مرداد

شِمّه ای از شمیم رحمت

تجلی رحمت و رأفت الهی

خداوند در چندین آیه از قرآن ، خود را به دو صفت « رۆوف و رحیم » توصیف نموده است كه صفت رۆوف برای مبالغه می باشد ، به عنوان مثال : «ربنا إنك رئوفٌ رحیمٌ »(3) معنای «رئوف و رحیم» نیز شاید نیازی به توضیح نداشته باشد اما نكته جالب این جاست كه خداوند همین دو صفت را برای رسول رحمتش اثبات نموده در آن جا كه فرمود:

«لقد جائكم رسولٌ من أنفسكم عزیزٌ علیه ما عنتّم حریصٌ علیكم بالمۆمنین رئوفٌ رحیمٌ » (4)

فرستاده ای به سوی شما آمده است كه از خودتان است ، سخت است بر او آنچه شما را می رنجاند ، بر [هدایت و نجاتِ] شما حریص است ، نسبت به مۆمنین با رأفت و رحمت برخورد می كند !

توصیف رأفت و رحمت از این زیباتر ممكن نیست و حقا در حد اعلای اعجاز می باشد و اگر نبود در وصف پیامبر- صلی الله علیه وآله وسلم - جز این یك جمله در قرآن كه : « عزیز علیه ما عنتم » همین یك جمله او را در شرافت و افتخار بس بود!

آری اگر چیزی شما را بیازارد ، او آزرده می شود چرا كه نسبت او به امت خود، نسبت روح است به جسد و شاید اشاره به همین معنی باشد آن جمله معروف در زیارت جامعه كبیره که:

«و ارواحكم فی الأرواح و أنفسكم فی النفوس و أجسادكم فی الأجساد.»

و آن قدر نسبت به نجات و هدایت امت خود نگران بود كه خدایش فرمود: «حریص علیكم» بر هدایت شما حرص می ورزد !

و در پایان آیه همان طور كه خداوند خود را در پایان بسیاری از آیات قرآن به رئوف و رحیم توصیف نموده، پیامبرش را نیز به خلعت همین دو صفت مزین نموده است !

شاید به این دلیل فرموده است بر او درود و رحمت بفرستید كه خود مشمول رحمت شویم چرا كه وقتی خدا و ملائكه مقربین بر او درود می فرستند ، دیگر او را با درود و رحمت ما چه كار ؟!

و این حقیقتِ وسعتِ رحمت پیامبر - صلی الله علیه وآله وسلم - را خداوند در آیات دیگری از قرآن ، باز هم به شكل اعجاز گونه بیان نموده است :

«و ما أرسلناك إلا رحمة للعالمین» (5)

ما تو را فقط به خاطر رحمت و ترحم بر جهانیان فرستادیم !

«فبما رحمة من الله لنت لهم و لو كنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولك » (6)

فقط به خاطر رحمتی ویژه از جانب خدا بود كه تو با مردم نرمخو شدی و اگر شخصی دل سخت و درشتخو می بودی همه از اطراف تو می گریختند !

«و صلّ علیهم إن صلوتك سكن لهم » (7)

هنگام گرفتن زكات از مردم بر آنان درود و رحمت بفرست چرا كه درود و دعای تو مایه آرامش و سكینه برای آنان خواهد بود !

و چرا چنین نباشد؟! وقتی كسی به مقامی رسید كه خداوند و جمیع ملائكه اش و بسیاری از مردم دائما بر او درود و صلوات می فرستند ، پس به طور حتم درود و دعای او مایه رحمت و آرامش خواهد بود:

« إن الله و ملائكته یصلون علی النبی یا أیها الذین آمنوا صلوا علیه و سلموا تسلیما » (8)

ای مۆمنین چون خدا و ملائكه اش بر پیامبر - صلی الله علیه وآله وسلم - درود و رحمت می فرستند شما نیز بر او درود و سلام بفرستید !

و شاید به همین دلیل است كه در همین سوره احزاب بعد از آن كه لزوم احترام به پیامبر - صلی الله علیه وآله وسلم - را با جملاتی بیان نموده ، فرموده است :

« هو الذی یصلی علیكم و ملائكته لیخرجكم من الظلمات إلی النور و كان بالمۆنین رحیما » (9) .

اوست خدایی كه به همراه ملائكه اش بر شما درود می فرستد تا از این طریق شما را از ظلمات و تاریكی گمراهی و گناهان به سمت سرزمین نور و روشناییِ هدایت و اعمال صالحه ببرد و خدا یا پیامبرش نسبت به مۆمنین رحیم اند!!

غرض این كه در این آیه صلوات خدا و ملائكه بر ما به عنوان وسیله ای برای خروج از ظلمت معرفی شده است كه شاید معلول همان احترام به پیامبر - صلی الله علیه وآله وسلم – و درود بر او باشد كه در آیه 40 و56 بیان شده كه قبل و بعد از آیه مذكور می باشند !

و این همان مطلب را تأیید می نماید كه علت مأمور شدن ما به صلوات بیشتر خودمان هستیم تا این كه پیامبر - صلی الله علیه وآله وسلم - به آن محتاج باشد ، فلذا در زیارت جامعه می خوانیم :

« و جعل صلاتنا علیكم و ما خصنا به من ولایتكم طیبا لخلقنا و طهارة لأنفسنا و تزكیة لنا و كفارة لذنوبنا » .

و خداند درود و رحمت ما بر شما را … مایه پاكی آفرینش ما و طهارت روحمان و كفاره گناهانمان قرار داد !!!

اللهم صل علی محمد و آله أجمعین كأفضل ما صلیت و باركت علی أحد من خلقك !

پی نوشت ها :

1-دعای جوشن كبیر ، بند سوم .

2- سوره محمد ص / 2 و آل عمران / 144 و فتح / 29 و احزاب / 40 .

3- حشر /10 و همچنین : توبه / 117 ونور / 20 .

4- توبه / 117 .

5- انبیاء / 107.

6- آل عمران / 159 .

7- توبه / 103 .

8- احزاب /56 .