربداران صورت قبر هارون را محو کردند.

چه کسی اولین گنبد حرم را ساخت؟
پس از شهادت امام، او را در قسمت بالای قبر هارون‌الرشید دفن کردند. این بقعه در دوران سامانیان، دیالمه و غزنویان بارها مورد تعمیر و افزودن تزیینات قرار گرفت، اما نخستین گنبد بر روی حرم امام رضا در دوران حکومت سلطان سنجر سلجوقی بر فراز قبر ایشان نصب شد. جنس این گنبد از کاشی و دارای مقرنس‌های آیینه‌کاری شده بود که تا به امروز هم به جا مانده است. سلطان محمد خوارزمشاه نیز از کسانی بود که حرم را با مرغوب‌ترین کاشی‌های آن زمان تزیین کرد و دستور داد دو محراب به حرم اضافه کنند. مناره گنبد در دوره غزنویان و به دستور ابن معتز حاکم شیراز بنا شد.

صحن عتيق و سردر ايوان ساعت حرم امام رضا(ع) – در دوره قاجار سال 1309 ق

حرم امام رضا (ع), تاریخچه ساخت حرم امام رضا (ع), چگونگی ساخت حرم امام رضا (ع)

طبق اسناد به جا مانده از مورخان دوره‌های مختلف، حرم امام رضا (ع) از معدود بناهایی بود که در حمله مغولان به ایران تخریب نشد و تنها آسیب‌های جزئی به آن وارد شد. مغولان با اینکه با حمله به خراسان، شهر را غارت کرده و مردم را به قتل رساندند، اما پس از غارت اموال حرم، به بنای اصلی آن آسیبی نرساندند. آسیب‌های جزئی حاصل از حمله مغول بعدها در دوره‌های مختلف ترمیم شد.

شکوه هنرهای هنرمندان ایرانی در آرامگاه امام هشتم
دوران تیموریان از دوره‌های درخشان معماری حرم امام رضا است. در آن دوران به دستور همسر شاهرخ تیموری، مسجد گوهرشاد، یکی از زیباترین و معروف‌ترین مساجد اسلام، توسط هنرمندان و معماران ایرانی در سمت قبله حرم و صحن جنوبی آن ساخته شد. به عقیده بسیاری از کارشناسان مسجد گوهرشاد به لحاظ فرم و معماری در جهان اسلام بی نظیر است. کتیبه‌های ورودی مسجد گوهرشاد در هیچ کجای جهان اسلام نظیر ندارد.

این مسجد با ایوان‌های ‌بلند و طاق‌های خوش نقش و کاشیکاری‌های نفیس از زیباترین مساجد ساخته شده در ایران است. معمار این مسجد قوام‌الدین شیرازی است. مدرسه پریزاد، مدرسه دودر و مدرسه بالاسر نیز در همین دوران به مجموعه حرم اضافه شدند. در زمان نادر شاه افشار ایوان صحن تیموری طلاکاری شد و نقاشی دیوارهای حرم را تجدید کردند.

پس از به قدرت رسیدن صفویان و رسمی شدن مذهب شیعه در ایران، بر شکوه و عظمت حرم افزوده شد. شاه تهماسب، شاه عباس و شاه سلیمان صفوی، از پادشاهانی بودند که در بازسازی و توسعه حرم نقش داشتند. شاه تهماسب مناره‌های حرم را بازسازی و طلاکاری کرد و به دستور او خشت‌های کاشی روی گنبد را به طلا تبدیل کردند. این گنبد با روکش طلا همان گنبدی است که هم‌اکنون در نمای بیرونی وجود دارد. علاوه بر این، ایوان امیرعلی شیر و گلدسته کنار گنبد را هم طلاکاری کرد.

کمال‌الدین محمدو یزدی، از معماران معروف آن دوره به دستور شاه عباس روکشی از مس و طلا بر گنبد ساخت. همچنین در این دوران متن کتیبه گنبد به دست علیرضا عباسی خوشنویس و با حروف طلایی بر زمینه فیروزه‌ای به خط ثلث نوشته شد. از دیگر تحولات حرم در این دوره می‌توان به توسعه صحن عتیق، احداث ایوان شمالی و اطاق‌ها، غرفه‌ها، سردرها، و ایوانهای شرقی و غربی آن، ایجاد رواق توحیدخانه و نیز گنبد الله وردی‌خان اشاره کرد.

نماي سقاخانه و فضاي داخلي صحن عتيق حرم امام رضا(ع) – دوره قاجار سال 1275ق

تاریخچه ساخت حرم امام رضا (ع),حرم امام رضا (ع), چگونگی ساخت حرم امام رضا (ع)

در دوران قاجاریه هم به حرم امام رضا (ع) توجه ویژه‌ای شده و سومین ضریح در دوران حکومت فتحعلی‌شاه ساخته شد. بنای صحن آزادی مربوط به این دوره است. در این عهد، ایوان غربی صحن آزادی به طلا آراسته و به ایوان ناصری معروف شد. در همین دوران، کاشی‌کاری و تزیینات صحن آزادی انجام شد. علاوه بر این، در سال 1275 هجری قمری، قائم مقام نوری اقدام به آینه‌کاری روضه منوره کرد و در همین دوره بود که رواق‌های توحیدخانه، دارالحفاظ و دارالسیاره نیز آینه‌کاری شدند. در دوران پهلوی دوم نیز تعمیراتی در حرم انجام شد، اما بخش بزرگی از توسعه حرم امام رضا (ع)، پس از پیروزی انقلاب صورت گرفت.

ضریح به بخش دربرگیرنده‌ی قبر امام گفته می‌شود که زائران از پشت آن قبر امام را زیارت می‌کنند. از ابتدا ضریح در مرکز بنای حرم نبود، بلکه در سمت چپ آن قرار داشت. در دوره‌های گذشته ضریح‌های مختلفی روی مزار نصب شد. اولین ضریح در حرم امام رضا که از جنس چوب و طلا بود در زمان شاه تهماسب صفوی و در سال 957 هجری قمری نصب شد که بر روی کتیبه‌های آن سوره «هل اتی» به خط ثلث نوشته شده بود. دومین ضریح از جنس فولاد مرصع بود که در سال 1160 به دستور شاهرخ میرزا نوه نادر شاه افشار ساخته و نصب شد. این ضریح تا به امروز در حرم نگه‌داری می‌شود.

سومین ضریح حرم امام رضا (ع) در سال 1238 هجری قمری و در زمان فتحعلی‌شاه قاجار از جنس فولاد ساخته و بر روی ضریح دوم نصب شد. این ضریح دارای ورقه‌های طلاکوب و طوق‌های طلای جواهر نشان بود و بر روی آن سوره «هل اتی» و «یس» به خط ثلث نوشته شده‌است. این ضریح در سال ۱۳۳۸ هجری شمسی به علت پوسیدگی پایه‌هایش به موزه آستان قدس رضوی انتقال داده شد و چهارمین ضریح از جنس طلا و نقره در سال 1338 شمسی به جای آن نصب شد. این ضریح توسط حاج محمدتقی ذوفن اصفهانی و با استفاده از مصالحی چون نقره، طلا، آهن، مفرغ و چوب گردو ساخته شد.

نماي ضريح فولادي حرم امام رضا (ع) – سال 1315

حرم امام رضا (ع), تاریخچه ساخت حرم امام رضا (ع), چگونگی ساخت حرم امام رضا (ع)

پنجمین ضریح حرم امام رضا (ع) پس از یک برگزاری یک مسابقه هنری بین هنرمندان ایرانی انتخاب شد. طرح انتخاب شده از محمود فرشچیان، هنرمند و مینیاتوریست ایرانی بود. در این ضریح علاوه بر توجه به مبانی هنر اصیل ایران اسلامی، نمادهایی از معماری دوره‌های پیشین را نیز دیده می‌شود. ساخت این ضریح از سال 1372 تا 1379 طول کشید و آن را از فولاد و چوب گردو ساختند. در چهار جهت آن ۱۴ محراب به نشان چهارده معصوم که همگی به یک محراب بزرگ‌تر که آن نیز به کلمه «الله» ختم می‌شود، قرار دارد.

ساخت پنجمین ضریح حرم امام رضا (ع) از سال 1372 تا 1379 طول کشید

حرم امام رضا (ع), تاریخچه ساخت حرم امام رضا (ع), چگونگی ساخت حرم امام رضا (ع)

قلمزنی این ضریح توسط استاد خدادادزاده اصفهانی انجام شد.دو سوره «یس» و «هل اتی»، در بالای ضریح مطهر امام رضا (ع) به صورت کتیبه دور تا دور ضریح نوشته شده است. هر دو کتیبه و دیگر خطوط بیرونی و داخلی ضریح مطهر که مشتمل بر آیاتی از قرآن و اسماء‌الحسنی است توسط استاد موحد خوشنویسی شده است. در پوشش داخلی ضریح پنجم برای اولین بار از هنر خاتم‌کاری استفاده شد.

گنبد حرم امام رضا (ع)
نخستین گنبد حرم امام رضا (ع) در آغاز قرن ششم هجری و توسط سلطان سنجر سلجوقی از کاشی ساخته شد. این گنبد بارها مورد بازسازی و تعمیر قرار گرفت. گنبد حرم از آجر ساخته شده، و سپس روی آن را با الواح مسی، که روکشی از طلا دارد پوشانده‎اند. تذهیب این گنبد برای آخرین بار در سال ۱۰۱۰ تا ۱۰۱۶، در زمان شاه عباس صورت گرفته، و به طوری که از گفته‎های محققان برمی‎آید، رویه و سطح این گنبد پیش از آن کاشی‎کاری بوده است.

نخستین گنبد حرم امام رضا (ع) در آغاز قرن ششم هجری ساخته شد

حرم امام رضا (ع), تاریخچه ساخت حرم امام رضا (ع), چگونگی ساخت حرم امام رضا (ع)

گنبد طلای حرم امام رضا (ع) دارای دو پوشش در سقف حرم و بالای آن است. پوشش سقف که به صورت مقعر و مقرنس است به نام «قبه» شناخته می‌شود. کتیبه‌هایی که در اطراف گنبد وجود دارند که از نکات جالب آن اشاره به ماجرای پیاده رفتن شاه عباس صفوی از اصفهان به مشهد است که به خط ثلث توسط علیرضا عباسی نوشته شده است.

مناره‌های حرم امام رضا (ع)
مناره به معنای جای نور و روشنایی است و در معماری به بنایی گفته می‌شود که بر فراز ایوان اصلی مساجد، زیارتگاه‌ها و مدارس دینی می‌ساختند و بر بلندای آن اذان می‌گفتند و یا به اطراف نور می‌انداختند. این بنا علاوه بر این ویژگی، محلی برای هدایت مسافران بود.

در کل 12 مناره در بناهای حوزه حرم امام رضا وجود دارد

حرم امام رضا (ع), تاریخچه ساخت حرم امام رضا (ع), چگونگی ساخت حرم امام رضا (ع)

در حرم دو مناره با روکش طلا وجود دارد که یکی از آن‌ها نزدیک گنبد و دیگری مقابل آن و در قسمت بالای ایوان عباسی (صحن انقلاب) واقع شده است. مناره نزدیک گنبد در زمان ساخت گنبد بنا شده، اما مناره دوم از آثار دوره نادری است. از نکات قابل توجه معماری مناره‌ها این است که با وجود فاصله‌ی زیادی که با یکدیگر دارند، وقتی کسی از سمت جنوب اماکن متبرکه و خیابان امام رضا به سمت حرم می‌آید، چنین می‌پندارد که گنبد میان دو مناره قرار گرفته است.

ایوان‌های حرم امام رضا (ع)
حرم امام رضا (ع) دارای چند ایوان است که نمونه‌های قابل توجهی در معماری ایرانی – اسلامی هستند. ایوان جنوبی که به «ایوان طلا» معروف است توسط امیر‌علیشیر نوایی، وزیر سلطان حسین بایقرا در قرن نهم هجری ساخته شد. این ایوان که 21 متر ارتفاع دارد از خشت‌های طلا ساخته شده و دارای چهار در است و سطح آن در زمان نادرشاه افشار طلاکاری شد. ایوان عباسی در زمان شاه عباس صفوی ساخته شد. ارتفاع آن 22 متر است. ایوان غربی حرم نیز با 24 متر از بلندترین بناهای حرم است و بر سر در آن، ساعت بزرگی وجود دارد، به همین دلیل به آن ایوان ساعت نیز گفته می‌شود.

ایوان شرقی یا ایوان نقاره‌خانه نیز مانند ایوان غربی از دو ایوان مجزا تشکیل شده است. بر بلندای این بنا که 26 متر ارتفاع دارد ساختمان نقّاره‌خانه قرار دارد. نواختن نقاره، برای آگاهی از نزدیک شدن پایان وقت نماز است که در طول سال به جز ایّام محرم و صفر و دیگر ایّام سوگواری، همه روزه در دو نوبت، 10 دقیقه پیش از طلوع و غروب آفتاب نواخته می‌شود. علاوه بر آن، در شب‌های عید پس از نماز مغرب و عشا و روزهای عید، زمان تحویل سال نو و اعلام عید فطر و سحرهای ماه مبارک رمضان نیز نقاره نواخته می‌شود.

سقاخانه را در دوران سلطنت نادر شاه افشار و بین سال‌های 1144 تا 1145 از سنگ مرمر ساختند

حرم امام رضا (ع), تاریخچه ساخت حرم امام رضا (ع), چگونگی ساخت حرم امام رضا (ع)

سقاخانه حرم امام رضا (ع)
از بناهای معروف حرم امام رضا (ع) ، سقاخانه‌ای است که هم‌اکنون در وسط صحن انقلاب واقع شده است. سقاخانه را در دوران سلطنت نادر شاه افشار و بین سال‌های 1144 تا 1145 از سنگ مرمر ساختند. استاد اسماعیل طلاکار سقفی گنبدی شکل بر روی آن ساخت و پوششی هشت‌ضلعی روی آن قرار داد و سپس آن را طلاکاری کرد. این بنا در سال 1347 بازسازی شد.

ايسنا

سخنانی دلنشین از امام رضا علیه السلام

1- آثار گریه ی بر امام حسین علیه السلام
اگر بر حسین بگریی چندان که اشک هایت بر گونه ات جاری شود خداوند هر گناهی را که مرتکب شده ای می آمرزد. [بحارالانوار ج44 ص286]
2- اندوه در روز عاشورا
«هر کس در روز عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه اش باشد خداوند روز قیامت را روز شادی و سرورش گرداند.»[ میزان الحکمه ح13011]
3- فواید زیارت امام رضا علیه السلام
«هیچ یک از دوستان مرا با شناخت حقم زیارت نمی کند مگر این که در روز قیامت شفاعتم از او پذیرفته می شود.» [وسائل الشیعه ج10 ص433]
4- ترک دنیا
«از ما نیست آن که دنیای خود را برای دینش و دین خود را برای دنیایش ترک گوید»[بحارالانوار ج78 ص346]
5- دعا کردن بدون تلاش
«هر کس از خدا توفیق بخواهد و تلاش نکند خود را مسخره کرده است.»
6- راهکار امور
«آن که کار را از راهش بجوید نمی لغزد و اگر بلغزد راه چاره دارد» [نزهة الناظر ص137]
7- سلام نامناسب به فقیر
هر کس فقیر مسلمانی را ملاقات کند و برخلاف سلامی که بر ثروتمندان می کند او را سلام گوید روز قیامت خدا را در حالی ملاقات کند که بر او خشمگین باشد. [عیون اخبار الرضا ج1 ص52]
8- حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف
«هنگامی که حضرت مهدی علیه السلام ظهور کند زمین به نور پروردگارش روشن می شود» [بحارالانوار ج52 ص321]
منبع: گنجینه مقدس(زندگینامه و سوگنامه پیشوایان اسلام) حسین مقدسی امیری