اسماعیل و ابراهیم به راه افتاده اند. سجاده ای به وسعت تمامی زمین، در قربان گاه پسر، رو به راه شده است. ابراهیم در برابر رسالت خویش، خم می شود و رکوع می کند تا تیزی شمشیر خویش را دو برابر کند و تحفه ای را که برای اثبات صداقت خویش پیش کش آورده است، تقدیم کند؛ ولی شمشیر با حلق اسماعیل در نمی آمیزد و سرانجام، سربلندی انسان در بلندترین قله تاریخ دلدادگی اش اتفاق می افتد.

ابراهیم! امتحان تو، بلندای سقف عشق را در معماری بندگی نشان داد و خدا تو را استعاره کرد برای عبرت مدعیان ایمان.

سالک راه عشق، پلک های بسته می خواهد و قلب روشن. آنجا صحنه عاقلانه ترین جنون های دلدادگی ست؛ جایی که آنچه هست، معرفت است؛ نه مصلحت. در این مسیر، روح من، اسماعیل من است و برای ابراهیم شدن، تیغی تیزتر از «فراموشی خود» ندارم. به راستی، تنها کسانی فراموش نمی شوند که خود را از یاد ببرند.

بارالها! نفس خویش را در هر لحظه «رمی جمرات» می کنم تا هر آنچه جز تو در من تجسم شود، محکوم به نابودی باشد.

الهی! حجّ درونی ام را به قربانی کردن نفس پایان ده تا اسماعیل وجودم را که در من به ودیعه نهاده ای، باهمان معصومیت کودکانه به دیدار تو آورم.

خوشا به قربان گاه عشق رفتن

ذبیح کوی منا

سر ارادت ما و آستان حضرت دوست

ابراهیم من هستم

فصل قرب

عطش عشق در گلوی دل

اوج بندگی / عید قربان

گلبرگ ایام:عید قربان

امتحانی پیروزمند

آزمون عشق

عید قربان در کلام بزرگان
فرا رسیدن عید بزرگ اسلامی قربان را به همه مسلمین تبریک عرض می کنم. عیدی که انسان های آگاه را به یاد قربانگاه ابراهیمی می اندازد، قربانگاهی که درس فداکاری و جهاد را در راه خدای بزرگ ـ را ـ به فرزندان آدم و اصفیاء و اولیای خدا می دهد. عمق جنبه های توحیدی و سیاسی این عمل را جز انبیای عظام و اولیاء کرام علیهم الصلوة والسلام و خاصه عباداللّه کس دیگری نمی تواند ادراک کند.

این پدر توحید و بت شکن جهان به ما و همه انسان ها آموخت که قربانی در راه خدا پیش از آنکه جنبه توحیدی و عبادی داشته باشد جنبه های سیاسی و ارزش های اجتماعی دارد. به همه ما ذریه آدم فهماند که مکه و منی قربانگاه عاشقان است و اینجا محل نشر توحید ونفی شرک،که دلبستگی به جان و عزیزان نیز شرک است. به فرزندان آدم درس آموزنده جهاد در راه حق را داد که از این مکان عظیم نیز فداکاری و از خود گذشتن را به جهانیان ابلاغ کنید. به جهانیان بگوئید در راه حق و اقامه عدل الهی و کوتاه کردن دست مشرکان زمان باید سر از پا نشناخت و از هر چیزی حتی مثل اسمعیل ذبیح اللّه گذشت که حق جاودانه شود. این بت شکن و فرزند عزیزش بت شکن دیگر سید انبیاء محمد مصطفی صلی اللّه علیه و آله و سلم به بشریت آموختند که بت ها هرچه هست باید شکسته شود.

فلسفه عید قربان و قربانی
اسماعیل بن مسلم سکونی، از جعفر بن محمّد، از پدران بزرگوارش، از قول پیامبر خدا(صلی الله علیه وآله) نقل کرده که فرمود: قربانی برای آن واجب شد که بینوایان، از گوشت به وسعت و نوا برسند (و سیر شوند). پس به آنان بخورانید.

ابوبصیر می گوید: محضر مبارک امام صادق(علیه السلام) گفتم: سرّ جعل و تشریع قربانی چیست؟

حضرت فرمودند: خداوند متعال هنگام ریختن اوّلین قطره خون حیوان به زمین، صاحب قربانی را می بخشد. این یکی از علل تشریع قربانی است.

دیگر آن که، بدین وسیله اهل تقوی از غیر متقی ممتاز می شوند و تنها عمل ایشان مقبول واقع می شود; چنانکه خداوند در قرآن فرمود: «هرگز به رضای خدا نخواهد رسید و مقبول درگاهش واقع نخواهد شد گوشت حیواناتی که نه تصدّق داده شده و نه خونش را ریخته اند. بلکه آن تقوای صاحب این قربانی ها مقبول درگاهش می باشد.» سپس در تأیید این حکمت (حکمت دوّم)، امام علیه السلام فرمودند: بنگر چگونه خداوند متعال قربانی هابیل را پذیرفت و قربانی قابیل را ردّ کرد و این نبود جز به خاطر آن که هابیل اهل تقوی و قابیل فاقد آن بود.

منبع حوزه نت

قُدسی شدن، تنها ویژه فرشتگان و آدمیان پرهیزکار نیست؛ آنجا که خواست خدا باشد، زمان و مکان و پدیده های به ظاهر بی جان نیز می توانند چهره ای قدسی به خود گیرند و مورد تکریم و اهتمام فرشته ها و انسان ها واقع شوند؛ روز بیست و پنجم ذی القعده، روز دحوالارض است.

به تعبیر عارف بزرگ سید بن طاوس: «اِنَّ لِاَوقاتِ الْقَبُولِ اَسْراراً لِلّهِ جَلَّ جَلالُهُ ما تُعْرِفُ اِلّا بِالْمَنْقُولِ؛ همانا وقت های پذیرش را اسراری است که از آنِ خداست و جز به ایات و روایات شناخته نمی شوند». [1]

روز دحوالارض، مورد توجّه فراوان اهل بیت ـ علیهم السلام ـ بوده است و درباره فضیلت ها و اعمال این روز احادیثی وارد شده است.

مفهوم شناسی دحوالارض
«دحوالارض را به گسترش زمین از زیر کعبه تفسیر کرده اند.»[2] امام رضا(علیه السلام) دراین باره می فرماید:

«روز بیست و پنجم ذیقعده (روز دحوالارض) روز ولادت ابراهیم خلیل (علیه السلام) و عیسی مسیح(علیه السلام) است و روزی است که زمین از زیر کعبه گسترده شده است».[3]

همچنین نقل شده است که در چنین روزی حضرت آدم (علیه السلام) به زمین هبوط کرده است.[4]

دحوالارض در کلام خدا (گیتی شناسی دحوالارض، مقدّمه خداشناسی)
به گفته مفسّرین، ایه شریفه «وَالْاَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحیها؛ و زمین را بعد از آن با غلتانیدن گسترش داد» (نازعات: 30) اشاره به دحوالارض دارد و «منظور از آن نیز این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود. این آب ها به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند تا به وضع فعلی درآمدند.»[5] و نخستین برآمدگی نیز که آشکار شد، کعبه بوده است.

در این باره در ایه دیگری به بیانی دیگر می خوانیم: «وَ هُوَ الَّذی مَدَّ الْاَرْضَ؛ و اوست کسی که زمین را گسترش داد». (رعد: 3)

در تفسیر این آیه نیز آمده است:

«خداوند زمین را به گونه ای گسترد که برای زندگی انسان و پرورش گیاهان و جانداران آماده باشد؛ گودال ها و سراشیبی های تند و خطرناک را به وسیله فرسایش کوه ها و تبدیل سنگ ها به خاک پر کرد و آنها را مسطح و قابل زندگی ساخت؛ درحالی که چین خوردگی های نخستین آن، به گونه ای بودند که اجازه زندگی به انسان را نمی دادند».[6] 

بی گمان دحوالارض، نماد مهرورزی و رحمت پروردگار به بندگان خویش و سرآغاز آمادگی و فروتنی کره زمین برای زندگی و سکونت آدمیان بر روی آن بوده است. از این رهگذر پاسداشت دحوالارض، پاسداشت انبوهی از نعمت های بی پایان خداست که به تدریج بر چهره زمین ساخته و پرداخته شده است تا انسان ها، با آرامش بر روی این کره خاکی زندگی کنند.

بیست و پنجم ذی القعده یا نسیم الهی
فرصت های معنوی زندگی، نسیم هایی الهی هستند که دل و جان آنان را که خود را در معرض آن قرار دادند می نوازند و به آنها شادمانی و آرامشی ژرف می بخشند. «دحوالارض» نیز از آن گونه نسیم هاست، که سالی تنها یک بار می وزد. تکرار دوباره این نسیم روح بخش برای آنان که جان خویش را از عطر آن آکنده نساختند، نامعلوم است. پس این فرصت طلایی را دریابیم؛ که رسول خدا (ص) فرمود:

«اِنَّ لِرَبِّکُمْ فی ایامِ دَهْرِکُمْ نََفَحاتٌ فَتَعَرَّضُوا لَها لَعَلَّهُ اَن یصیبَکُمْ نَفْحَةٌ مِنْها فَلا تَشْقَوْنَ بَعْدَها اَبداً؛ همانا در طول زندگی شما نسیم هایی از سوی پروردگارتان می وزد. هان! خود را در معرض آنها قرار دهید، باشد که چنین نسیمی سبب شود که برای همیشه بدبختی از شما دور ماند».[7]

آداب و اعمال روز دحوالارض
برخی از اعمال و آداب روز بیست و پنجم ذی القعده عبارتند از:

1. روزه گرفتن

2. ذکر فراوان خدا

3. خواندن دو رکعت نماز، نزدیک ظهر به این کیفیت:

در هر رکعت بعد از حمد پنج مرتبه سوره الشّمس بخواند و آنگاه بعد از سلام نماز بگوید:

«لا حَوْلَ و لا قوَّهَ اِلّا بِالله العلی العظیم» و سپس این دعا را بخواند:

یا مُقیلَ الْعَثَراتِ اَقِلْنی عَثْرَتی یا مُجیبَ الدَّعَواتِ اَجِبْ دَعْوَتی یا سامِعَ الْاَصْواتِ اِسْمَعْ صَوْتی وَ ارْحَمْنی و تَجاوَزْ عَنْ سَیئاتی وَ ما عِنْدی یا ذَالْجَلالِ وَ الْاِکْرام.[10]

ای درگذرنده لغزش ها، از لغزشم درگذر! ای اجابت کننده دعاها! دعایم را مستجاب کن! ای شنوای آوازها! صدایم را بشنو و به من رحم کن و از بدی هایم و آنچه نزد من است درگذر! ای صاحب جلالت و بزرگواری.

4. خواندن دعایی که با این عبارت شروع می شود: اللّهمّ یا داحِی الْکعبهَ وَ فالِقَ الْحَبَّه[11]…

اهتمام معصومین (علیهم السلام) به پاسداشت روز دحوالارض ـ فضیلت دحوالارض
توصیه های اهل بیت ـ علیهم السلام ـ درباره پاسداشت روز دحوالارض و رعایت آداب و انجام دادن اعمال این روز، از اهتمام آنها به روز دحوالارض خبر می دهد. آنها مراقب فرارسیدن این روز بودند و چون فرامی رسید، یاران و اصحاب خویش را نیز از آن باخبر می ساختند.

چراغ راه
سخنی از ایت الله ملکی تبریزی در پاسداشت روز دحوالارض
خداوند بزرگ در چنین روزی زمین را برای سکنای فرزندان آدم و زندگی بر روی آن آماده فرمود، و روزی های ما و نعمت های پروردگار در چنین روزی گسترش یافته است؛ روزی ها و نعمت هایی که از شماره بیرون است و کسی را یارای شکر آن نیست. و اگر تو در بزرگی شأن دحوالارض اندیشه نمایی حیرت زده خواهی شد. و از این جاست که انسان عارف و مراقب روز دحوالارض، در برابر همه این نعمت های گوناگون، شکری بر خویشتن واجب می بیند، و چون به قلب خویش مراجعه می کند، می بیند که حتی بر ادای حق ناچیزی از آن همه نعمت ها توانا نیست.

و چون بنده ای نسبت به آن همه نعمت ها شناخت حاصل کند، به عجز و کوتاهی خویش در ادای حق آن نعمت های انبوه اقرار خواهد کرد و تلاش خود را در انجام شکر آنها ناچیز خواهد شمرد و همواره خود را در برابر آفریننده آن همه نعمت ها سرافکنده خواهد دید.[12]

آورده اند که…

حسن بن علی وشّا می گوید:

من کودک بودم که شب بیست و پنجم ذی القعده با پدرم در خدمت امام رضا(علیه السلام) شام خوردیم. آن گاه آن حضرت فرمود: امشب حضرت ابراهیم(علیه السلام) و حضرت عیسی(علیه السلام) متولّد شده اند و زمین از زیر کعبه پهن شده است، پس هر که روزش را روزه بدارد، چنان است که شصت ماه را روزه داشته است.[13]

از حضرت علی(علیه السلام) روایت است که فرمود: «نخستین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در روز بیست و پنجم ماه ذی القعده، روز دحوالارض بوده است. و هرکس این روز را روزه بدارد و شب آن را به عبادت بپردازد، به پاداش عبادت صد ساله رسیده است؛ عبادت صد ساله ای که روز های آن را به روزه و شب های آن را به عبادت گذرانیده است. و هر جماعتی که در این روز گِرد هم ایند و به ذکر پروردگار بپردازند، پراکنده نخواهند شد مگر آنکه خواسته های آنان برآورده خواهد شد و در این روز هزاران رحمت از سوی پروردگار نازل می شود که نودونه درصد آن از آنِ کسانی است که روزش را به روزه و ذکر مشغول باشند و شبش را به احیا و عبادت».[14]

پی نوشتها

[1]. سید بن طاوس، اقبال الاعمال، آخر باب 6 از اعمال ذیحجّه.

[2]. سیدمصطفی حسین دشتی، معارف و معاریف، ج 3، ص 257.

[3]. محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 97، ص 122.

[4]. میرزا جواد ملکی تبریزی، مراقبات، ج 2، ص 186.

[5]. گروهی از نویسندگان، تفسیر نمونه، ج 26، صص 100 و 101.

[6]. همان، ج 10، ص 113.

[7]. سیوطی، جامع الصغیر، ج 1، ص 95.

[8]. نفحات: نسیم ها.

[9]. سَبق:پشت سر هم.

[10]. شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان، ص 451.

[11]. نک: مفاتیح الجنان، ص 451 بخش اعمال مربوط به دحوالارض.

[12]. مراقبات، صص 193 و 194.

[13]. مفاتیح الجنان، ص 451.

[14]. مراقبات، صص 186 و 187.

 منبع حوزه نت

فضیلت عید سعید فطر
عید، روزی است که خداوند برای جوایز رحمانی اش و انعام رحیمی خویش از میان روزها برگزید، روزی که بندگان بعد از یک ماه اعتراف به بندگی و طلب آمرزش و عرض نیاز و تمنا، فراتر از ظن و گمانشان اعطا می کند. فطر، عید اولیاء الله و روزه دارانی است که گوی سبقت را از دیگران ربوده اند و در این روز فرا خوانده شوند تا جوایز و هدایان را دریافت کنند. از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است که فرمود: «إِذَا كَانَ صَبِیحَةُ یَوْمِ الْفِطْرِ نَادَى مُنَادٍ اغْدُوا إِلَى جَوَائِزِكُمْ؛ زمانی که صبح روز عید فطر می شود منادی [از آسمان] ندا می کند، صبح زود به دنبال گرفتن جوایزتان باشید.آنچه درباره واردین به عید فطر از چند جهت اهمیت دارد:

1.واردین به عید، چه برخورد و رفتاری با روزه و ضیافت الله داشته اند؟!

2.حالات پسندیده مؤمنان در روز عید؛

3.عید فطر شروعی دوباره.

عید سعید فطر در قرآن و کلام معصومان علیهم السلام
در آیات 14 و 15 سوره ی مبارکه ی اعلی به نجات اهل ایمان و عوامل این نجات اشاره می کند. نخست می فرماید: مسلماً رستگار می شود کسی که خود را تزکیه کند «قد افلح من تزکی» و نام پروردگارش را به یاد آورد و به دنبال آن نماز بخواند «و ذکر اسم ربه فصلی».

به این ترتیب، عامل فلاح و رستگاری و پیروزی و نجات را سه چیز می شمرد: تزکیه و ذکر نام خداوند و سپس بجا آوردن نماز. در اینکه منظور از تزکیه چیست، تفسیرهای گوناگونی ذکر کرده اند: نخست اینکه منظور، پاکسازی روح از شرک است، به قرینه ی آیات قبل و نیز به قرینه ی این که مهمترین پاکسازی، همان پاکسازی از شرک است. دیگر اینکه منظور، پاکسازی دل از رذائل اخلاقی و انجام اعمال صالح است، به قرینه ی آیات فلاح در قرآن مجید، از جمله آیات آغاز سوره ی مؤمنون که فلاح را در گرو اعمال صالح می شمرد. و به قرینه ی آیه 9 سوره شمس که بعد از ذکر مسئله ی تقوی و فجور می فرماید: «قدافلح من زکیها؛ رستگار شد کسی که نفس خود را از فجور و اعمال زشت پاک کرد و به زینت تقوی بیاراست». دیگر اینکه منظور، زکات فطره در روز عید فطر است که نخست باید زکات را پرداخت و بعد نماز عید را بجا آورد.

قابل توجه این که: در آیات فوق نخست، سخن از تزکیه و بعد ذکر پروردگار و سپس نماز است.

منبع حوزه نت

اعمال مخصوص شب بیست و یکم
فضیلتش زیادتر از شب نوزدهم است و باید اعمال آن شب را از غسل و احیاء و زیارت و نماز هفت قل هو الله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعای جوشن کبیر و غیرها در این شب بعمل آورد و در روایات تاکید شده در غسل و احیاء و جد و جهد در عبادت در این شب و شب بیست و سوم و آنکه شب قدر یکی از این دو شب است و در چند روایت است که: از معصوم سؤال کردند که معین فرمائید که شب قدر کدام یک از این دو شب است تعیین نکردند بلکه فرمودند چه آسان است دو شب براى آنچه مى خواهى یا آنکه فرمودند باکی بر تو نیست که در هر دو شب کار خیر انجام دهی و مانند این روایات؛

روایت شده که: در شب بیست و یکم حماد بن عثمان بر حضرت صادق علیه السلام وارد شد حضرت سؤال کرد که غسل کرده ای عرض کرد بلی فدایت شوم پس حضرت حصیری طلبید و حماد را نزدیک خود طلبید و مشغول نماز شد و پیوسته آن حضرت نماز خواند و حماد نیز خود را به آن حضرت چسبانیده بود و نماز می خواند تا از نمازهای خویش فارغ شدند پس آن حضرت دعا کرد و حماد آمین گفت تا صبح طلوع کرد آن جناب اذان و اقامه گفت و بعض از غلامان خود را طلبید و پیش ایستاد و نماز صبح خواند در رکعت اول حمد و قدر و در دوم حمد و توحید خواند و بعد از نماز مشغول به تسبیح و تحمید و تقدیس و ثنای بر خدا و صلوات بر پیغمبر صلی الله علیه و آله و دعا برای مؤمنین و مؤمنات و مسلمین و مسلمات شد پس سر به سجده نهاد و مقدار یک ساعت به جز نفس چیزی از آن جناب شنیده نشد پس از آن این دعا را خواند «لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ وَ الْأَبْصَارِ ..» که در کتاب اقبال آمده است.

و شیخ کلینی روایت کرده که: حضرت باقر علیه السلام در شب بیست و یکم و بیست و سوم دعا می خواند تا نیمه شب و بعد از آن شروع می نمود به نماز خواندن.

مباحثه علمی
شیخ صدوق در آنچه بر بزرگان در یک مجلس راجع به مذهب امامیه دیکته کرده چنین فرمود: هر که این دو شب را با بحث‌های علمی احیاء بدارد بهتر است.

دعاهای مخصوص شب یست و یکم
1- اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اقْسِمْ لِی حِلْما یسُدُّ عَنِّی بَابَ الْجَهْلِ وَ هُدًی تَمُنُّ بِهِ عَلَی مِنْ کلِّ ضَلالَةٍ وَ غِنًی تَسُدُّ بِهِ عَنِّی بَابَ کلِّ فَقْرٍ وَ قُوَّةً تَرُدُّ بِهَا عَنِّی کلَّ ضَعْفٍ وَ عِزّا تُکرِمُنِی بِهِ عَنْ کلِّ ذُلٍّ وَ رِفْعَةً تَرْفَعُنِی بِهَا عَنْ کلِّ ضَعَةٍ وَ أَمْنا تَرُدُّ بِهِ عَنِّی کلَّ خَوْفٍ وَ عَافِیةً تَسْتُرُنِی بِهَا عَنْ کلِّ بَلاءٍ وَ عِلْما تَفْتَحُ لِی بِهِ کلَّ یقِینٍ وَ یقِینا تُذْهِبُ بِهِ عَنِّی کلَّ شَک وَ دُعَاءً تَبْسُطُ لِی بِهِ الْإِجَابَةَ فِی هَذِهِ اللَّیلَةِ وَ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ السَّاعَةِ یا کرِیمُ وَ خَوْفا تَنْشُرُ [تُیسِّرُ] لِی بِهِ کلَّ رَحْمَةٍ وَ عِصْمَةً تَحُولُ بِهَا بَینِی وَ بَینَ الذُّنُوبِ حَتَّی أُفْلِحَ بِهَا عِنْدَ الْمَعْصُومِینَ عِنْدَک بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ

2- یَا مُولِجَ اللَّیْلِ فِی النَّهَارِ وَ مُولِجَ النَّهَارِ فِی اللَّیْلِ وَ مُخْرِجَ الْحَیِّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ مُخْرِجَ الْمَیِّتِ مِنَ الْحَیِّ یَا رَازِقَ مَنْ یَشَاءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا رَحِیمُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ لَكَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْكِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُكَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّكَّ عَنِّی وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِكْرَكَ وَ شُكْرَكَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْكَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ

صلوات بر محمد و آل محمد و لعن بر قاتلان امیرالمؤمنین علیه السلام
بدان که در این شب در سنه چهلم واقع شد شهادت مولای ما حضرت امیر المؤمنین علیه السلام و در این شب تجدید می شود احزان آل محمد علیهم السلام و اشیاع ایشان و روایت شده که در آن شب مانند شب شهادت امام حسین علیه السلام برداشته نشد سنگی از روی زمین مگر آنکه در زیر آن خون تازه بود شیخ مفید فرموده که: در این شب صلوات بسیار بفرستد و در نفرین بر ظالمان آل محمد علیهم السلام و لعن بر قاتل امیر المؤمنین علیه السلام سعی و کوشش کند.

اعمال مخصوص شب بیست و سوم
شب بیست و سوم از دو شب قدر سابق افضل است و از احادیث بسیار استفاده می شود که شب قدر همین است و این شب جُهَنی است و در این شب جمیع امور بر وفق حکمت مقدر می گردد.

حضرت رسول صلی الله علیه و آله در شب بیست و سوم اهل خود را بیدار می کرد و آنها را که خواب ربوده بود آب به صورتشان می پاشید.

و حضرت فاطمه صلوات الله علیها نمی گذاشت در این شب احدی از اهلش بخوابد و خواب آنها را به کمی طعام علاج می فرمود و آنها را برای احیاء آن شب از روز مهیا می کرد یعنی امر می فرمود که روز را خواب و استراحت کنند که شب خوابشان نبرد و احیا بدارند و می فرمود که محروم کسی است که از خیر امشب محروم بماند

و روایت شده که: حضرت صادق علیه السلام سخت مریض شده بود چون شب بیست و سوم ماه رمضان شد موالی خود را امر فرمود که حرکتش دادند به مسجد بردند و آن شب را تا به صبح در مسجد بود.

علامه مجلسی رحمة الله علیه فرموده که هر مقدار قرآن که ممکن باشد در این شب بخواند و دعاهای صحیفه کامله را بخواند خصوصا دعای مکارم الاخلاق و دعای توبه را.

و بدان که از برای غسل و احیاء این شب و زیارت امام حسین علیه السلام و صد رکعت نماز فضیلت بسیار و تاکید شده.

تلاوت قرآن در شب بیست و سوم
1- خواندن سوره عنکبوت و روم؛ حضرت صادق علیه السلام قسم یاد فرموده که خواننده این دو سوره در این شب از اهل بهشت است.

2- خواندن سوره دخان

3- خواندن سوره قدر هزار مرتبه

دعاهای مخصوص شب بیست و سوم
1- در شب بیست و سوم از ماه رمضان دعای اللهم کن لولیک را در حال سجود و قیام و نشستن و بر هر حالی که هستی در تمام ماه و هر چه برایت ممکن باشد و هر زمانی که این دعا یادت آمد در طول زندگی تکرار می کنی و می گوئی بعد از ستایش کردن حق تعالی به بزرگواری و فرستادن صلوات بر پیغمبر صلی الله علیه و آله اللَّهُمَّ كُنْ لِوَلِیِّكَ فُلانِ بْنِ فُلانٍ و بجاى فلان بن فلان بگو الْحُجَّةِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَوَاتُكَ عَلَیْهِ وَ عَلَى آبَائِهِ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ وَ فِی كُلِّ سَاعَةٍ وَلِیّا وَ حَافِظا وَ قَائِدا وَ نَاصِرا وَ دَلِیلا وَ عَیْنا حَتَّى تُسْكِنَهُ أَرْضَكَ طَوْعا وَ تُمَتِّعَهُ فِیهَا طَوِیلا

- اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی وَ إِنْ کنْتُ مِنَ الْأَشْقِیاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیاءِ وَ اکتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّک قُلْتَ فِی کتَابِک الْمُنْزَلِ عَلَی نَبِیک الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُک عَلَیهِ وَ آلِهِ یمْحُو اللَّهُ مَا یشَاءُ وَ یثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکتَابِ

3- اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ فِیمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِیمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَکیمِ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِی لا یرَدُّ وَ لا یبَدَّلُ أَنْ تَکتُبَنِی مِنْ حُجَّاجِ بَیتِک الْحَرَامِ فِی عَامِی هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْکورِ سَعْیهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُکفَّرِ عَنْهُمْ سَیئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِیمَا تَقْضِی وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِیلَ عُمْرِی وَ تُوَسِّعَ لِی فِی رِزْقِی

4- یا بَاطِنا فِی ظُهُورِهِ وَ یا ظَاهِرا فِی بُطُونِهِ وَ یا بَاطِنا لَیسَ یخْفَی وَ یا ظَاهِرا لَیسَ یرَی یا مَوْصُوفا لا یبْلُغُ بِکینُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ یا غَائِبا [غَائِبُ] غَیرَ مَفْقُودٍ وَ یا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَیرَ مَشْهُودٍ یطْلَبُ فَیصَابُ وَ لا یخْلُو [لَمْ یخْلُ] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَینَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَینٍ لا یدْرَک بِکیفٍ [بِکیفَ] وَ لا یؤَینُ بِأَینٍ [بِأَینَ] وَ لا بِحَیثٍ [بِحَیثُ] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِیعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَیسَ کمِثْلِهِ شَی ءٌ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَکذَا وَ لا هَکذَا غَیرُهُ پس دعا می کنی به آنچه بخواهی

5- یا رَبَّ لَیلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ وَ رَبَّ اللَّیلِ وَ النَّهَارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ وَ الظُّلَمِ وَ الْأَنْوَارِ وَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ یا بَارِئُ یا مُصَوِّرُ یا حَنَّانُ یا مَنَّانُ یا اللَّهُ یا رَحْمَانُ یا اللَّهُ یا قَیومُ یا اللَّهُ یا بَدِیعُ یا اللَّهُ یا اللَّهُ یا اللَّهُ لَک الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَی وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیا وَ الْکبْرِیاءُ وَ الْآلاءُ أَسْأَلُک أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیلَةِ فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیینَ وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً وَ أَنْ تَهَبَ لِی یقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی وَ إِیمَانا یذْهِبُ الشَّک عَنِّی وَ تُرْضِینِی بِمَا قَسَمْتَ لِی وَ آتِنَا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکرَک وَ شُکرَک وَ الرَّغْبَةَ إِلَیک وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیهِمُ السَّلامُ

6- یا مُدَبِّرَ الْأَمُورِ یا بَاعِثَ مَنْ فِی الْقُبُورِ یا مُجْرِی الْبُحُورِ یا مُلَینَ الْحَدِیدِ لِدَاوُدَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْعَلْ بِی کذَا وَ کذَا و بجای این کلمه حاجات خود را بخواهد اللَّیلَةَ اللَّیلَةَ و بلند کن دستهای خود را به سوی آسمان یعنی در وقت گفتن یا مدبر الامور تا آخر و بگو این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته و تکرار کن آن را

غسل آخر شب
غیر از غسل اول شب، غسلی نیز در آخر شب انجام دهد.

منبع حوزه نت

خدایا! دوباره به آغاز لحظه های تبرک رسیدم؛ به آغاز سی روز مهربانی که قرار است مدام کنار تو بنشینم و نزدیک تر از همیشه، دوستت بدارم و دوستم بداری. دوباره با تو بر سر میعاد آمده ام، بر سر وعده روزهای پرهیز و ایمان. دوباره از امشب، دلداده سحرگاه می شوم و غروب های دل انگیز را بی تابانه به پیشواز می روم. دوباره ستاره های سحری را قدر می دانم و نفس های تبرک سپیده دم را غنیمت می شمارم. دوباره به تو سلام می گویم، از فراز بام روزه ها و روزهای عشق؛ از فراز ارتفاع خویشتن داری و خداخواهی. دوباره بال و پرم مشتاق تر و پرنده تر، مرا به سمت و سوی تو می آورند و از عمق پایین دست زمین، رهایم می کنند. من این آغاز دوباره را به درگاه تو، سپاس می گویم. خدایا! تو را سپاس که دیگر بار، عمرم به دیدار این لحظه ها نائل شد. تو را سپاس که نفس هایم فرصت دوباره رسیدن به این هوای هستی بخش را پیدا کردند. من باز پیراهن نیایش و توحید بر تن می کنم و به خانه تو می آیم؛ به بزم بی ریایی که سفره از کرامت و عطای بی پایان تو دارد و تمام بزم ها و آراستگی ها را از چشمم می اندازد.

ماه مبارک رمضان در فرهنگ ها
ماه مبارک رمضان در ایران همواره با استقبال مردمی روبه رو شده و مؤمنین آداب این ماه که اعم از روزه داری و رعایت شئونات آن است را به جا آورده اند. اما فراتر از آداب مذهبی این ماه، حجم عظیمی از فعالیت های فرهنگی به تدریج به وجود آمده و به حیات خود ادامه داده است. این فرآورده های فرهنگی، ابعاد مختلفی را شامل می شده و در قالب آیین ها و مناسک، آواها و اشعار و نیز مهارت ها و تکنیک هایی باقی مانده است. فرهنگ رمضان از آنجا که اغلب تعارضی با باورهای اعتقادی نـداشته، بلکه درصدد تشدید و تحکیم آنها بوده، با واکنش مثبتی از سوی عالمان دینی مواجه شده است. از این رو، نوعی وفاق نخبگانی و عامه درباره» اجرای آنها وجود داشته؛ امری که به ضمیمه» باورهای محلی و رفتارهای کهن زمینه ساز فرهنگ رمضان در ایران شده است.

ماه رمضان در جهان اسلام
ماه مبارک رمضان آداب، رسوم و شرایط خاص خود را دارد که آن را از بقیه ماه های سال متمایز می کند. با این همه مسلمانان مناطق مختلف جهان و به ویژه کشورهای اسلامی در این ماه متناسب با فرهنگ های خود، هر کدام آداب و رسوم خاص دارند تا به بهترین شکل ممکن از فضیلت این ماه بهره ببرند. مراسمی که از کشوری به کشور دیگر و حتی از شهری به شهر دیگر تفاوت دارد.

مسلمانان هند در ماه رمضان مساجد و گلدسته ها را با چراغ تزیین می کنند و در آن ها کلاس های قرآنی برگزار می کنند. در این ایام مساجد مملو از نمازگزار می شود. سفره های افطار و سحر مسلمانان هند با غذاهای خاصی به نام «غنجی» همراه است که از برنج، گوشت، آب و مواد دیگر درست می شود. سحرخوان نیز در هند نقش برجسته ای دارد که پیش از نماز صبح، مردم را از خواب بیدار و با به پایان رسیدن ماه رمضان از آن ها هدیه دریافت می کند. در دهه آخر ماه رمضان سنت اعتکاف برگزار و بر شب قدر تأکید بسیاری می شود. آن ها در شب بیست وهفتم ماه مبارک رمضان برای فاتحه خواندن اموات به قبرستان می روند. در شب قدر نیز عده ای از جوانان به کوچه ها و خیابان ها می روند و درهای خانه ها را زده و آن ها را برای احیای ماه مبارک رمضان صدا می کنند و قداست این ماه را یادآور می شوند.

منبع حوزه نت