اسرار پزشکی نماز شب

آرامش عضلانی و جلوگیری از کوفتگی بدن با نماز شب

دانش پزشکی، امروزه اثبات کرده که اگر شخصی در ساعت حدود 10 شب بخوابد و نیم ساعت قبل از اذان صبح بیدار شود (یعنی حدودا 7 ساعت خوابیدن) در ساعت حدود یک بامداد در بدن او برخی مواد شیمیایی شبیه «مورفین» ترشح می شود و به عنوان گروهی «اندروفین ها» و «آنگفالین ها» نامگذاری شده اند و اثر مستقیمی بر قسمتهای مختلف بدن، از جمله عضلات اسکلتی، دارند و در طول روز پس از آن، منجر به آرامش و راحتی عضلانی برای فرد می شوند.

ولی اگر هر چه خواب انسان بیشتر ادامه پیدا کند - یعنی حدود ساعت 10 صبح بیدار شود - احساس خستگی و کوفتگی عضلانی او بیشتر می شود؛ زیرا برخلاف حالت گذشته، «اندروفین ها و آنگفالین ها» ترشح کافی پیدا نمی کنند. نماز پر فضیلت شب با اثر درخشان و بی نظیری که در ایجاد بهداشت خواب و تنظیم آن دارد، در این مورد نقش به سزایی دارد و انسان را به سوی آرامش عضلانی ناشی از ترشح این مواد شیمیایی درون زا سوق می دهد.

ایجاد نشاط و شادی با نماز شب

شادابی و افسردگی انسان پیش از آنکه تحت کنترل و اراده او باشد، تحت فرمان تغییرات مواد شیمیایی در سلسله اعصاب مرکزی انسان است. به طور مثال: افزایش یک ماده شیمیایی به نام «دوپامین» در بدن سبب می شود، انسان بدون آنکه خود بخواهد، دچار افسردگی شود و کاهش این ماده نیز سبب شاد شدن غیر ارادی انسان می شود.

از جمله مواد شیمیایی که سبب شادی انسان می شود «کورتیزول» می باشد. مقدار این ماده در داخل بدن انسان در ساعات سحرگاهی به شدّت افزایش می یابد.

در صورت بیداری انسان در این ساعات، لذت و شعف سرمست کننده ای نصیب او می شود که در تمام طول روز، بر زندگی او تأثیر می گذارد.

افزایش «کورتیزول» در ساعات سحر و ارتباطش با سرخوشی صبحگاهی - که از مسلّمات پزشکی - است در واقع توجیه قابل توجهی است برای همه مضامین عرفانی ای که پیرامون «اسرار سحر و فواید نماز شب» گفته می شود.

و به این ترتیب واضح است، نماز شب و شب زنده داری برای انسان شادی و شعف به ارمغان می آورد و افسردگی و دل مردگی را از روح و جان او می زداید.

خواب راحت با نماز شب

خواب انسان به هورمون «ملاتونین» بستگی دارد. ملاتونین یکی از هورمون های بدن است که هورمون های دیگر را در بدن تنظیم می کند.

رشد و تنظیم سوخت و ساز بدن، تنظیم قند خون، واکنش در برابر ترس و… فعالیت هایی از بدن هستند که هورمون ها آنها را تنظیم می کنند.

جالب توجه آن است که هورمون ملاتونین در پاسخ به تاریکی و فقط شب ها ترشح می شود و مقدار و درصد آن، هنگام شب ده برابر روز می باشد و به طور میانگین از حدود ساعت 9 شب شروع به ترشح نموده و تا نیمه شب ادامه می یابد.

وظیفه دیگر هورمون ملاتونین، کاهش دمای بدن است و کاهش حرارت بدن هنگام شب، به انسان این فرصت را می دهد تا راحت تر به خواب برود. یعنی هر چه ترشح ملاتونین بیشتر باشد، انسان خواب راحت تری دارد.

لازم به ذکر است که ترشح هورمون ملاتونین - مانند هورمون های دیگر - با بالا رفتن سنّ افراد کاهش می یابد؛ یعنی در سن بالا انسان آرامش و خواب کمتری دارد.

و اما دلایلی که باعث ترشح بیشتر هورمون ملاتونین می شود: در مصر دکتر «مدحت الشامی» می گوید: «ترشح هورمون ملاتونین در بدن انسان نیاز به استفاده از هیچ گونه دارویی ندارد، بلکه استفاده از شیوه صحیح زندگی، خصوصا انجام عبادات و دوری از کردارهای زشت و عادات ناپسند، می تواند با فراهم سازی آرامش روحی و روانی، بر افزایش ترشح این هورمون تأثیر شگرفی داشته باشد».

شکی نیست که بهترین مظهر عبادتْ نماز است و یکی از پرفضیلت ترین نمازها، نماز شب؛ بنابراین، چه عبادتی همچون نماز شب می تواند آرامش روحی و روانی برای انسان به ارمغان بیاورد؟

در نتیجه، با توجه به ویژگیهای نماز شب و آرامش روحی حاصل از آن، می توان آن را بهترین عامل برای افزایش ترشح هورمون ملاتونین قلمداد نمود.

 تقویت دستگاه ایمنی بدن با نماز شب 
تقویت دستگاه ایمنی بدن با نماز شبهمان گونه که در صفحات قبل بیان کردیم نماز شب باعث ترشح هورمون ملاتونین می باشد.

«کارایی ملاتونین دو برابر ویتامین E و 5 برابر گلوتاثیون و 500 برابر ماده صنعتی DMSOمی باشد. ملاتونین، اولین عنصر مکانیسم دفاعی بدن در برابر خطرها و بیماریهاست و در مقابل کلسترول (که سبب تنگی رگها می شود) و بسیار مضّر است، مقاومت کرده و با آن مبارزه می کند».

هورمون ملاتونین بر قدرت و توانایی «مونوسیت های بالغ»، که یک نوع گلبول سفید بوده و در مکانیسم دفاعی بدن نقش مهمی دارد، می افزاید.

رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم می فرماید:

«علیکم بصلاة اللیل فإنّها سنّة نبیکم و دأب الصالحین قبلکم و مطردة الداء عن اجسادکم»؛ بر شما باد به اقامه نماز شب، که سنّت پیامبر شماست و شیوه صالحان پیش از شما و دور کننده درد و بیماری از جسمهایتان.

تقویت سلولهای مغز با نماز شب

همان طور که گفته شد، نماز شب میزان هورمون ملاتونین را در بدن بالا می برد، این هورمون از سلولهای مغزی محافظت می نمایند. این امر از این لحاظ حائز اهمیت است که سلولهای مغز در صورت نابودی بازسازی نخواهند شد. پس «شب زنده داری»، علاوه بر حفظ سلولهای مغز از گزند آسیب، نیروی فکر و اندیشه را نیز تقویت و شکوفا می سازد.

تقویت بینایی با نماز شب

وجود ملاتونین در چشم باعث محافظت از سلولهای چشم می باشد و از کدر شدن عدسی یا کپسول چشم - که دید را مختل می کند و موجب ابتلاء به بیماری «آب مروارید» می شود - جلوگیری می کند. باز متذّکر می شویم که بالا بودن ملاتونین در بدن و چشم باعثش نماز شب (شب بیداری) می باشد.

همان گونه که امام صادق علیه السلام به این حقیقت اشاره کرده است:

«صلاة اللیل… تجلو البصر»؛ نماز شب، دید انسان را نورانی می سازد.

 
طول عمر و زیبایی چهره با نماز شب

همه سلولهای بدن در معرض هجوم «فری رادیکالها» می باشند و یکی از اثرات ذرّات «فری رادیکالها»، ابتلا به بیماری های مربوط به کهنسالی و پیری همچنین آلزایمر، پارکینسون و چین و چروک صورت و پیری زودرس می باشد.

از آنجا که ملاتونین از مؤثرترین عوامل پیش گیرنده و مقابله با «فری رادیکالها» می باشد - چون ملاتونین نقش دفاعی دارد و مهم ترین عامل افزایش آن شب زنده داری و اقامه نماز شب است - می توانیم نماز شب را بهترین عامل زداینده بیماریها و مظاهر پیری، مانند چین و چروک صورت و غیره… بدانیم. طبق گفته پرفسور “راتید": اگر ملاتونین نبود، تمام سلولهای بدن در معرض مرگ بودند و انسان چند ساعت بیشتر زنده نمی ماند.

در این باره امام رضا علیه السلام می فرماید:

«بر شما باد به نماز شب! هیچ بنده ای نیست که آخر شب بیدار شود و هشت رکعت نماز شب و دو رکعت نماز شفع و یک رکعت نماز وتر بخواند و در قنوت آن 70 بار استغفار کند، مگر اینکه خداوند عمر او را طولانی می کند».

پیشوایان دینی ما که معارف و علم خود را از وحی الهی الهام گرفته اند، قرنها پیش به این حقیقت پی برده اند و به اقامه نماز شب توصیه نموده اند و آن را به عنوان بهترین عامل حفظ جوانی، طول عمر، شادی و نشاط معرفی کرده اند.

 
درمان سرطان با نماز شب

ملاتونین در پیشگیری و درمان بعضی از سرطان ها، مخصوصا آنهایی که وابسته به این هورمون هستند (مثل سرطان سینه - سرطان پروستات) مؤثر و مفید است.

پس با خواندن نماز شب و شب زنده داری، علاوه بر بهره بردن از اجر معنوی، باعث افزایش هورمون ملاتونین و در نهایت باعث جلوگیری از سرطان شویم.

درمان فشار خون با نماز شب

چهار درمان مهم غیر دارویی برای کنترل فشار خون مورد توجه است که عبارتند از:

1. کاهش دادن اضطراب و استرس ها؛

2. کاهش یا عدم مصرف الکل؛

3. کم کردن وزن؛

4. انجام ورزش های سبک به طور منظم در شبانه روز.

با توجه به نقش بسیار مهم نماز (بخصوص نماز شب) در ایمن کردن بدن در مقابل استرسها و مشکلات دیگر، و الزامی که نماز به شخص نمازگزار مبنی بر عدم مصرف الکل می دهد، می توان نماز (بخصوص نماز شب) را قدم مؤثری در کنترل و پیشگیری فشار خون تلقی کرد.

 
محافظت از قلب با نماز شب

بررسی ها نشان می دهد که بیشترین حالت های اورژانسی و خطرناک قلب معمولاً ساعت 6 صبح تا ظهر رخ می دهند و در ساعت 9 صبح به اوج خود می رسند.

با توجه به نمودار، ترشح هورمون ملاتونین درمی یابیم که عوارض قلبی غالبا در هنگامی که ترشح این هورمون به حداقل خود و یا به صفر می رسد، رخ می دهند.

در نتیجه می توان گفت ملاتونین در محافظت از قلب تأثیر به سزایی دارد و قابل ذکر است که ترشح ملاتونین در ساعات اولیه نیمه شب به اوج خود می رسد. در آن هنگام، فشار خون و نبض به

پایین ترین حدّ خود رسیده و می توان گفت علائم یاد شده با بیداری در شب و شب زنده داری ایجاد می شود.

منبع:کتاب نماز شب، کلید حلّ مشکلات فصل دوم; اسرار پزشکی نماز شب /موسوی، سید مرتضی