روش خاطرات خوشايند

يكى از شيوه هاى جالب توجه در تربيت فرزندان ، همراه ساختن امور دينى و معنوى با خاطرات خوشايند است ؛ بدين صورت كه رفتار و آداب دينى و مذهبى را در يك فضاى مطبوع و همراه با ايجاد خوشايندى و مطلوبيت به فرزندان القا كرد؛ مثلا هنگامى كه فرزند را همراه خود به مجالس مذهبى يا نماز جمعه مى بريم ، حتى الامكان براى آنان هديه يا خوراكى تهيه كرده و يا آنان را بيشتر در مجالس ائمه كه همراه با شادى و پذيرايى است ببريم تا خاطره شيرينى از اين مجالس براى هميشه در ذائقه آنان باقى بماند و رغبت و تمايل بيشترى براى حضور در چنين مجالسى از خود نشان دهند. حضرت على (عليه السلام ) در حديثى به اين شيوه جذاب و مؤثر اشاره فرموده اند:
طرفوا اءهاليكم فى كل جمعه من الفاكهه كى يفرحوا بالجمعه ؛
در هر جمعه ، مقدارى ميوه براى خانواده تان تهيه كنيد تا آنان از فرا رسيدن جمعه ها شادمان باشند (و جمعه ها را دوست داشته باشند).

نام كتاب :سلوك علوى (راهبردهاى امام على (ع ) در تربيت فرزندان )

مؤ لف : سيد حسين اسحاقى

روش پيشگيرى از گناه

رفتار و كردار انسان ، متاءثر از شرايط اجتماعى ، عوامل طبيعى ، دوستان و نزديكان است . در تربيت فرزندان بايد اين شرايط را مهار كرد و فرزندان را به سوى اهداف تربيتى رهنمون شد. بايد همواره ياور فرزندان بود و آنان را از خطرات و آسيب هاى فردى و اجتماعى حفظ كرد. از بدترين خطراتى كه انسان را تهديد مى كند، مصاحبت و هم نشينى با دوستان ناباب است . امام على (عليه السلام ) به اين مهم تاءكيد داشته و مى فرمايند:
صديقك من نهاك و عدوك من اءغراك ؛
دوست تو كسى است كه تو را نهى كند و دشمن تو كسى است كه تو را بفريبد.
بنابراين ، افرادى كه انسان را به سوى گناه و نافرمانى خدا دعوت كنند، در واقع دشمن انسانند. هم چنين ايشان انسان را از هم نشينى با افراد دروغگو برحذر مى دارند و مى فرمايند:
اياك و مصادقه الكذاب فانه كسراب يقرب عليك البعيد و يبعد عنك القريب ؛
از دوست شدن با فرد دروغگو پرهيز كن ؛ زيرا او همانند سراب است . دور را به تو نزديك و نزديك را به تو دور نشان مى دهد.
هم ايشان انسان را از هم نشينى با بدان برحذر داشته و فرموده اند:
اياك و مصاحبه الفساق ؛ فان الشر بالشر يلحق ؛
از مصاحبت با فساق بپرهيز؛ چون شر با شر پيوند مى خورد.

نام كتاب :سلوك علوى (راهبردهاى امام على (ع ) در تربيت فرزندان )

مؤ لف : سيد حسين اسحاقى

ويژگى روش عادت

ترك عادات
از طرفى بايد توجه كرد كه ترك عادت بسيار دشوار و احيانا محال است . حضرت على (عليه السلام ) نيز به اين مهم اشاره مى فرمايند:
اءصعب السياسات نقل العادات ؛
دشوارترين كارها تغيير عادت است .
امام على (عليه السلام ) غلبه بر عادت رانوعى فضيلت شمرده و مى فرمايند:
الفضيله غلبهه العاده ؛
غلبه بر عادت (بد) يك فضيلت است .
غالبوا اءنفسكم على ترك العادات ، و جاهدوا اءهواء كم تملكوها ؛
در ترك عادت ها بر نفس خودتان غلبه و با خواسته هاى نفس مبارزه كنيد تا نفس خويش را در اختيار بگيريد.

نام كتاب :سلوك علوى (راهبردهاى امام على (ع ) در تربيت فرزندان )

مؤ لف : سيد حسين اسحاقى

مصاحبت با نيكان و عدم مصاحبت با نادانان

انسان هايى كه در يك اجتماع زندگى مى كنند، نسبت به هم حالت تاءثير و تاءثر دارند. اگر انسان با دانشمندان و عقلا مصاحبت داشته باشد، غالبا علمى ، منطقى و عاقلانه رفتار مى كند؛ اما اگر با افراد جاهل و كم عقل رفت و آمد كند، رفته رفته به سوى نقصان و سقوط مى رود، به طورى كه بعضا چراغ عقل او خاموش مى شود. به همين علت ، در احاديث توصيه شده كه با دانشمندان و عاقلان معاشرت كنيد و از معاشرت با افراد جاهل و كم عقل تا حد ممكن اجتناب كنيد. حضرت على (عليه السلام ) مى فرمايند:
من ترك الاستماع من ذوى العقول مات عقله ؛
هر كس استماع از صاحبان عقل را ترك كند، عقلش مى ميرد.
ايشان توصيه مى فرمايند:
صلاح الاءخلاق معاشره العقلاء ؛
صلاح اخلاق در معاشرت با عقلا است .
از سوى ديگر هشدار مى دهند:
فساد الاءخلاق معاشره السفهاء ؛
فساد اخلاق در معاشرت با سفيهان است .
من صحب جاهلا نقص من عقله ؛
هر كس كه با جاهل هم نشين باشد از عقلش كاسته مى شود.

نام كتاب :سلوك علوى (راهبردهاى امام على (ع ) در تربيت فرزندان )

مؤ لف : سيد حسين اسحاقى

ويژگى هاى روش عقلانى

راه هاى پرورش قدرت تفكر و تعقل
در بعضى از احاديث به اهميت تجربه در پرورش تفكر و تعقل اشاره شده است . حضرت على (عليه السلام ) مى فرمايند:
العقل غريزه تزيد بالعلم و التجارب ؛
عقل ، استعدادى است كه به وسيله علم و تجربه زياد مى شود.
و در حديث ديگر فرموده اند:
العقل عقلان : عقل الطبع ، و عقل التجربه ، و كلاهما يؤدى الى المنفعه ؛
عقل دوگونه است : يكى عقل طبيعى كه به صورت استعداد است و ديگرى عقلى كه در اثر تجربه حاصل مى شود و هر دو به بهره ورى مى انجامد.
انسان عاقل ، هر كارى را كه مناسب است انجام مى دهد. حضرت على (عليه السلام ) در جواب كسى كه از آن حضرت خواست تا عقل را توصيف كنند، فرمودند:
هوالذى يضع الشى ء مواضعه ؛
عاقل كسى است كه هر چيزى را در جاى خود مى گذارد و متناسب با وضعيت ها عمل مى كند.
يكى از راه هايى كه مى توان به وسيله آن به تقويت عقل پرداخت اين است كه انسان به خود عادت دهد كه قبل از شروع هر عملى ، كاملا در اطراف و جوانب آن بينديشد و در سود و منفعت آن تاءمل كند. حضرت على (عليه السلام ) مى فرمايند:
من نظر فى العواقب آمن من النوائب ؛
هر كس در عواقب امور خوب تاءمل كند، از مصيبت ها و دشوارى هاى آن ها در امان خواهد بود.
اميرمؤمنان (عليه السلام ) مى فرمايند:
التثبت راءس العقل ، و الحده راءس الحمق ؛
عاقبت نگرى ، راءس عقل و تندروى راءس حماقت است .
يكى ديگر از راه هاى تقويت نيروى عقل ، مشورت كردن با عقلا و استعداد از افكار و آراى آن ها است . كسانى كه در كارها با ديگران مشورت و نظرخواهى مى كنند؛ چنان است كه گويا عقول ديگران را به استخدام خود در آورده اند. در صورتى كه مشورت كننده به قصد يافتن حق ، به سخنان آن ها خوب گوش دهد، مى تواند بهترين آن ها را انتخاب كند، آن گاه تصميم بگيرد و وارد عمل شود. انسان هر قدر هم عاقل باشد باز هم از مشورت بى نياز نيست ؛ هر چند تصميم گيرى نهايى با خود او است . حضرت على (عليه السلام ) مى فرمايند:
من شاور ذوى الاءلباب دل على الرشاد ؛
هم ايشان مى فرمايند:
من لم يستشر يندم ؛
هر كس مشورت نكند پشيمان خواهد شد.

نام كتاب :سلوك علوى (راهبردهاى امام على (ع ) در تربيت فرزندان )

مؤ لف : سيد حسين اسحاقى