بیهوده گویی

گاهی انسان سخنی می‌گوید كه ضرری به خود یا مؤمن دیگری وارد نمی‌سازد لكن هیچ فائده و ثمره‌ دنیوی و اخروی نیز ندارد، اینگونه سخن گفتن اگر چه مباح و جایز است ولی از جهتی مذموم و مكروه می‌باشد، زیرا بی‌فائده و عبث است و شخص عاقل مرتكب فعل عبث و عمل بی‌فائده نمی‌شود و مهمتر اینكه انجام كار بی‌فائده در صورت امكان انتفاع خود ضرر است چون در نزد عقلاء ‌دفع منفعت ضرر و دفع ضرر منفعت بشمار می‌آید.

انسان به منزله تاجری می‌باشد كه عمر او سرمایه او است پس باید در هر لحظه‌ای فائده‌ای متوجه خود سازد و اوقات گرانبها و سرمایه‌ عزیزش را بسادگی از دست ندهد بلكه بكوشد تا از این سرمایه‌آی كه در مدت كوتاهی در اختیار او گذاشته شده حداكثر استفاده را بنماید و برای آخرت خود زاد و توشه ذخیره كند، در حالیكه تكلم بی‌فائده حتی برای یك لحظه تضییع سرمایه است.

حكما ماجرائی نقل كرده‌اند كه برای بیان مطلب، بسیار مفید است. می‌گویند روزی كلاهبرداری نزد گردو فروشی ‌آمد و گفت: این گردوها خرواری چند است؟ فروشنده مبلغ زیادی گفت . بعد پرسید: یك من چند؟ گفت : فلان قدر. سپس گفت: كیلوئی چند؟ گفت: اینقدر. سرانجام پرسید دانه‌ای چند؟ گفت: یك دانه كه ارزشی ندارد بفرمائید این دانه مال شما. كلاهبردار رفت و پس از چند دقیقه برگشت و گفت:‌ آقا شما فرمودید یكی ارزشی ندارد پس یك دانه دیگر هم مرحمت كنید گردو فروش یكی دیگر به او داد بهمین ترتیب كلاهبردار می‌رفت و برمی‌گشت و گردوها را یكی یكی از این فروشنده ساده غافل می‌گرفت و می‌برد یكدفعه متوجه شد كه همه‌گردوها دارد تمام می‌شود و از سرمایه‌اش نه تنها سودی نبرده بلكه اصل سرمایه هم تلف شده و دیگر فرصتی برای جبران ضرر باقی نمانده است.

آری عمر سرمایه انسان در این دنیا است و عمر یعنی مجموع سال‌ها، ماه‌ها، هفته‌ها، ساعت‌ها، دقیقه‌ها و ثانیه‌ها و همه چه سریع می‌گذرند چنانكه امیر مؤمنان حضرت علی ـ علیه السلام ـ به این نكته اشاره فرمود «ما اسرع الساعات فی الیوم و اسرع الایام فی الشهر و اسرع الشهور فی السنه و اسرع السنین فی العمر».بنابراین عاقل نباید مانند آن كسی باشد كه لحظات استثنائی و فرصت‌های گرانبها را از دست می‌دهد و در پیری دیگر رمقی برایش نمی‌ماند و خود را در چند قدمی مرگ احساس می‌كند در حالیكه دستی خالی از حسنات و باری سنگین از سیئات بر دوش دارد، بلكه باید این فرصت‌ها را غنیمت شمرد و از هر لحظه‌ای سود برد.
امیر المؤمنین ـ علیه السلام ـ می‌فرماید: ( فرصت‌ها مانند حركت ابر می‌گذرد و برنمی‌گردد پس آنرا غنیمت بشمارید.)

منبع:. نهج البلاغه، خ234.