درایت امام هادی علیه السلام در تفسیر قرآن

بسم الله الرحمن الرحیم
«وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى‏ يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبيلاً؛ [فرقان/۲۷] و (به خاطر آور)

روزى را كه ستمكار دست خود را (از شدّت حسرت) به دندان مي‏گزد و مي‏گويد: «اى كاش با رسول (خدا) راهى برگزيده بودم!»
مجلسی رحمه الله در کتاب بحار الانوار نقل می‌کند:

كِتَابُ الْإِسْتِدْرَاكِ‏ بِإِسْنَادِهِ‏، أَنَّ الْمُتَوَكِّلَ قِيلَ لَهُ إِنَّ أَبَا الْحَسَنِ يَعْنِي عَلِيَّ بْنَ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الرِّضَا- يُفَسِّرُ

قَوْلَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ:

وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى‏ يَدَيْهِ‏ … الْآيَتَيْنِ، فِي الْأَوَّلِ وَ الثَّانِي. قَالَ: فَكَيْفَ الْوَجْهُ فِي أَمْرِهِ‏ ؟.قَالُوا:

تَجْمَعُ لَهُ النَّاسَ وَ تَسْأَلُهُ بِحَضْرَتِهِمْ،

فَإِنْ فَسَّرَهَا بِهَذَا كَفَاكَ الْحَاضِرُونَ أَمْرَهُ، وَ إِنْ فَسَّرَهَا بِخِلَافِ ذَلِكَ افْتَضَحَ عِنْدَ أَصْحَابِهِ،

قَالَ: فَوَجَّهَ إِلَى الْقُضَاةِ وَ بَنِي هَاشِمٍ وَ الْأَوْلِيَاءِ، وَ سُئِلَ عَلَيْهِ السَّلَامُ،

فَقَالَ: هَذَانِ رَجُلَانِ كَنَى اللَّهُ عَنْهُمَا وَ مَنَّ بِالسَّتْرِ عَلَيْهِمَا، أَ فَيُحِبُّ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ أَنْ يَكْشِفَ مَا سَتَرَهُ

اللَّهُ؟. فَقَالَ: لَا أُحِبُّ..[۱]

به متوکل[عباسی] خبر دادند که امام علی نقی (علیه السلام) آیه شریف:

«وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى‏ يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبيلاً» [فرقان/۲۷]. را بر خلیفه

اول و دوم تطبیق داده است.
متوکل با شنیدن این خبر گفت: با او چکار کنیم؟ یکی از اطرافیان متوکل گفت: مردم را جمع کن و

از او در حضور مردم بپرس!

اگر همان جواب را داد، مردم به حسابش می‌رسند و اگر غیر آن را گفت نزد یاران خود رسوا

می‌شود.

متوکل همه قضات وبنی هاشم و یاوران خود را فراخواند و در [جمع آنان] از امام علی نقی (علیه

السلام)

سؤال خود را پرسید.

امام (علیه السلام) فرمودند: اینان کسانی هستند که خدا با کنایه از ایشان سخن گفته است،

وبر ایشان منت نهاده و عیبشان را پوشانده است. آیا امیر می‌خواهد آنچه را خدا پوشانده است را

آشکار نماید؟

متوکل در جواب گفت: [نه] نمی‌خواهم.

نتیجه حکایت:

این روایت زیبا به خوبی حاکی از درایت و زیرکی امام هادی (علیه السلام) در نقل و تفسیر آیات

است.

حضرت با علم و معرفت وسیع خود میدانست که متوکل چه نقشه شومی را در سر می‌پروراند از

این رو با جواب متین و زیبا موجب برطرف نمودن توطئه دشمن شدند. و از طرفی از این حکایت

ارزشمند میتوان مظلومیت وتنهایی حضرت را نیز متوجه شد چرا که ایشان مجبور بودند معارف

عمیق اعتقادی را تنها برای یاران خاص خود بیان نمایند

چرا که بسیاری از مردم خود را در زیر پرچم طاغوت پنهان کرده بودند ازاینرو در ضربه زدن به حضرت ابایی نداشتند.
____________________
[۱]. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار (ط - بيروت)، ۱۱۱جلد،

دار إحياء التراث العربي - بيروت، چاپ: دوم، ۱۴۰۳ ق. بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج‏۳۰، ص: ۲۴۶،ح