تبادل فرهنگى

تبادل فرهنگى
امروزه پيشرفت شتابان دانش ، مرزهاى بين المللى را در هم شكسته و پديد آمدن سيستمهاى نوين ارتباطى ، جوامع پراكنده انسانى را در يك مجموعه فرهنگى واحد جاى داده است به اين ترتيب مجموعه اى به نام دهكده جهانى در اثر ارتباط و نزديكى روز افزون ملل گوناگون انتقال ارزشها و تاثير و تاثيرهاى متقابل فرهنگى ، با وسعت و سرعت باور نكردنى در حال انجام است .

اما در اين ميان بايد دو مقوله تبادل فرهنگى و تهاجم فرهنگى تفاوت قائل شد چنانكه رهبر معظم انقلاب اسلامى حضرت آيه الله خامنه اى به اين امر اشاره كرده ، مى فرمايند:
تهاجم فرهنگى با تبادل فرهنگى متفاوت است . تبادل فرهنگى لازم است و هيچ ملتى از اينكه معارفى را در تمام زمنيه ها از جمله فرهنگ و مسائلى كه عنوان فرهنگ به آن اطلاق مى شود. از ملتهاى ديگر بياموزد، بى نياز نيست .
در هميشه تاريخ هم همين طور بوده و ملتها در رفت و آمدهايشان با يكديگر، آداب زندگى ، خلقيات ، علم ، نحوه لباس پوشيدن ، آداب معاشرت ، زبان ، معارف و دين را از هم فرا گرفته اند. اين مهمترين مبادله ملتها با هم بوده كه از تبادل اقتصادى و كالا هم مهمتر بوده است .(15)
گرفتن دانش و فنون مختلف و كشف مجهولات و نمونه بردارى از ابزارها و وسايل كار از ساير ملتها، بخشى از تبادل فرهنگى است . و اين همان چيزى است كه مورد تاييد و تاكيد اسلام نيز قرار گرفته است ، پيامبر اكرم (ص ) فرمود:
دانش را فرا بگيريد و هر چند لازم باشد به چين برويد(16) ، ناظر بر همين معناست .
بنابراين ، تبادل فرهنگى كه همان ارتباط منطقى و درست فرهنگهاست ، مى تواند در پيشرفت ارزشهاى انسانى و بهسازى زندگى بشر بسيار سودمند افتد. زيرا همه مردم جهان از تجربه ، آگاهى و باورهاى درست يكديگر بهره مى برند و از آزمايش روشهاى نادرست آزموده شده ، بى نياز مى شوند.
بر اين اساس بايد از تبادل فرهنگى استقبال كرد. زيرا فرهنگ گرانمايه اسلامى مى تواند به يارى ارتباطات ، در كمترين زمان ممكن بر دلها و انديشه ها چيرگى بايد و سنگرهاى كليدى جهان را فتح كند.
البته بايد توجه داشت كه نخستين شرط موفقيت در عرصه تبادل فرهنگى ، خود باورى ، اعتماد به نفس ، شناخت ، ايمان به ارزشهاى انسانى و الهى فرهنگ خودى است . پيشواى بزرگ انقلاب اسلامى امام خمينى (ره ) به اين حقيقت مهم اشاره كرده مى فرمايد:
… به هر صورت آن چيزى كه وظيفه همه مسلمين هست … اين است كه هشدار بدهند به اين ممالك اسلامى كه ما خودمان فرهنگ غنى داريم . فرهنگ ما طورى بوده است كه … صادر شده است به خارج .
آن پير فرزانه در بخش ديگرى از گفتار خويش ، حضور فعال در جامعه جهانى و پيگيرى ديپلماسى هوشمند و روشنگرانه را يك ضرورت مى داند:
… ما بايد همان گونه كه صدر اسلام ، پيامبر سفير به اين طرف و آن طرف مى فرستاد كه روابط درست كند، عمل كنيم … اين معنا كه با هيچ دولتى نبايد رابطه داشته باشيم ، هيچ عقل و هيچ انسانى آن را نمى پذيرد. چون معنايش شكست خوردن و مدفون شدن است

تهاجم فرهنگى

نويسنده : معاونت انتشارات مركز فرهنگى سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران