کارکردهای اوقات فراغت

نباید تصور کرد که معنای فراغت نقطه ی مقابل کار است و فراغت یعنی عدم تلاش و کوشش ، بلکه چه بسا فرد فارغ از کار روزمره ، کارآمدترین بخش فعالیت خود را در این زمان انجام میدهد. بنابراین آنچه میتواند این دو بخش را از همدیگر متمایز سازد تعاریف ذهنی و درونی است، چرا که فراغت نقطه ی مکمل کار است . برای روشن شدن این موضوع میتوان به سه کارکرد اساسی زیر توجه کرد:

الف) اولین کارکرد اوقات فراغت استراحت و رفع خستگی است؛ فراغت فرصتی است که انسان بتواند با میل و اختیار خود از طریق انجام فعالیتهای مورد علاقه ، اسباب تمدید اعصاب  و تجدید نیرو و تامین آسایش را برای خود فراهم سازد.

ب) شکوفا کردن استعدادها؛ این زمان قادر است بستری را فراهم سازد تا فرد بتواند متناسب با ذوق و استعداد خود در فرآیندی از فعالیت قرار گرفته و استعدادهای فردی و اجتماعی خود را شکوفا سازد.

ج) کارکرد مشارکت ؛ اوقات فراغت میتواند فرصتی باشد تا افراد بتوانند به دیدار دوستان و بستگان بروند و در یک دسته از روابط صمیمی و خانوادگی قرار گرفته و مشارکت اجتماعی را بین خود تقویت نمایند.(1)

* تجدید قوا؛ تامین بهداشت روانی؛ فراهم آوردن بستر لازم برای شکوفایی خلاقیت؛ کاهش آسیب پذیری اجتماعی؛ اوقات  فراغت و اشاعه فرهنگ عمومی؛

*اصلاح رفتار و تعالی شخصیت انسان؛ توسعه مهارتهای شناختی؛ فراهم کردن زمینه رشد اجتماعی؛  جمعیت جوان کشور؛ تعطیلات فراوان در طول سال؛ ضریب بالای موفقیت در آموزش؛ سفارشات و تاکیدات دین اسلام؛ احساس رضایت و تمدّد اعصاب؛ نیاز جسمانی؛ نیاز انسان به  تفریح؛  شرایط و مقتضیات زمان؛ ضرورت اقتصادی؛  ضرورت سیاسی؛  ایجاد روحیه خودباوری و.. می شود.

*یکی از کارکردهای اساسی اوقات فراغت رفع خستگی و تامین استراحت فرد است.  همه  انسانها به استراحت و رفع خستگی نیازدارند.  کار مداوم بدون زمانی برای رفع خستگی موجب پائین آمدن بازده عمل و کاهش سلامت روانی فرد می شود، اما هدف از این  اوقات بطالت نیست بلکه زمانی است که فرد به تمدد اعصاب می‌پردازد. انسانها به استراحت و رفع خستگی نیاز دارند. کار مداوم سبب بهم خوردن سلامت می شود. 

پس از کار، انسان نیاز دارد تا اوقاتی را صرف تفریح کند. پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله و سلم) می فرمایند:

*مسافرت کنید تا سلامت بمانید. تفریح جنبه‌های مختلفی برای افراد می‌تواند داشته باشد. در اسلام به تفریحات سالم متعددی اشاره شده است که می‌توانند نقش موثری در روح و روان فرد داشته باشند.

*استعداد انسان اگر در شرائط مساعدی قرار گیرد به فعل تبدیل می شوند. از این جهت شناسائی این زمینه‌ها در زندگی فرد بسیار مهم است. اوقات فراغت یکی از زمینه های مناسب است که فرد می تواند با استفاده از آن به شناسائی و تقویت استعداد خود بپردازد­.

* اوقات فراغت علاوه بر تاثیرات فردی که در شخصیت فرد دارد به رشد اجتماعی او نیز کمک می کند. شرکت در شبکه‌های اجتماعی موجب بهبود روابط و پیشرفت اجتماعی فرد کمک می کند. بسیاری از پیشرفت های فرد با پیشرفت اجتماعی پیوند تنگاتنگی دارد اگر فرد دارای بهترین استعداد باشد تا زمانی که به ارائه آن در اجتماع نپردازد، چندان موفق نخواهد بود.2

منبع

1:جایگاه اوقات فراغت در اسلام ،جعفر کریمی، مهدی جمالی نژاد

2: درآمدی جامعه شناختی بر اوقات فراغت / مهدی نوری

فرهنگ اصفهان ، شماره 15 بهار 1379