بهلول و آسان ترین راه برای کوهنوردی

شخص تنبلی نزد بهلول آمده و پرسيد :

مي خواهم از كوهی بلند بالا روم می توانی نزديكترين را ه را به من نشان دهی؟

بهلول جواب داد: نزديكترين و آسانترين راه : نرفتن بالای كوه است

داستان های بهلول عاقل 

اَللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَيَّ بِبَقَاءِ وُلْدِي وَ بِإِصْلاَحِهِمْ لِي و بِإِمْتَاعِي بِهِمْ‏

اى خداوند، بر من احسان كن و فرزندانم را برايم باقى گذار و شايستگيشان بخش و مرا از ايشان بهره‏مند گردان.

إِلَهِي امْدُدْ لِي فِي أَعْمَارِهِمْ وَ زِدْ لِي فِي آجَالِهِمْ وَ رَبِّ لِي صَغِيرَهُمْ وَ قَوِّ لِي ضَعِيفَهُمْ‏

اى خداوند، براى من، عمرشان دراز نماى و بر زندگانيشان بيفزاى. خردسالشان را پرورش ده. ناتوانشان توانا گردان.

وَ أَصِحَّ لِي أَبْدَانَهُمْ وَ أَدْيَانَهُمْ وَ أَخْلاَقَهُمْ‏

تنشان و دينشان و اخلاقشان به سلامت دار.

وَ عَافِهِمْ فِي أَنْفُسِهِمْ وَ فِي جَوَارِحِهِمْ وَ فِي كُلِّ مَا عُنِيتُ بِهِ مِنْ أَمْرِهِمْ وَ أَدْرِرْ لِي وَ عَلَى يَدِي أَرْزَاقَهُمْ‏

در جانشان و جسمشان و در هر كار از كارهايشان كه روى در من دارد، عافيت بخش و وظيفه روزى ايشان، براى من و بر دست من پيوسته گردان.

وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَاراً أَتْقِيَاءَ بُصَرَاءَ سَامِعِينَ مُطِيعِينَ لَكَ وَ لِأَوْلِيَائِكَ مُحِبِّينَ مُنَاصِحِينَ‏

اى خداوند، فرزندان مرا همه نيكان و پرهيزگاران و بينايان قرار ده. و چنان كن كه فرمانهاى تو را بنيوشند و اطاعت كنند، ياران تو را محبان و نيكخواهان‏

وَ لِجَمِيعِ أَعْدَائِكَ مُعَانِدِينَ وَ مُبْغِضِينَ آمِينَ‏

و با دشمنان تو دشمنان و كينه‏توزان باشند. آمين.

اَللَّهُمَّ اشْدُدْ بِهِمْ عَضُدِي وَ أَقِمْ بِهِمْ أَوَدِي وَ كَثِّرْ بِهِمْ عَدَدِي وَ زَيِّنْ بِهِمْ مَحْضَرِي‏

بار خدايا، بازوى من به نيروى فرزندانم توانا گردان و به آنان، نابسامانيهاى من به سامان آور و به ايشان، شمار ياران من فزونى ده و مجلس من به وجود ايشان بياراى‏

وَ أَحْيِ بِهِمْ ذِكْرِي وَ اكْفِنِي بِهِمْ فِي غَيْبَتِي وَ أَعِنِّي بِهِمْ عَلَى حَاجَتِي وَ اجْعَلْهُمْ لِي مُحِبِّينَ‏

و نام من به ايشان زنده دار و در غياب من ايشان را كارساز من گردان و به ايشان ياريم ده كه بر حاجت خود دست يابم. اى خداوند، چنان كن كه فرزندان من دوستدار من باشند و بر من مهر ورزند.

وَ عَلَيَّ حَدِبِينَ مُقْبِلِينَ مُسْتَقِيمِينَ لِي مُطِيعِينَ غَيْرَ عَاصِينَ وَ لاَ عَاقِّينَ وَ لاَ مُخَالِفِينَ وَ لاَ خَاطِئِينَ‏

روى دلشان با من باشد و در يارى من پايدار باشند. فرمانبرداران من باشند نه عصيانگران و نه نافرمانان و نه مخالفان و نه خطاكاران.

وَ أَعِنِّي عَلَى تَرْبِيَتِهِمْ وَ تَأْدِيبِهِمْ وَ بِرِّهِمْ وَ هَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ مَعَهُمْ أَوْلاَداً ذُكُوراً

بار خدايا، مرا به تربيت ايشان و تأديب ايشان و نيكى و مهربانى در حق ايشان يارى فرماى. و افزون بر ايشان مرا فرزندانى نرينه عطا كن‏

وَ اجْعَلْ ذَلِكَ خَيْراً لِي وَ اجْعَلْهُمْ لِي عَوْناً عَلَى مَا سَأَلْتُكَ‏

و خير مرا در آن قرار ده و آنان را ياوران من بر هر چه از تو مى‏طلبم.

وَ أَعِذْنِي وَ ذُرِّيَّتِي مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ فَإِنَّكَ خَلَقْتَنَا وَ أَمَرْتَنَا وَ نَهَيْتَنَا وَ رَغَّبْتَنَا فِي ثَوَابِ مَا أَمَرْتَنَا وَ رَهَّبْتَنَا عِقَابَهُ‏

اى خداوند، مرا و نسل مرا از شيطان رجيم در پناه خود دار. تو ما را آفريده‏اى و به نيكى امر كرده‏اى و از بدى نهى و به ثواب آنچه ما را بدان امر كرده‏اى مشتاق و از عقاب آن بيمناك.

وَ جَعَلْتَ لَنَا عَدُوّاً يَكِيدُنَا سَلَّطْتَهُ مِنَّا عَلَى مَا لَمْ تُسَلِّطْنَا عَلَيْهِ مِنْهُ أَسْكَنْتَهُ صُدُورَنَا وَ أَجْرَيْتَهُ مَجَارِيَ دِمَائِنَا

براى ما دشمنى ساخته‏اى همواره در كار نيرنگ و فريب ما. در امورى بر ما چيره‏اش گردانيده‏اى كه ما را بر او چيرگى نداده‏اى. در درون سينه ما جايش داده‏اى و چون خون در رگهاى ما روانش گردانيده‏اى.

لاَ يَغْفُلُ إِنْ غَفَلْنَا وَ لاَ يَنْسَى إِنْ نَسِينَا يُؤْمِنُنَا عِقَابَكَ وَ يُخَوِّفُنَا بِغَيْرِكَ‏

اگر ما از او غافل شويم، او از ما غافل نشود. اگر ما فراموشش كنيم، او ما را فراموش نكند. عقاب تو را در نظر ما ناچيز مى‏نمايد و ما را از ديگرى جز تو بيم مى‏دهد.

إِنْ هَمَمْنَا بِفَاحِشَةٍ شَجَّعَنَا عَلَيْهَا وَ إِنْ هَمَمْنَا بِعَمَلٍ صَالِحٍ ثَبَّطَنَا عَنْهُ يَتَعَرَّضُ لَنَا بِالشَّهَوَاتِ‏

اگر آهنگ گناه كنيم، در ارتكاب آن دليرمان گرداند و اگر آهنگ كارى شايسته كنيم، از گزاردن آن بازمان دارد. براى ما هر چه مى‏طلبد هواهاى نفسانى است‏

وَ يَنْصِبُ لَنَا بِالشُّبُهَاتِ إِنْ وَعَدَنَا كَذَبَنَا وَ إِنْ مَنَّانَا أَخْلَفَنَا وَ إِلاَّ تَصْرِفْ عَنَّا كَيْدَهُ يُضِلَّنَا وَ إِلاَّ تَقِنَا خَبَالَهُ يَسْتَزِلَّنَا

و به هر چه اشارت مى‏كند اعمال شبهه‏آميز. اگر وعده دهد، وعده‏اش دروغ است و اگر آرزويى در دل ما برانگيزد، خود به خلاف آن برخيزد. اى خداوند ما، اگر مكرش را از ما باز نگردانى، گمراهمان كند و اگر ما را از تبهكاريهايش در امان ندارى، پاى ثبات ما بلغزاند.

اَللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِكَ حَتَّى تَحْبِسَهُ عَنَّا بِكَثْرَةِ الدُّعَاءِ لَكَ فَنُصْبِحَ مِنْ كَيْدِهِ فِي الْمَعْصُومِينَ بِكَ‏

بار خدايا، به قدرت خويش مقهورش كن كه بر ما سلطه نيابد، تا آنگاه كه دست دعا به سوى تو بر مى‏داريم نگذارى كه سوى ما راه جويد و در زمره مصون ماندگان از كيد او در آييم.

اَللَّهُمَّ أَعْطِنِي كُلَّ سُؤْلِي وَ اقْضِ لِي حَوَائِجِي وَ لاَ تَمْنَعْنِي الْإِجَابَةَ وَ قَدْ ضَمِنْتَهَا لِي وَ لاَ تَحْجُبْ دُعَائِي عَنْكَ وَ قَدْ أَمَرْتَنِي بِهِ‏

بار خدايا، هر چه از تو خواسته‏ام به من عطا كن و حوايج من برآور. و چون بر عهده گرفته‏اى كه دعاى من به اجابت رسانى، پس دعاى من از درگاه خود مران. و چون خود مرا به دعا فرمان داده‏اى، دعاى من از آن پيشگاه محجوب مدار.

وَ امْنُنْ عَلَيَّ بِكُلِّ مَا يُصْلِحُنِي فِي دُنْيَايَ وَ آخِرَتِي مَا ذَكَرْتُ مِنْهُ وَ مَا نَسِيتُ أَوْ أَظْهَرْتُ أَوْ أَخْفَيْتُ أَوْ أَعْلَنْتُ أَوْ أَسْرَرْتُ‏

اى خداوند، از فضل خويش هر چه سبب اصلاح من در دنيا و آخرت شود، به من عطا كن، خواه آن را بر زبان آورده باشم يا فراموش كرده باشم، آشكار كرده باشم يا نهان داشته باشم، ديگران را از آن آگاه كرده باشم يا از ديگران پنهان كرده باشم.

وَ اجْعَلْنِي فِي جَمِيعِ ذَلِكَ مِنَ الْمُصْلِحِينَ بِسُؤَالِي إِيَّاكَ الْمُنْجِحِينَ بِالطَّلَبِ إِلَيْكَ غَيْرِ الْمَمْنُوعِينَ بِالتَّوَكُّلِ عَلَيْكَ‏

خداوندا، چنان كن كه در همه حال به درخواستى كه از تو مى‏كنم در زمره مصلحان درآيم و به چيزى كه از تو طلب مى‏دارم در شمار كام يافتگان و به توكل بر تو در عداد آن كسان كه دست ردشان بر سينه نزده‏اى.

اَلْمُعَوَّدِينَ بِالتَّعَوُّذِ بِكَ الرَّابِحِينَ فِي التِّجَارَةِ عَلَيْكَ الْمُجَارِينَ بِعِزِّكَ‏

اى خداوند، در شمار آنانم بر كه خو گرفته‏اند پناه جستن به تو را و سودها برده‏اند از سوداى با تو و پناه گرفته‏اند در مأمن عز تو

الْمُوسَعِ عَلَيْهِمُ الرِّزْقُ الْحَلاَلُ مِنْ فَضْلِكَ الْوَاسِعِ بِجُودِكَ وَ كَرَمِكَ‏

و تو از خزانه فضل و نعمت خويش به فراوانى روزى حلالشان داده‏اى و به جود و كرم تو فراخ نعمتى يافته‏اند

الْمُعَزِّينَ مِنَ الذُّلِّ بِكَ وَ الْمُجَارِينَ مِنَ الظُّلْمِ بِعَدْلِكَ وَ الْمُعَافَيْنَ مِنَ الْبَلاَءِ بِرَحْمَتِكَ‏

و به تو از ذلت به عزت رسيده‏اند و از جور و ستم ستمكاران در سايه دادگرى تو غنوده‏اند و به رحمت تو از بلا رهيده‏اند

وَ الْمُغْنَيْنَ مِنَ الْفَقْرِ بِغِنَاكَ وَ الْمَعْصُومِينَ مِنَ الذُّنُوبِ وَ الزَّلَلِ وَ الْخَطَاءِ بِتَقْوَاكَ وَ الْمُوَفَّقِينَ لِلْخَيْرِ وَ الرُّشْدِ وَ الصَّوَابِ بِطَاعَتِكَ‏

و به توانگرى تو از بينوايى به توانگرى رسيده‏اند و به يمن تقواى تو از گناه و لغزش و خطا در امان مانده‏اند و به طاعت تو به خير و رشاد و صواب توفيق يافته‏اند

وَ الْمُحَالِ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ الذُّنُوبِ بِقُدْرَتِكَ التَّارِكِينَ لِكُلِّ مَعْصِيَتِكَ السَّاكِنِينَ فِي جِوَارِكَ‏

و به قدرت تو ميان ايشان و گناهان مانع پديد آمده است، آن كسان كه همه معاصى تو را ترك گفته‏اند و در جوار رحمت تو خفته‏اند.

اَللَّهُمَّ أَعْطِنَا جَمِيعَ ذَلِكَ بِتَوْفِيقِكَ وَ رَحْمَتِكَ وَ أَعِذْنَا مِنْ عَذَابِ السَّعِيرِ

اى خداوند، همه اين موهبتها را به توفيق و رحمت خود به من ارزانى دار و ما را از عذاب دوزخ نگه دار

وَ أَعْطِ جَمِيعَ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِي سَأَلْتُكَ لِنَفْسِي وَ لِوُلْدِي فِي عَاجِلِ الدُّنْيَا وَ آجِلِ الْآخِرَةِ

و همه مردان مسلمان و زنان مسلمان و همه مردان مؤمن و زنان مؤمن را در اين جهان گذران و آن جهان آينده، هر چه براى خود و فرزندانم از تو طلب داشته‏ام عنايت فرما،

إِنَّكَ قَرِيبٌ مُجِيبٌ سَمِيعٌ عَلِيمٌ عَفُوٌّ غَفُورٌ رَءُوفٌ رَحِيمٌ‏

زيرا تو نزديكى و اجابت كننده‏اى، تو شنوايى و دانايى، تو عفو كننده‏اى و آمرزنده‏اى، تو مشفق و مهربانى.

وَ آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ

ما را در اين دنيا نيكى ده و در آخرت نيكى ده و از عذاب آتش حفظ فرما.

متن عربی

12.وَ قَالَ (عليه السلام): فِي الَّذِينَ اعْتَزَلُوا الْقِتَالَ مَعَهُ خَذَلُوا الْحَقَّ وَ لَمْ يَنْصُرُوا الْبَاطِلَ .

متن فارسی

امام عليه السّلام در باره كسانى (عبد اللّه ابن عمر ابن خطّاب و سعد ابن ابى وقّاصو سعيد ابن عمرو ابن نفيل و اسامة ابن زيد و محمّد ابن مسلمة و انس ابن مالك و ابو موسى اشعرىّ و اخنف ابن قيس و مانندان ايشان) كه از جنگيدن به همراهى آن حضرت (با دشمنان) كناره گيرى كردند فرموده است: 1- با حقّ (امام عليه السّلام) همراهى ننمودند و باطل (معاويه) را كمك نكردند (اشاره باينكه آنانكه باطل را يارى نمودند بهانه اى دارند و آنانكه بى طرفى اختيار نمودند عذرى ندارند، و يا اشاره است به بيهوده بودن وجود كساني كه اثرى از حقّ و نشانه اى از باطل در آنها نيست، و يا اشاره به آنست كه ايشان در شقاوت و گمراهى بعمرو ابن عاص و ديگران كه باطل را يارى نمودند نرسيده بودند).

منبع نهج البلاغه ترجمه سید علی نقی فیض الاسلام حکمت شماره ۱۲

اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ تَوَلَّنِي فِي جِيرَانِي وَ مَوَالِيَّ الْعَارِفِينَ بِحَقِّنَا وَ الْمُنَابِذِينَ لِأَعْدَائِنَا بِأَفْضَلِ وَلاَيَتِكَ‏

بار خدايا، درود بفرست بر محمد و خاندانش و مرا يارى فرما كه حق آن گروه از همسايگان و دوستان خود را كه حق ما را مى‏شناسند و با دشمنان ما دشمنى مى‏ ورزند به وجهى نيكوتر بگزارم.

وَ وَفِّقْهُمْ لِإِقَامَةِ سُنَّتِكَ وَ الْأَخْذِ بِمَحَاسِنِ أَدَبِكَ فِي إِرْفَاقِ ضَعِيفِهِمْ وَ سَدِّ خَلَّتِهِمْ وَ عِيَادَةِ مَرِيضِهِمْ وَ هِدَايَةِ مُسْتَرْشِدِهِمْ‏

بار خدايا، همسايگان و دوستان مرا يارى ده كه سنت تو بر پاى دارند و رهنمودهاى نيكوى تو را فرا گيرند:در يارى ناتوانانشان و رفع نياز از نيازمندانشان و عيادت بيمارانشان و راهنمايى رهجويانشان‏

وَ مُنَاصَحَةِ مُسْتَشِيرِهِمْ وَ تَعَهُّدِ قَادِمِهِمْ وَ كِتْمَانِ أَسْرَارِهِمْ وَ سَتْرِ عَوْرَاتِهِمْ‏

و اندرز به مشاورانشان  و ديدار مسافرانشان به هنگامى كه باز مى‏ گردند و نهان داشتن اسرارشان و پوشيدن عيبهايشان‏

وَ نُصْرَةِ مَظْلُومِهِمْ وَ حُسْنِ مُوَاسَاتِهِمْ بِالْمَاعُونِ وَ الْعَوْدِ عَلَيْهِمْ بِالْجِدَةِ وَ الْإِفْضَالِ وَ إِعْطَاءِ مَا يَجِبُ لَهُمْ قَبْلَ السُّؤَالِ‏

و يارى ستمديدگانشان و دستگيرى از ايشان به اطعام و سود رسانيدن به ايشان به عطايا و بخششها و بر آوردن نيازهايشان زان پيش كه لب به سؤال بگشايند.

وَ اجْعَلْنِي اللَّهُمَّ أَجْزِي بِالْإِحْسَانِ مُسِيئَهُمْ وَ أُعْرِضُ بِالتَّجَاوُزِ عَنْ ظَالِمِهِمْ وَ أَسْتَعْمِلُ حُسْنَ الظَّنِّ فِي كَافَّتِهِمْ‏

بار خدايا، مرا برگمار كه همسايگان و دوستان بد كردار خود را به نيكى پاداش دهم و از ستمكارشان در گذرم و از بد گمانى در حق ايشان بپرهيزم‏

وَ أَتَوَلَّى بِالْبِرِّ عَامَّتَهُمْ وَ أَغُضُّ بَصَرِي عَنْهُمْ عِفَّةً وَ أُلِينُ جَانِبِي لَهُمْ تَوَاضُعاً وَ أَرِقُّ عَلَى أَهْلِ الْبَلاَءِ مِنْهُمْ رَحْمَةً

و با همگان مشفق و مهربان باشم و پاس پاكدامنى را ديده از نگريستن بر بندم و با آنان از روى تواضع به نرمى سر كنم و بر دردمندانشان به رحمت نظر كنم‏

وَ أُسِرُّ لَهُمْ بِالْغَيْبِ مَوَدَّةً وَ أُحِبُّ بَقَاءَ النِّعْمَةِ عِنْدَهُمْ نُصْحاً وَ أُوجِبُ لَهُمْ مَا أُوجِبُ لِحَامَّتِي وَ أَرْعَى لَهُمْ مَا أَرْعَى لِخَاصَّتِي‏

و در غيبت ايشان مودت خويش نشان دهم و از روى خير خواهى خواستار دوام نعمتشان باشم و هر چه براى خويشاوندان خود مى‏خواهم براى ايشان بخواهم و هر چه براى خاصان خود منظور مى‏ دارم براى ايشان منظور دارم.

اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ارْزُقْنِي مِثْلَ ذَلِكَ مِنْهُمْ وَ اجْعَلْ لِي أَوْفَى الْحُظُوظِ فِيمَا عِنْدَهُمْ‏

بار خدايا، بر محمد و خاندانش درود بفرست و آنچه من براى ايشان خواسته‏ ام، مرا نيز از سوى ايشان، همانند آن، روزى ده. به فراوانى از ايشان بهره‏مند گردان.

وَ زِدْهُمْ بَصِيرَةً فِي حَقِّي وَ مَعْرِفَةً بِفَضْلِي حَتَّى يَسْعَدُوا بِي وَ أَسْعَدَ بِهِمْ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ‏

و بر بصيرتشان بيفزاى كه حق مرا رعايت كنند و فضل مرا بشناسند، تا ايشان به من نيكبخت شوند و من به ايشان. آمين رب العالمين.

متن عربی

«1093»

11.وَ قَالَ (عليه السلام) أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اكْتِسَابِ الْإِخْوَانِ وَ أَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ مِنْهُمْ .

متن فارسی

 امام عليه السّلام (در نكوهش نداشتن و از دست دادن دوست) فرموده است:

1- ناتوانترين مردم كسى است كه از دوست يابى ناتوان باشد، و ناتوانتر از او كسى است كه از دست بدهد دوستى از ياران را كه بدست آورده (زيرا دوست يافتن آسانتر است از نگاه داشتن او).

منبع نهج البلاغه ترجمه سید علی نقی فیض الاسلام