عبوديت9

 اینکه ” علیكم” در آیه یاد شده اسم فعل است، و"أنفسکم” مفعول آن؛ در نتیجه “علیکم أنفسکم” یعنی “الزموا انفسکم” و الزام نفس یعنی کشیک نفس
(2).
بر مبنای این آیه بیراهه نیست اگر بگوییم شاهراه رستگاری از میان نفس آدمی می گذرد و به عبارت دقیقتر انسانی که خود را می پاید خدا را می یابد.
خداوند در این آیه شریفه درست به مانند کسی که مسافری عزیز دردانه را بدرقه می کند؛

خطاب بدین مسافر می فرماید: راهی که پیش روی توست؛ راهی دراز، صعب و دشوار است؛ پس مراقب خودت باش!

و اینجا تنها جاییست که راه و راهی یکی است؛ سیر و مسیر یکی است، چنانکه مقصد و مقصود یکی است.
امیر المومنين علي عليه السلام می فرماید:
در شگفتم از کسی که برای گمشده خود جار می زند و از این و آن می پرسد، در حالی که خودش را گم کرده و در پی یافتن خود نیست. (3)
آن نازنین امام در کلامی دیگر چنین فرموده است:
هر کس نفس خود را شناخت دیگران را بهتر می شناسد(4)
و هر کس نسبت به نفس خود جاهل باشد نسبت به دیگران جاهل تر است.(5)
و شاعری خوش ذوق سخن امام را اینگونه به نظم آورده که:
بیرون ز تو نیست آنچه در عالم هست از خود بطلب هرآنچه خواهی که تویی

همانگونه که خودشناسی خداشناسی را به بار می نشیند؛ خدا فراموشی نیز خود فراموشی را به بار می آورد.
راز این نکته در کریمه زیر نهفته است:
وَلَا تَكُونُوا كَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ أُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ(حشر/19)
و همچون کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خدا نیز آنها را به «خود فراموشی» گرفتار کرد، آنها فاسقانند.

کسی که به وقت گناه خدا را نسیان کرد خدا هم به وقت استغفار اورا انساء می‏کند.

به عبارت دیگر او را از یادش می برد به گونه ای که اصلا به خاطر نمی آورد که چنین معصیتی از وی سر زده است.

در نتیجه برای توبه رو به درگاه خدا نمی آورد و در جهالت نفس خویش غرق می شود.

________________________________________
پی نوشت ها:
1- مائده/105
2-تعبیر"کشیک نفس کشیدن” را وامدار استاد علامه حسن زاده آملی هستم.
3- غررالحکم و دررالکلم، عبدالواحد تمیمی آمدی، ص ۲۳۳، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۶۶.
4- همان.
5- همان.

صفحات: 1· 2