دعای ابو حمزه ثمالی

محور اول : معرفت الهی
امام سجاد (علیه السلام) بعنوان الگوی یک انسان کامل در قالب دعا و مناجات سرچشمه معارف و علوم اسلامی را به روی پیروان خود باز میکند. دعای ابو حمزه ثمالی ، یکی از دعاهایی است که امام سجاد (علیه السلام) در سحرهای ماه رمضان تلاوت می کرد .

امام (علیه السلام) در سراسر دعا هدف نهایی تربیت خداوند متعال را معرفی می کند و در تمام فرازها با زبان دعا و مناجات به آن حقیقت یکتا رهنمون میشود. معرفت خداوند یکی از اهداف مهم و کلیدی رسیدن به هدف نهایی است. در این محور به سه موضوع مهم اشاره میشود:

۱.گریز ناپذیری بنده از محدوده حکومت الهی (( الهی لا توءدّبنی بعقوبتک و لا تمکر بی فی حیلتک من این لی الخیر یا ربّ و لا یوجد الاّ من عندک و من این لی النّجاه و لا تستطاع الاّ بک لا الّذی احسن استغنی عن عونک و رحمت و لا الّذی اساء و اجترء علیک و لم یرضک خرج عن قدرتک

خدایا مرا به مجازات و عقوبتت ادب مکن و مکر مکن به من با حیله ات از کجا خیری بدست آورم. ای پروردگار من! با اینکه خیری یافت نشود، جز در پیش تو، از کجا نجاتی برایم باشد، با اینکه نجاتی نتوان یافت، جز به کمک تو. نه آنکس که نیکی کند بی نیاز است از کمک تو و رحمتت و نه آنکس که بد کند و دلیری بر تو کند و خشنودیت نجوید از تحت قدرت تو بیرون رود)).

2. (بک) عرفتک و انت دللتنی علیک و دعوتنی الیک و لولا انت لم ادر ما انت؛ای پروردگار من…بوسیله خودت من تو را شناختم وتو مرا بر خود راهنمایی کردی و به سوی خود خواندی و اگر تو نبودی من ندانستم که تو کیستی .

۳.راهنما بودن خداوند
در فرازهای متعددیبه این مهم اشاره دارد. مثلا آنجا که بحث خالقیت مطرح میشود؛چون الله خالق است و چگونگی زیست ایشانرا فراهم میسازد از اینرو میفرماید:
الهی ربّیتنی فی نعمک و احسانک صغیرا و نوّهت باسمی کبیرا فیا من ربّانی فی الدنیا باحسانه و تفضّله و نعمه و اشار لی فی الآخره الی عفوه و کرمه؛خدایا مرا در خردسالی۳در نعمتها و احسان خویش پروریدی و در بزرگی نامم بر سر زبانها بلندکردی. پس ای که در دنیا مرا به احسان و فضل و نعمت های خود پروریدی و برای آخرتم به عفو و کرم اشاره فرمودی.

منبع: بررسی فضایل قرآنی در دعای ابو حمزه ثمالی

مریم سلیمانی