برکات ناشی از فرهنگ مهدوی در خانواده

برکات ناشی از فرهنگ مهدوی در خانواده

از آنجا که تحقق حکومت مهدوی در جامعه یکی از آرمانهای هر شیعه است و این حکومت زمینه های قوی در جامعه میطلبد. که در اصطلاح دین به این زمینه ها فرهنگ مهدوی گفته شده که شیعیان موظف به گسترش این فرهنگ هستند. و چون خانواده در هر جامعه ای تأثیر گذارترین جزء آن جامعه محسوب میشود؛ نقش به سزایی در ترویج این فرهنگ دارد. قبول عبودیت پروردگار و تلاش برای شرک زدایی، ایجاد خردورزی و ارتقای سطح آگاهی، ارتقاء سلامت جسمی و ایجاد روحیه دلاوری در اعضای خانواده و نیز انتقال محبت امام زمان علیه السلام به اعضای خانواده و آشنایی با آرمانهای مهدوی از جمله وظایفیست که برای ترویج فرهنگ مهدوی در خانواده بر عهده هر یک از اعضای خانواده است. در مقابل تحقق این فرهنگ در رشد خانواده نقش به سزایی داشته و برکاتی از جمله وجود حامی معنوی، وجود ناظر اخلاقی، بهرمندی از دعای خیر ولیعصر علیه السلام، الگو برداری از سیره آن بزرگوار و دفع بلا و آفات به واسطه وجود آن حضرت را برای اعضای خانواده در پی دارد. لذا این مقاله با روشی تحلیلی به بررسی عوامل تحقق فرهنگ مهدوی توسط اعضای خانواده و در مقابل برکات تحقق این فرهنگ بر اعضای خانواده پرداخته است.

یکی از آرمانهای هر شیعه تحقق حکومت مهدوی در جامعه است حکومتی که در رأس آن یک رهبر معصوم قرار دارد. و زمین را مملو از عدل و داد مینماید. طبیعیست که تحقق چنین آرزویی زمینه های قوی در جامعه میطلبد. که در اصطلاح دین به این زمینه ها فرهنگ مهدوی گفته شده و هر شیعه موظف است که این فرهنگ را در جامعه گسترش دهد. تا نقشی در تحقق حکومت مهدوی داشته باشد. از آنجا که خانواده در هر جامعه ای تأثیر گذارترین جزء آن جامعه محسوب میشود؛ میتوان آنرا مؤثرترین عامل ترویج فرهنگ مهدوی دانست. لذا هر یک از اعضای خانواده در مقابل تحقق فرهنگ مهدوی در خانواده¬ی خود مسئولیت ویژه ای دارند. در مقابل تحقق این فرهنگ در رشد خانواده نقش به سزایی داشته و برکاتی برای اعضای خانواده دارد. لذا بررسی این عوامل تحقق فرهنگ مهدوی توسط اعضای خانواده و در مقابل برکات تحقق این فرهنگ بر اعضای خانواده خالی از لطف و فایده نیست.

برکات ناشی از فرهنگ مهدوی در خانواده

1. وجود حامی معنوی
یکی از نیازهای انسان، نیاز به معنویت و نورانیّت باطن است، که در این راستا وجود یک حامی معنوی، پدر روحانی و ارتباط ملکوتی با انسانهای عرشی ضروری به نظر میرسد. خانواده های مهدی باور میتوانند به بهترین شکل از وجود مقدس امام زمان (علیه السلام) به عنوان پدر معنوی و حامی روحانی خود بهره مند شوند. به همین خاطر است که حضرت امیر المومنین (علیه السلام) در توصیف شخصیت امام می فرماید:«فالإمام…الأبُ الشفیق مَفزَعُ العِبادَ فی الدَّواهی…» یعنی امام پدریست مهربان و پناهگاه بندگان در مصائب، سختی ها و گرفتاری هاست. (مجلسی، 1403، 25، 171)
و نیز حضرت صاحب (علیه السلام) در توقیعی به شیخ مفید (رحمه الله) می فرمایند: «إنّا غَیرُ مَهمَلین لِمُراعاتِکُم و لا ناسینَ لِذِکرکُم….» یعنی ما در رسیدگی و سرپرستی شما، کوتاهی و اهمال نکرده ایم و یاد شما را از خاطر نبرده ایم. (طبرسی، 1403، 2، 497)

2. وجود ناظر اخلاقی و دینی
در یک جامعه آرمانی و اسلامی، اصل (ألم یَعلَم بأنَّ الله یَری) (علق/ 14) آیا « آدمی » ندانست که خداوند می بیند؟) کاربرد ویژه ای دارد. که باعث تقوای فردی برای هر کسی می شود.
در این میان، خانواده های مهدوی باور در کنار این اصل به یک اصل دیگری نیز معتقدند و آن احساس نظارت مستقیم امام عصر(علیه السلام) بر زندگی و اعمال و رفتار و گفتار آنهاست. لذا امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه کریمه «وَ قُل اعمَلُوا فَسیَری اللهُ عَمَلکَُم و رسولُهُ و المُؤمنونَ» یعنی بگو عمل کنید که خداوند و رسول او و مؤمنان (امامان) اعمال شما را می بینند. (توبه/ 105) مراد از مومنین را ائمه اطهار علیهم السلام معرفی فرموده اند. (قمی، 1404، 1، 304)
در میان اعضای یک خانواده ی امام زمانی، احساس این نظارت و عنایت حضرت، وجود دارد. لذا در انجام اعمال نیک وخیر با سرعت و شتاب افزونتری بر دیگران اقدام می کنند و به هنگام انجام معصیت و گناه خود را تحت نظر و کنترل محسوس حضرتش می بینند و از آن فاصله می گیرند.
به همین دلیل است که امام زمان علیه السلام (ع) در نامه ای خطاب به شیخ مفید (رحمه الله) می فرمایند: «فانّا نُحیطُ عِلماً بِأنبائکُم و لا یَعزُبُ عنَّا شیءٌ مِن أخبارکم.» یعنی ما بر اخبار و احوال شما آگاهیم و هیچ چیزی از اوضاع شما بر ما پوشیده نمی ماند. (طبرسی، 1403، 2، 497)

3. بهره مندی از دعای خیر امام زمان (ع)
یکی از مهمترین درخواستهای شیعیان از خداوند متعال، بهره مندی از دعای خیر امام عصر (علیه السلام) می باشد، زیرا اوست که آبرومند درگاه الهی بوده و دعا وی مستجاب می باشد.
یاد مداوم آن حضرت و دعا برای تعجیل در فرج ایشان و حرکت در مسیر رضایت آن امام عزیز، ما را مشمول دعاهای خیر ایشان می کند. البته طلب دعای خیر و بهره مندی از دعای حجت خدا، را فرهنگ اهل بیت (ع) و لسان ادعیه به ما می آموزد.
از همینرو در دعای ندبه می خوانیم:«وَهَب لَنا رأفَتهُ وَ رَحمَتَه و دُعائَهُ و خَیرَه ما نَنالُ به سَعهً مِن رَحمَتِک.» یعنی(بارالها) به ما مهر و محبت و دعا و خیر او را عطا فرما تا به وسیله ی آن به رحمت (خاص) تو برسیم. (مجلسی، 1403، 99، 408) و نیز امام زمان (علیه السلام) در نامه خود به شیخ مفید (رحمه الله) فرمودند:
«لأنَّنا مِن وراءِ حِفظِهم بالدعاء الَّذی لا یحجب عن مَلِکِ الأرضِ و السَّماء فَلتطمئِنَّ بذلک مِن أولیائِنا القُلوب وَلیَثِقُوا بِالکِفایه منه و ان راعَتهُم الخُطُوب.» یعنی چرا که ما مؤمنان شایسته کردار را با نیاش و دعایی که از فرمانروای آسمان ها و زمین پوشیده نمی ماند، حفاظت و نگهداری می کنیم. بنابراین، قلبهای دوستان ما به دعای ما به بارگاه الهی، آرامش و اطمینان یابد و به کفایت آن آسوده خاطر باشند. گر چه درگیری های هراس انگیز، آنان را به دلهره افکند. (طبرسی، 1403، 2، 596)

4. سیره ی امام عصر (ع) الگو و متد خانواده های مهدوی
یکی از نیازهای تربیتی انسان برای رشد و تکامل، نیاز به الگو برای الگو برداری است. در دیدگاه دینی بهترین الگو برای دین باوران وجود پیامبر اکرم صلی الله و آله و سلم معرفی گردیده است که بهترین الگو از آن وجود نازنین، امام هر عصری است. به همین جهت است که خانواده های مهدوی، برترین الگو و زیباترین مدل انسانی را برای زندگی خود بر گزیده اند. آنان از پشتوانه ای با شکوه برخوردارند و با شناخت و تأسی به سیره ی عملی امام عصر (علیه السلام) امکان رشد و ترقّی را برای خود و جامعه خود فراهم میسازند.
البته سیره ی مهدوی در ابعاد گوناگونی همچون سیرت دینی، سیرت خُلقی، سیرت عملی، سیرت انقلابی، سیرت تربیتی، سیرت مالی، سیرت اصلاحی و سیرت قضایی قابل بحث و بررسی و الگوگیری است و خانواده های مهدی باور با الهام گیری از این سیره ها، به امام خویش اقتدا می کنند. و سعادت دنیا و آخرت را برای خود رقم میزنند.

5. دفع بلاها و آفات
در زندگی انسان دو عامل برای استمرار حیات بشر مؤثر است: یکی وجود نعمتهای الهی و بهره مندی مستمر از آنها و دیگری مصونیت از بلاها و آفات در زندگی؛ که معمولاً انسانها نسبت به هر دو عامل غافل هستند، ولی عده¬ای از خواص بخاطر هوشیاری و آگاهی شکر گزار نعمتهای الهی بوده و همواره متذکر نعمتها هستند و استمرار و فزونی آنها را از خداوند طلب می کنند.
اما در خصوص دفع و مصونیت از بلاها و آفات، حتی بسیاری از خواص هم توجهی ندارند، زیرا از کمیت و کیفیت آنها بی خبرند. امام حسین (ع) در روز عرفه در مورد دفع خطرات و آفات از زندگی انسانها می فرمایند:
«وَ عَظُمَت آلاؤکَ فَأیُّ أنعُمِکَ یا الهی اُحصی عَدداً أو ذِکراً أم أیُّ عطاؤکَ أقَوَمُ بها شُکراً و هُما یا ربِّ اکثرُ مِن أن یُحصیها العادُّونَ أو یبلُغَ علماً بها الحافِظون ثُمَّ ماصَرفتَ و درَأتَ عنّی أللهمَّ مِنَ الضُّرَّ و الضَّراءِ اکثَرُ ممّا ظَهرَ لی مِن َ العافیه والسَّرّاءِ…» یعنی (و نعمت هایت بزرگ است پروردگارا! کدامین یک از نعمتهایت به ذکر و شمارش درآید؟ کدامین یک از عطایای تو را به شکرش قیام توان کرد؟ در حالی که نعمت ها و عطایایت بیش از آن است که شمارشگران از عهده ی شمارش آنها بر آیند یا حافظان به آن دانا شوند. بار پروردگارا! آن رنج ها و زیانها را که از من به لطفت دفع کرده ای بیش از آن نعمت و عافیتی است که برایم آشکار شده است.)
از این فرامایش نورانی که در قالب دعا مطرح گردیده استنباط میشود که یکی از الطاف خفیه ی الهی بر مؤمنان دفع بلاها و آسیب هاست، که این دفع بلا با اسباب گوناگون حاصل میشود گاهی با پرداخت صدقه صورت میگرد کما اینکه امام باقر علیه السلام فرمودند: « إِنَّ الصَّدَقَةَ لَتَدْفَعُ سَبْعِينَ‏ بَلِيَّةً»( کلینی،‏ 4 ، 6)یعنی صدقه هفتاد بلا را دفع میکند. و گاهی از طریق دعا بلا دفع میشود همانگونه که امام صادق علیه السلام فرمودند: « إِنَّ الدُّعَاءَ يَرُدُّ الْقَضَاء» (حمیری، 1413، 32) یعنی دعا قضاء را بر مگرداند.
گاهی این دفع بلا با وجود امام زمان علیه السلام صورت میگیرد همانگونه که در دعای عدیله در توصیف امام زمان علیه السلام میخوانیم که : « بِيُمْنِهِ‏ رُزِقَ‏ الْوَرَى وَ بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاءُ» یعنی روزی عالم به برکت امام زمان علیه السلام داده میشود و به واسطه وجود ایشان زمین و آسمان استقرار دارند. باید توجه داشت که عواملی مانند صدقه و دعا برای دفع بلا در طول عاملِ وجود امام زمان علیه السلام هستند. به عبارت دیگر صدقه و دعا علت تامه دفع بلا نیستند بلکه با عنایت امام علیه السلام این عوامل در دفع بلا تأثیر میگذارند.
لذا حضرت ولی عصر (ع) در همین زمینه می فرمایند: «إنّا غیرُ مُهمِلینَ لِمُراعاتِکُم و لا ناسِینَ لِذِکرکُم و لَولا ذلک لَنَزَلَ بِکُمُ اللاوَاءُ و اصطلَمَکُمُ الأعداءُ.» یعنی ما در رعایت حال شما کوتاهی نمی کنیم و یاد شما را از خاطر نبرده ایم و اگر جز این بود از هر سو گرفتاری به شما رو می آورد و دشمنانتان، شما را از میان می بردند (مجلسی، 1403، 53، 174)
معمولا خانواده های شیعه در حد بضاعت خودشان صدقه میدهند و دعا میکنند اما با این همه امام علیه السلام میفرمایند اگر دعای ما و عنایت ما نبود گرفتاریها و دشمنان از هر سو به سمت شما هجوم میاوردند پس معلوم میشود علت تامه دفع بلا عنایت حضرت است و بقیه عوامل در طول آن قرار دارد.
و نیز در کلام دیگری میفرمایند: «أنا خاتَمُ الأوصیاءِ و بِی یَدفَعُ اللهُ البَلاءَ عَن أهلی و شیعَتی.» یعنی من آخرین جانشین پیامبر خدا (ص) هستم و خدای تعالی به [سبب وجود] من بلاها را از خاندان و شیعیانم دور می کند (ابن بابویه، 1395، 2، 171)
البته باید توجه داشت که این تعبیرات به جهت معرفی است نه برای خودستایی شبیه به سربرگهای پزشکان که نام خود و زمینه تخصصی خود را بالای نسخه مینویسند
طبیعیست که خانواده های مهدوی، به خاطر ارتباط بیشترشان با امام زمان (علیه السلام) مورد عنایت ویژه آن حضرت قرار می گیرند و خطرات زمینی و آسمانی با دعای خاص امام زمان (ع) از ایشان مرتفع می گردد.

منابع و مآخذ
1. ابن بابويه، محمد بن على، كمال الدين و تمام النعمة ، 2جلد، چاپ: دوم، تهران، اسلاميه، 1395ق.
2. تميمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، غرر الحكم و درر الكلم، 1جلد، چاپ: دوم، قم، دار الكتاب الإسلامي، 1410 ق.
3. حر عاملى، محمد بن حسن، تفصيل وسائل الشيعة إلى تحصيل مسائل الشريعة، 30جلد، چاپ: اول، قم ، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، 1409 ق.
4. حميرى، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، 1جلد، چاپ: اول، قم، مؤسسة آل البيت عليهم السلام، 1413 ق.
5. سماوی، محمد، ابصار العین فی انصار الحسین علیه السلام، سلحشوران طف – عباس جلالی، 1 جلد، چاپ: اول، قم، دانشگاه شهید محلاتی، 1429.
6. طبرسى، احمد ، الإحتجاج على أهل اللجاج، 2جلد، چاپ: اول، مشهد، نشر مرتضى،1403 ق.
7. قطب الدين راوندى، سعيد بن هبة الله، الخرائج و الجرائح، 3جلد، چاپ: اول، قم، مؤسسه امام مهدى عجل الله تعالى فرجه الشريف، 1409 ق.
8. قمى، على بن ابراهيم، تفسير القمي، 2جلد، چاپ: سوم، قم، دار الكتاب، 1404ق.
9. كلينى، محمد بن يعقوب، الكافي، 8جلد، چاپ: چهارم ، تهران، دار الكتب الإسلامية، 1407 ق.
10. متقي هندي، علاء الدين علي بن حسام الدين، كنز العمال في سنن الأقوال والأفعال، بكري حياني - صفوة السقا، 5 جلد، چاپ: پنجم، بیروت، مؤسسة الرسالة، 1401.
11. مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، 111جلد، چاپ: دوم، بيروت، دار إحياء التراث العربي 1403 ق.

پدید آورندگان:
حجت عزیزالهی - دکتر مرتضی نصرالهی