قضا و قدر در تربیت کودک

بار گران مسئولیت، آنـهـایـى كه به طور مستقیم یا غیرمستقیم ، با كودكان و جوانان ارتباط دارند و براى اصلاح رفتار و تعیین خط سیر اصلى زندگى آنان كوشش مى كنند ، یعنى پدر، مادر، معلم و گردانندگان جـرایـد ، دسـتگاه هاى فرستنده ، سینماها و…همواره باید دونكته اصلى را در نظر داشته باشند و با رعایت آن ، وظیفه خود را به شایستگى انجام دهند :

1- مسئولیت اجتماعى
قـرآن كـریـم كـه سعادت بشر را در داشتن یك زندگى سالم و برانداختن انگل هاى اجتماعى و تـقـویـت روحـى و جـسـمى انسان مى داند و با برنامه هاى جاودانى خویش ، زمینه را براى ساختن اجتماع سالم و پیشرو فراهم مى سازد ، درباره آن طبقه اى كه مزاحم ترقى و رشد انسانیت هستند و سـررشـتـه مـفـاسد را به دست دارند و مایلند كه در جامعه ، زشتى ها و انحراف هاى اخلاقى رواج داشـته باشد تا خود بهره بردارى هاى شخصى بنمایند،چنین مى گوید:
اناالذین یحبون ان تـشـیـع الـفـاحشة فى الذین آمنوا لهم عذاب الیم
كسانى كه دوست دارند در میان مردم باایمان ، زشتى ها شایع شود، براى آنها عذابى دردناك است (1)

2- مسئولیت فردى
نـكـتـه دیـگـرى كـه بـاید به طور كامل مورد توجه مربى و كلیه عوامل تربیتى و محیط اجتماعى قرار گیرد، مساله سرنوشت كودكان و جوانان است .
باید توجه داشت كه نمى توان تعیین سرنوشت آنان را به دست قضا وقدر سپرد.
بسیارى از پدران و مادران ، این طور فكر مى كنند كه خوشبختى یا بدبختى طفل ،در آینده مربوط به سرنوشت اوست :اگـر سرنوشت طفل ،خوشبختى است ، هیچ قدرتى نمى تواند سرنوشت او را تغییر داده ، از سعادت مـحرومش گرداند و بالعكس. اگر سرنوشت طفل بدبختى و شقاوت است ، كسى نمى تواند اورا از مسیر بدبختى به مسیر خوشبختى بكشاند.
راسـتـى اگـر چـنین است پس كوشش هاى پى گیر پیامبران و همه ی مصلحان اخلاقى و اجتماعى براى اصلاح و سعادتمند ساختن افراد و اجتماعات ،بیهوده بوده است ،در حالى كه چنین نیست .
دنیاى ما دنیاى تلاش و كوشش است .هرچه بخواهیم شدنى است .بزرگان گفته اند:خواستن توانستن است به هرچه نرسیدیم براى این است كه نخواسته ایم .
اگـر مـى بـینیم نوباوگان اجتماع آن طور كه باید و شاید بار نمى آیند و احیانا پشت پا به مقدسات مـى زنـند و یا گرفتار انحرافاتى هستند، براى این است كه نخواسته ایم آنها را صحیح تربیت كنیم ، بلكه آنها را به دست قضا و قدر! سپرده ایم ، چه اگر مى خواستیم ، بهتر از این تربیت مى كردیم .

با وظایف حساس خود آشنا شویم
مـوسـیـه ، دبیر دانشسراى پسران در شهر اتوى فرانسه ، در كتاب چگونه روح هاى محكم و زنـده بـسـازیـم مـى نـویـسـد:
« اشخاصى كه كارشان پرورش كودكان و جوانان است ، بیش از تمام اسـتـعـدادهـا و قـواى شـاگردان خود، با عقل و شعور آنان سرو كار دارند و مقصد مستقیم آنان ، پـرورش و بـى نـیـازكردن روح و قوه عاقله است و اگر منظور عالى ترى دارند، یعنى مى خواهند انـسـان شـرافـتـمند و مرد كامل تربیت كنند، باز هم به دستیارى عقل و روح ،رگ حساس آنها را مـى جـویـنـد و اراده شـان را تحت تاثیر قرارمى دهند، بنابراین شناسایى واضح و دقیقى از شرایط اخلاقى و تربیت عقلى و روحى خوب ، وظیفه اهم هر مربى و آموزگار است .»
براى رسیدن به هدف تربیت صحیح کودک باید آن را از غذاى جسمى و روحى سالم برخوردار سازیم :

بـهداشت جسمى
بـهداشت جسمى او را به طور كامل رعایت كنیم تا با روح و جسم سالم بار آید و بتواند قدرت كامل براى به كارانداختن دقت و قواى دیگر خود داشته باشد.
دقت كه یكى از نمونه هاى فكرى است ، به اوضاع و احوال خارجى و مزاجى بستگى دارد 
اوضـاع و احـوال خـارجـى ، یعنى امورى كه حواس را تحریك مى كند، از قبیل هیاهوى بى مقدمه ، تغییر ناگهانى نور، پیدایش بى سابقه اشكال نامانوس ، بوهاى تندى كه به مشام مى رسد و بسیارى از حوادث دیگر كه باعث تفرقه حواس مى شود و انسان را از آموزش و پرورش كامل باز مى دارد.
در محیط مطالعه و محیط تحصیل كودك ، باید آرامش كامل برقرارباشد.
در عین حال براى داشتن روحى سالم ، اوضاع و احوال مزاجى نیز بسیار موثر است .كـودكـى كـه از ضعف عمومى یا كمبود غذا و و یتامین هاى لازم و یا دردهاى عضوى و موضعى یا ضعف شنوایى و بینایى رنج مى برد، نمى تواند به طوركافى ، پیشرفت كند.اصلاح این عیوب ، از وظایفى است كه كار مربى را كاملا آسان مى كند.
هرگاه كودك داراى خونى پاك و سالم باشد، بدون تردید داراى دقت و فهمى عمیق تر است . كم خونى و كمى اكسیژن مورد لزوم براى تنفس و هواى كثیف ، باعث ضعف فهم و دقت مى شود .

بهداشت روحی،در مـورد وضـع عـصبى نیز دو موضوع باید مورد توجه باشد: یكى تحریك بیش از اندازه و دیگرى انحطاط یا فرسودگى عصبى است .
كودكى كه دچار ترس یا غضب یا یكى دیگر از عواطف حاد و مزاحم شده باشد، نمى تواند قوه دقت و فهم خود را به اندازه كافى به كار اندازد.باید آن قدر صبر كرد تا به حال عادى بازگردد.
هـمچنین كودكى كه دچار فرسودگى عصبى شده است ، دچار برخى تخیلات ناروا می گردد ، باید از كار فكرى منع شده و به طبیب مراجعه داده شود تا سلامت خود را باز یابد.
سالم نبودن ریه ها و مجارى تنفسى و یك ابتلاى ساده پلیپ ممكن است كودكى را تا سرحد كودنى تنزل دهد، در حالى كه واقعا داراى هوشى سرشار است .
رعایت همه این نكات ، براى تامین سعادت كودك ، بر مربیان لازم است .اجـتماع باید كلیه وسایل را براى شكوفا شدن استعدادهاى كودكان فراهم سازد و تمام موانع را از سر راه آنها بردارد.در این صورت بارگران مسئولیت به مقصد مى رسد.

منبع : برگرفته از كتاب “تربیت كودك در جهان امروز” – نویسنده : دكتر احمد بهشتی – با تلخیص