از مکه تا مدینه

از مکه تا مدینه

بیش از هفتاد هزار نفر آماده ی حرکت بودند.چند روز بود که کاروان های کوچک و بزرگ از اطراف مدینه از روستاها و شهر ها و حتی چادرنشینان خود را آماده ی سفر کرده بودند تا در روز مقرر همراه پیامبر صلی الله علیه و آله باشند و اعمال حج را بیاموزند.

بعد از رسیدن به ذوالحلیفه، هنگام نماز شد.پیامبر کنار درختی آمد تا نماز ظهر را به جماعت بخواند.صف های نماز برقرار شده و نماز خوانده شد.در مکانی که حضرت نماز خواند چون کنار یک درخت بود،مسجدی در نظر گرفته و به نام مسجد شجره نامیده شد.

بعد از انجام اعمال مربوطه در آن توقف گاه مثل نیت و پوشیدن لباس احرام و گفتن لبیک، پیغمبر دستور نظافت داد تا موهای زاید را برطرف کرده و نظافت کنند.

بعد از اتمام این اعمال ،کاروان آماده ی حرکت شد. ماجرایی که کمی باعث تاخیر در حرکت کاروان حجاج شد، به دنیا آمدن محمد بن ابی بکر بود، که در ذوالحلیفه اتفاق افتاد.

اکنون سیل جمعیتی که مقدمات احرام را انجام داده بودند اجتماع کرده و منتظر آمدن پیامبر و شروع لبیک بودند.بعد از ملحق شدند پیامبر به آن ها تا آن جا که چشم کار می کرد مردم از پیش روی حضرت و پشت سر و چپ و راست در حال سواره یا پیاده بودند. سپس دو صف طولانی در برابر حضرت تشکیل دادند. پیامبر لبیک را آغاز کرد.صدای جمعیت نیز بلند شد و همه تکرار می کردند. 1

برنامه پیامبر این بود که برای مراعات همه ی مردم به سرعت در حرکت نباشد و گاهی برای افراد، توقف مختصری داشته باشد یا سرعت شتر را کم کند، و هرگاه احساس می کرد کاروان آمادگی دارند، با تمام توان شتر را وادار به حرکت می فرمود. 2

از آنجا که دست جمعی حرکت کرده بودند و وقت نیز تا ایام حج کم بود ،لذا اکثر اوقات را در حال حرکت بودند و فقط برای نماز و استراحت پیاده می شدند؛ تا جایی که نماز ظهر و عصر را در یک وقت و مغرب و عشا ر در یک وقت به جماعت می خواندند.

مکان هایی که پیامبر نماز به جا آورد علامت گذاری شد و به صورت مساجدی در بین راه بنا شد. 3

آمادگی برای ورود به مکه

بعد از طی کردن مسافت های طولانی و پشت سر گذاشتن سرزمین های مختلف مثل روحاء و اثایه و سقیاء و جحفه و غدیر خم و …در حال نزدیک شدن به مکه بودند.

اکنون قافله هفتاد هزار نفری که از مدینه حرکت کرده بود از صد هزار نفر گذشته بود و از هر طرف اول و آخر کاروان معلوم نبود.

هنگام نزدیکی به مکه اسامه از پیامبر پرسید :کجا منزل می کنید؟ حضرت با اشاره به فروخته شدن خانه اش پس از هجرت فرمود که آیا برای من خانه ای باقی گذاشته اند؟ سپس فرمود:

ما انشاءالله فردا در “خیف بنی کنانة” منزل خواهیم کرد.

همزمان با حرکت این کاروان، امیرالمومنین علیه السلام با لشکر همراه و دوازده هزار نفر از اهل یمن عازم مکه شد.

———————

*مطالب با تصرف و تلخیص از کتاب گزارش حجة الوداع محمد باقر انصاری آورده شده است.

1.المغاذی واقدی ج2 ص 1090 +الاستبصارو مسائل و کافی و …

2.مسند حنبل ج5 ص 205

3. صحیح بخاری ج 1ص 142